50ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
WHY CINEMA NOW?
13-22 Νοεμβρίου 2009
FOCUS: POST - ROMANCE 2009
Post-romance: ένας νεολογισμός συναντά κινηματογραφικά τις πιο σημαντικές θεματικές των καιρών μας, όπως είναι η ανάγκη για συντροφικότητα, η ανθρώπινη σεξουαλικότητα, η μοναξιά, η αστική ζωή, η σχέση μας με τη φύση και βεβαίως οι ρευστές και διαρκώς μεταβαλλόμενες ερωτικές σχέσεις. Σε αυτό τον άξονα κινείται φέτος η θεματική ενότητα FOCUS του 50ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, η οποία επιχειρεί όχι μόνο να επαναπροσδιορίσει την έννοια του ρομαντισμού και των πολλαπλών απεικονίσεών του στην έβδομη τέχνη, αλλά και να ανανεώσει κινηματογραφικά το είδος των ρομαντικών ταινιών.
Οι μεταλλασσόμενες αντιλήψεις γύρω από τα δύο φύλα, το σεξ, την ανθρώπινη ταυτότητα, τη φύση και τις κοινωνικές προκαταλήψεις επηρεάζουν τις επικρατούσες παραδόσεις της ρομαντικής ταινίας. Ο τρόπος με τον οποίο οι σκηνοθέτες ανατρέπουν το συγκεκριμένο είδος για να αποδώσουν ιστορίες αγάπης σε ένα σύγχρονο, διαφορετικό πλαίσιο αποτελεί το αντικείμενο του ενδιαφέροντος της ενότητας FOCUS –την οποία επιμελείται ο Κωνσταντίνος Κοντοβράκης-, μέσα από μια επιλογή ταινιών φετινής παραγωγής από όλο τον κόσμο. «Η διαλεκτική σύνδεση της θεματικής ενότητας ‘’FOCUS: Ρost-romance’’ με το σήμερα επισφραγίζει ιδανικά την επετειακή διοργάνωση του 50ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, η οποία με κεντρικό σύνθημα το ερώτημα ‘’Why cinema now?’’ θέτει δυναμικά το επίκαιρο ζήτημα επαναπροσδιορισμού της έβδομης τέχνης, υπό τη μορφή μιας ριζικής πρότασης για σκέψη, επικοινωνία και διάδραση», τονίζει η διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, Δέσποινα Μουζάκη. Στις ταινίες που φιλοξενούνται φέτος στην ενότητα FOCUS, το ταίριασμα δύο ανθρώπων που νικούν το εφήμερο τοποθετείται σε ένα σύγχρονο πλαίσιο, όπου το κλασικό αφηγηματικό όχημα «αγόρι γνωρίζει κορίτσι», μπορεί να έχει πολλές εναλλακτικές.
Ανάμεσα σε αυτούς ξεχωρίζει ο πολυβραβευμένος Χιροκάζου Κορε-έντα / Hirokazu Kore-eda και η πρόσφατη δουλειά του με τίτλο Air doll ( Ιαπωνία), βασισμένη σε ιαπωνικό μάνγκα, με πρωταγωνίστρια μια φουσκωτή κούκλα του σεξ -απόλυτο αντικείμενο του πόθου για τον ιδιοκτήτη της- η οποία ζωντανεύει και «μυείται» στην ανθρώπινη υπόστασή της όταν ερωτεύεται έναν υπάλληλο βιντεοκλάμπ. Ένα γλυκόπικρο μοντέρνο παραμύθι με ρομαντική φαντασία και σχεδόν παιδική αγνότητα, που αγγίζει με φιλοσοφική και ποιητική διάθεση οικουμενικές θεματικές, όπως η πολυπλοκότητα της αγάπης, η εγγύτητα της ζωής και του θανάτου και η μοναδικότητα του ανθρώπινου πλάσματος. Όπως εύστοχα υπονοεί η ταινία, τελικά όλοι οι άνθρωποι είναι κατά βάση άδειοι, σαν τις φουσκωτές κούκλες, μέχρι κάποιος να τους εμφυσήσει αγάπη και άρα ζωή.
Μια παρόμοιας υφής καθοριστική συνάντηση πραγματοποιείται και στο ρομαντικό και έξυπνα χιουμοριστικό Cast away on the moon (Ν. Κορέα) του πολλά υποσχόμενου Χάε-Τζουν Λι / Hae-Jun Lee. Έπειτα από μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας, ένας άντρας καταλήγει να επιβιώνει σε ένα ακατοίκητο νησί στους κόλπους του ποταμού Χαν, που διατρέχει την Σεούλ. Έπειτα από τρία χρόνια απόλυτης απομόνωσης στο δωμάτιό της, μια κοπέλα που επικοινωνεί με τον έξω κόσμο μόνο μέσω διαδικτύου ξεκινά να τον αναζητήσει. Δυο μοντέρνοι αστικοί ναυαγοί, αυτο-περιθωριοποιημένοι και «έγκλειστοι» ο καθένας στον μικρόκοσμό του, σε ένα ηρωικό ταξίδι αναζήτησης της ανθρώπινης επαφής, δοσμένο με ρυθμική κλιμάκωση, οπτικά δυναμικές σκηνές που επιτυγχάνονται μέσα από την αντίστιξη πόλης / φύσης, αλλά και τέλεια ισορροπία ανάμεσα στο δράμα, το χιούμορ και τη δηκτικότητα με την οποία θίγει σύγχρονες κοινωνικές πληγές (αστική μοναξιά, οικονομική κρίση).
Το τηλεφωνικό σεξ γίνεται το έναυσμα για να γεννηθεί μια διακριτικά προκλητική ερωτική ιστορία, στο επιδέξιο ντεμπούτο φιλμ Εasier with practice (ΗΠΑ) του Κάιλ Πάτρικ Αλβάρεζ /Kyle Patrick Alvarez. Ο σκηνοθέτης διαφεύγει έντεχνα από τα στεγανά της συμβατικής ρομαντικής κομεντί και σχολιάζει τις δυσκολίες των ερωτικών σχέσεων στον 21ο αιώνα, ως προς τη βάση της αγάπης, του σεξ και της μοναξιάς. Ήρωάς του, ένας ανασφαλής νεαρός συγγραφέας - εξαιρετική η ερμηνεία του Brian Geraghty-, «έρμαιο» της αδυναμίας του να έλθει κοντά ακόμη και με τους οικείους του, να αποκρυπτογραφήσει την πολύπλοκη σεξουαλικότητά του, αλλά και να φτάσει στην προσωπική του ωρίμανση.
Άλλη μια ιδιόμορφη, φαινομενικά αδιέξοδη δυαδική σχέση αναπτύσσεται στο Nothing personal (Ολλανδία, Ιρλανδία) της πολωνής Ούρσουλα Αντόνιακ / Urszula Antoniak, με πρωταγωνιστές τον Στίβεν Ρία και την Λότε Βερμπίκ. Για την ερμηνεία της η Βερμπίκ απέσπασε το βραβείο α΄ γυναικείου ρόλου στο Φεστιβάλ του Λοκάρνο, ενώ η ταινία κέρδισε στο ίδιο φεστιβάλ το βραβείο καλύτερης 1ης ταινίας. Πρόκειται για το διεισδυτικό πορτρέτο δύο εντελώς διαφορετικών χαρακτήρων, τραυματισμένων από γεγονότα του παρελθόντος τους, οι οποίοι αμφιταλαντεύονται ανάμεσα στα όρια της μοναξιάς τους -την οποία βλέπουν σαν την απόλυτη προσωπική ελευθερία- και την έμφυτη ανάγκη κάθε ατόμου για συντροφικότητα. Καταλύτες στην ιδιόρρυθμη συνύπαρξή τους, η αυστηρή ομορφιά του τοπίου της δυτικής Ιρλανδίας, οι μίνιμαλ διάλογοι και η αισθαντική ατμόσφαιρα που αναδεικνύει υπέροχα την κλειστοφοβική σχεδόν δραματουργία.
Σε πιο φωτεινές από άποψη κινηματογραφικού κλίματος σινεφίλ διαδρομές μας οδηγεί η δεύτερη σκηνοθετική δουλειά του αργεντινού Αλέξις Ντος Σάντος / Alexis Dos Santos. Η παρθενική ταινία του με τίτλο Glow είχε προκαλέσει αίσθηση πριν από τρία χρόνια όταν προβλήθηκε στο πλαίσιο της ενότητας FOCUS: Εφηβικός πόθος / Εφηβικός πόνος. Το νέο του πόνημα Unmade beds (Μ. Βρετανία, Γαλλία, Αργεντινή) διαθέτει αξιοθαύμαστη ζωντάνια, φρεσκάδα, λυρισμό και αυθορμητισμό που θυμίζει τη γαλλική nouvelle vague και ξεναγεί τον θεατή στο πολυπολιτισμικό Λονδίνο του σήμερα, θέτοντας ερωτήματα σχετικά με τη μνήμη, την ταυτότητα και τον ελεύθερο από συμβάσεις έρωτα. Με ελλειπτική αφήγηση, ιδανικό μποέμ σκηνικό μια κατάληψη και εξαιρετικό indie σάουντρακ –το οποίο περιλαμβάνει και κομμάτια των δικών μας Mary and the Boy- η ερωτική έλξη ανάμεσα στους δύο 20 something ήρωες συνοψίζει με παιχνιδιάρικο, αισθησιακό και ρεαλιστικό τρόπο τις ανησυχίες της γενιάς τους.
Οι νέοι έχουν τον πρώτο λόγο και στο τιμημένο στις Κάνες με βραβείο Camera d’Or για πρωτοεμφανιζόμενο Samson and Delilah (Αυστραλία) του Γουόρικ Θόρντον / Warwick Thornton. Η ταινία αφηγείται ένα ευαίσθητο, αντισυμβατικό love story ανάμεσα σε δύο έφηβους αβορίγινες που ζουν στην έρημο της κεντρικής Αυστραλίας και πραγματοποιούν ένα ταξίδι επιβίωσης γεμάτο σκληρές δοκιμασίες. Η σιωπηλή αλλά εξαιρετικά περιεκτική σε νοήματα οδύσσειά τους αποκαλύπτει με φιλοσοφημένη απλότητα την ευθραυστότητα της νεανικής ψυχής, που προσπαθεί να «αναπνεύσει» και να επιβιώσει μέσα σε ένα περιβάλλον βίαιης περιθωριοποίησης. Με σχεδόν πλήρη απουσία διαλόγων, ευφάνταστη χρήση των εκφραστικών μέσων και εξαιρετική καθοδήγηση των ερασιτεχνών ηθοποιών του, ο σκηνοθέτης πλάθει μια ερωτική ιστορία, φαινομενικά πρωτόγονη, ουσιαστικά ανθρώπινη.
Στην άλλη άκρη του πλανήτη και συγκεκριμένα στην Βουδαπέστη, οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι λιγότερο πολύπλοκες, όπως αφήνει με μαεστρία να διαφανεί ο Γκιόργκι Πάλφι / Gyorgy Palfi στο σκηνοθετικά καινοτόμο και εξ ολοκλήρου αυτοσχεδιαστικό I am not your friend (Ουγγαρία) που καταφθάνει δυο χρόνια μετά το σοκαριστικό Taxidermia. Στην ταινία, ένα ποικιλόμορφο αλλά δομικά συνεκτικό ερωτικό γαϊτανάκι αναπτύσσεται ανάμεσα σε εννέα χαρακτήρες στη σύγχρονη πρωτεύουσα της Ουγγαρίας, περνώντας μέσα από ιδιοτελείς σχέσεις, αντικρουόμενα αισθήματα και ταπεινωτικούς δεσμούς εξάρτησης, με κύριους άξονες την ατομική σεξουαλικότητα και ελευθερία.
Ρομαντικές αλλά και ρεαλιστικές, ευαίσθητες αλλά και σκληρές, αέρινες αλλά και τόσο γήινες, οι ταινίες του Post-romance (το πλήρες πρόγραμμα του οποίου θα ανακοινωθεί στη συνέντευξη Τύπου) συγκινούν, προβληματίζουν και γοητεύουν. Η μεγαλύτερη δύναμή τους; Ανοίγουν έναν πλούσιο κινηματογραφικό διάλογο με το σήμερα για να συνθέσουν ένα συναρπαστικό μωσαϊκό συναισθημάτων που αντικατοπτρίζει άψογα την αληθινή ζωή.
