Ο πολυβραβευμένος καλλιτεχνικός διευθυντής και σχεδιαστής παραγωγής Εουχένιο Καμπαγέρο / Eugenio Caballero εγκαινίασε τον κύκλο των masterclasses του 50ού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το Σάββατο 14 Νοεμβρίου στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης, στην Αποθήκη 1 στο λιμάνι. Στο πλαίσιο του masterclass, το οποίο συντόνισε ο δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου Γιώργος Κρασσακόπουλος, ο μεξικανός δημιουργός μοιράστηκε με το κοινό τα μυστικά της τέχνης του, μιλώντας για τον τρόπο που προσεγγίζει το σινεμά, τη μεθοδολογία που ακολουθεί, αλλά και τον ρόλο των νέων τεχνολογιών στην Έβδομη Τέχνη.
Στο ξεκίνημα της συζήτησης, ο Εουχένιο Καμπαγέρο αναφέρθηκε στην προσωπική οπτική του σε ό,τι αφορά στην ουσία μιας ταινίας. «Για μένα, μια ταινία είναι περισσότερο θέμα αφήγησης, παρά θέμα εικόνας. Υπάρχουν τρία βήματα: Να παρουσιάσεις πιστευτούς χαρακτήρες, να βρεις τους κατάλληλους ηθοποιούς για να τους ενσαρκώσουν και κατόπιν να ενισχύσεις το μήνυμα, το συναίσθημα που θέλεις να περάσεις. Σε αυτό το τελευταίο σημείο διαδραματίζεται ο δικός μου ρόλος: Ό,τι δεν δίνει ζωή, ό,τι δεν είναι πιστευτό στο σκηνικό, πρέπει να απομακρυνθεί έτσι ώστε να μην αφαιρέσει τη δύναμη της αρχικής ιδέας», υπογράμμισε ο μεξικανός δημιουργός.
Μιλώντας για την ταινία Ο Λαβύρινθος του Πάνα που του χάρισε το 2007 το Όσκαρ καλλιτεχνικής διεύθυνσης, ο Εουχένιο Καμπαγιέρο διηγήθηκε πώς προέκυψε η συνεργασία του με τον σκηνοθέτη Γκιγιέρμο Ντελ Τόρο: «Είχαμε συναντηθεί στο Φεστιβάλ των Κανών, όπου παρουσιαζόταν μια άλλη ταινία μου, το Cronicas. Παρόλο που εκείνη τη στιγμή ο Γκιγιέρμο δεν είχε γράψει ακόμα το σενάριο για τον Λαβύρινθο του Πάνα, κατάλαβα ότι το εν λόγω project ήταν μια μεγάλη πρόκληση για μένα, οπότε άρχισα να μελετώ και να προετοιμάζομαι για αυτό, ενώ εκείνος ξεκινούσε να δουλεύει το σενάριο». Τo σύνολο των σκηνικών της συγκεκριμένης ταινίας δημιουργήθηκε κυριολεκτικά από το μηδέν, όπως εξήγησε ο Εουχένιο Καμπαγιέρο: «Όταν ψάχναμε εξωτερικές τοποθεσίες για γυρίσματα, δεν βρήκαμε κάτι που να μας ικανοποιούσε. Ευτυχώς, η παραγωγή δέχθηκε να στήσουμε σκηνικά για τα πάντα, κάτι που δεν συμβαίνει σε κάθε ταινία». Επιπλέον, σχολιάζοντας κάποια σκίτσα που είχε δημιουργήσει για τον Λαβύρινθο του Πάνα, ο μεξικανός δημιουργός ανέλυσε την σημασία ορισμένων λεπτομερειών τους: «Για τη μικρή ηρωίδα της ταινίας, η πραγματικότητα ήταν πιο εχθρική από τον φανταστικό κόσμο, ο οποίος ήταν μεν γεμάτος από τερατόμορφα πλάσματα, αλλά τα αληθινά τέρατα υπήρχαν στην πραγματική της ζωή. Γι’ αυτό φτιάξαμε τα σετ του πραγματικού της κόσμου σε λίγο μεγαλύτερο μέγεθος από το κανονικό, έτσι ώστε το κορίτσι να νιώθει ότι είναι μικρότερο και ότι κινδυνεύει. Επιπλέον, στον φαντασιακό κόσμο της ταινίας, τα πάντα ήταν κυκλικά και δεν υπήρχαν πουθενά γωνίες, έτσι ώστε η πρωταγωνίστρια να αισθάνεται σαν να βρίσκεται στην κοιλιά της μητέρας της».
Μιλώντας για τον τρόπο με τον οποίο δουλεύει στις ταινίες του, ο Εουχένιο Καμπαγέρο επεσήμανε ότι ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο σε μια ταινία είναι η προετοιμασία της, καθώς ο ίδιος θεωρεί το pre-production ως το πιο δημιουργικό κομμάτι: «Πρέπει εξ αρχής να δημιουργήσεις ένα πλαίσιο σχεδιασμού παραγωγής. Όσο καλύτερα προετοιμαστείς, τόσο λιγότερο θα προβληματιστείς κατά τη διάρκεια της παραγωγής. Ειδικά οι μεγάλες ταινίες, είναι σαν τα καράβια: Δεν μπορείς να αλλάξεις κατεύθυνση ενώ βρίσκεσαι στην πορεία». Επιπλέον, ο Εουχένιο Καμπαγέρο αποκάλυψε ότι αναζητά πάντοτε ιστορικές αναφορές, τις οποίες εντάσσει στο έργο του: «Έχω σπουδάσει Ιστορία της Τέχνης, γι’ αυτό θεωρώ ότι η έρευνα και η μελέτη των στοιχείων είναι πολύ σημαντική. Μου έχει τύχει να δουλεύω επί ένα χρόνο προετοιμάζοντας μια ταινία, η οποία τελικά δεν γυρίστηκε ποτέ. Θεωρώ όμως ότι αυτή η σύνθετη και πλούσια διαδικασία πρέπει να γίνει και η αλήθεια είναι ότι σου διδάσκει πολλά». Όπως επίσης επεσήμανε ο ίδιος, η εμπειρία δεν αποτελεί αντίβαρο για την ανασφάλεια οποιουδήποτε καλλιτέχνη σε κάθε νέο ξεκίνημα: «Έχω κάνει είκοσι ταινίες, αλλά κάθε φορά αρχίζω από το μηδέν και αναρωτιέμαι ‘’τι να κάνω τώρα;’’. Σε αυτό δεν βοηθά ούτε το να έχεις ένα βραβείο Όσκαρ. Θέλω να προετοιμάζω τα πάντα όσο καλύτερα γίνεται, γιατί όταν είσαι ευχαριστημένος από τη δουλειά σου, αντλείς δύναμη για να αντιμετωπίσεις το οτιδήποτε».
Στο πλαίσιο του masterclass, ο Εουχένιο Καμπαγέρο μίλησε και για την συμβολή του στη νέα ταινία του Τζιμ Τζάρμους, The Limits of Control: «Είμαι χαρούμενος που δούλεψα τόσο με τον Τζιμ όσο και με τον διευθυντή φωτογραφίας Κρίστοφερ Ντόιλ. Σκοπός μας ήταν να κάνουμε τους θεατές να αντιληφθούν ότι την πραγματικότητα μπορείς να τη δεις με πολλούς διαφορετικούς τρόπους». Υπογραμμίζοντας το ρόλο των χρωμάτων στη συγκεκριμένη ταινία, τόνισε: «Χρησιμοποιήσαμε μια ξεκάθαρη χρωματική παλέτα. Ο ήρωας ξεκινά από τη Μαδρίτη, μια πόλη με πολύ έντονα χρώματα, μετά πηγαίνει στην Σεβίλλη, που έχει μέτριες, γήινες αποχρώσεις, ενώ έπειτα επιλέξαμε την Αλμέρια, μια ισπανική πόλη με πολύ απαλά χρώματα. Αυτή η χρωματική μετάβαση μας βοηθά να τονίσουμε το γεγονός ότι ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας κινείται σαν φάντασμα».
Όσον αφορά στις νέες τεχνολογίες και τον ρόλο που διαδραματίζουν στη δουλειά του, ο Μεξικανός καλλιτέχνης ήταν ξεκάθαρος: «Χρησιμοποιώ πολύ τις νέες τεχνολογίες, δεν νομίζω ότι υπάρχει ταινία μου χωρίς ειδικά εφέ και λατρεύω το να συνδυάζω τα αληθινά σκηνικά με τα ψηφιακά εφέ. Στο Λαβύρινθο του Πάνα, για παράδειγμα, βάλαμε δύο ψηφιακά πουλιά να πετούν μπροστά από ένα γύψινο σκηνικό. Είναι απλά στοιχεία, τα οποία όμως δημιουργούν τη μαγεία». Και πρόσθεσε: «Οι δυνατότητες που προσφέρει σήμερα η τεχνολογία είναι απεριόριστες. Ακόμα και στην ψηφιακή εποχή, όταν όλο το ντεκόρ θα είναι ψηφιακό, είναι πραγματικά απαραίτητο να έχεις όραμα. Δεν έχουν σημασία τόσο τα εργαλεία που διαθέτεις, όσο το να ξέρεις πώς να τα χρησιμοποιείς».
Ερωτώμενος σχετικά, ο Εουχένιο Καμπαγιέρο δήλωσε ότι προτιμά τον τίτλο του «καλλιτεχνικού διευθυντή» σε σύγκριση με τον τίτλο του σχεδιαστή παραγωγής, αλλά διευκρίνισε ότι «στην Αμερική ο καλλιτεχνικός διευθυντής είναι δεύτερος σε ιεραρχία και περιορίζεται σε τεχνικό ρόλο», ενώ επίσης τόνισε ότι είναι σημαντικό να υπάρχει καλή επικοινωνία μεταξύ σχεδιαστή παραγωγής και διευθυντή φωτογραφίας. Και πρόσθεσε: «Μου αρέσει πολύ να δουλεύω με νέους σκηνοθέτες, που κάνουν την πρώτη ή τη δεύτερη ταινία τους, επειδή συνήθως διαθέτουν μια ενέργεια που οι πιο έμπειροι σκηνοθέτες έχουν χάσει. Έχουν πιο πολλή ένταση. Από την άλλη, όμως, οι νέοι σκηνοθέτες δεν έχουν πάντοτε ξεκάθαρες ιδέες και δεν χρησιμοποιούν όλα τα διαθέσιμα μέσα τους».
Σε ερώτηση του κοινού σχετικά με τις επιρροές του και τους καλλιτέχνες που εκτιμά, ο Εουχένιο Καμπαγέρο απάντησε: «Θαυμάζω καλλιτέχνες που προέρχονται από διαφορετικούς χώρους: συναδέλφους μου, φωτογράφους, ζωγράφους... Αν, πάντως, έπρεπε να επιλέξω έναν σχεδιαστή παραγωγής, αυτός θα ήταν ο Ντιν Ταβουλάρις, επειδή λατρεύω τη δουλειά που έκανε με τον Φράνσις Φορντ Κόπολα σε πολλές κλασικές ταινίες. Επίσης, μου είχε αρέσει πάρα πολύ ο τρόπος με τον οποίο ο Νέιθαν Κρόουλι είχε προσεγγίσει από τη δική του πλευρά την ταινία The Prestige. Ήταν αντίπαλός μου στα Όσκαρ το 2007 και ήμουν βέβαιος ότι εκείνος θα κέρδιζε το βραβείο, επειδή είχε ‘’ντύσει’’ την ταινία με μια πολύ όμορφη σέπια, που είναι δύσκολο να την δημιουργήσεις. Όσον αφορά, τώρα στους κλασικούς καλλιτέχνες, δεν κρύβω ότι αντλώ μεγάλη επιρροή από τον Φρανθίσκο Γκόγια. Παρατηρώντας έναν πίνακά του καταλαβαίνεις το είδος του πινέλου, την υφή της μπογιάς. Κατά την άποψή μου, έτσι πρέπει να είναι και ένα κινηματογραφικό σκηνικό».
Όταν ρωτήθηκε για το πώς αντιδρά ο ίδιος βλέποντας μια ταινία του, ο βραβευμένος δημιουργός απάντησε: «Την πρώτη φορά συγκινούμαι και κλαίω, παρασύρομαι από τα συναισθήματά μου. Τη δεύτερη φορά, παρατηρώ τις τεχνικές λεπτομέρειες». Στο τέλος του masterclass, ο κ. Καμπαγέρο αποκάλυψε ότι για κάθε ταινία πάνω στην οποία δουλεύει, δημιουργεί ένα βιβλίο - λεύκωμα, στο οποίο καταγράφει ιδέες, σχέδια και ό,τι άλλο μπορεί να του φανεί χρήσιμο. «Πολλές από αυτές τις ιδέες τελικά δεν ταιριάζουν στην ταινία ή περισσεύουν από αυτή, ωστόσο μερικές φορές αποδεικνύονται χρήσιμες για επόμενα projects. Επιθυμία μου είναι να εξελίσσω κάθε ιδέα, προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα κάθε φορά», εξήγησε. Για το φινάλε της εκδήλωσης, μάλιστα, ο μεξικανός δημιουργός επεφύλασσε μια ευχάριστη έκπληξη στο κοινό του masterclass, παρουσιάζοντας στους παρευρισκόμενους το βιβλίο - λεύκωμα που είχε δημιουργήσει για την ταινία Ο Λαβύρινθος του Πάνα.
