12ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης –
Εικόνες του 21ου Αιώνα
12-21 Μαρτίου 2010
ΑΦΙΕΡΩΜΑ
ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΟΛΩΝΙΚΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Το 12ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα πραγματοποιεί αφιέρωμα στο Σύγχρονο Πολωνικό Ντοκιμαντέρ, χαρτογραφώντας μαζί με το μεγάλο αφιέρωμα στον Κριστόφ Κισλόφσκι, αλλά και μια επιλογή από το έργο του επίσης πολωνού ντοκιμαντερίστα Αντρέι Φίντικ, το χθες και το σήμερα της κινηματογραφικής παράδοσης της Πολωνίας στις ταινίες τεκμηρίωσης.
Το οδοιπορικό των πολωνών ντοκιμαντεριστών διαμορφώθηκε μέσα από τις ιστορικοπολιτικές συνθήκες που βίωσε η χώρα, ασκώντας καταλυτική επιρροή σε ένα σινεμά που ζυμώθηκε κατά τη μετάβαση από το κομμουνιστικό καθεστώς σε μια νέα ραγδαία εξελισσόμενη εποχή. Οι ταινίες τεκμηρίωσης αποτελούν για την κουλτούρα της Πολωνίας ένα σημαντικότατο κεφάλαιο, έναν πολυπρισματικό και ρεαλιστικό καθρέφτη της κοινωνίας, της ζωής και του ανθρώπου. Το αφιέρωμα στο Σύγχρονο Πολωνικό Ντοκιμαντέρ φιλοξενεί αντιπροσωπευτικά έργα πρόσφατης παραγωγής από πολωνούς σκηνοθέτες, πολλοί από τους οποίους έχουν τιμηθεί με διακρίσεις σε διεθνή φεστιβάλ. Κοινό σημείο αναφοράς τους, ο άνθρωπος, από τον οποίο εμπνέονται και τον οποίο «υμνούν» με συμπόνια μέσα από τον κινηματογραφικό τους φακό.
Η ιστορία ως αμείλικτος διαμορφωτής του ανθρώπινου πεπρωμένου, καθημερινοί άνθρωποι που επιδιώκουν να βρουν τη θέση τους στον κόσμο, αλλά και μια κορυφαία προσωπικότητα της Έβδομης Τέχνης, πρωταγωνιστούν στα ντοκιμαντέρ του αφιερώματος.
Το εξαιρετικά αυθεντικό πορτρέτο του μετρ του πολωνικού σινεμά Αντρέι Βάιντα με τίτλο Andrzej Wajda: Let's Shoot! (2009), υπογράφουν τέσσερις μαθητές του, οι Μασιέι Κούσκε / Maciej Cuske, Μαρσίν Σάουτερ /Marcin Sauter, Πιότρ Στάζικ/ Piotr Stasik και Τιέρι Παλαντίνο / Thierry Paladino, απόφοιτοι της Κινηματογραφικής Σχολής του δημιουργού. Η κάμερά τους «συλλαμβάνει» τον σκηνοθέτη στο πλατό της πιο προσωπικής ταινίας του, Katyn, και σκιαγραφεί εύστοχα το μεγαλείο της προσωπικότητας του Αντρέι Βάιντα.
Ο 31χρονος Μαρσίν Κράβζικ / Marcin Krawczyk, στο ντεμπούτο του Six weeks (2009) αφηγείται με ανεπιτήδευτη συγκίνηση μια συγκλονιστική ανθρώπινη ιστορία. Μέσα από μια ντελικάτη αισθητική φόρμα, καταγράφει το κρίσιμο διάστημα των έξι εβδομάδων που μεσολαβούν ανάμεσα στη γέννηση ενός μωρού και την απόφαση της μητέρας του να το δώσει για υιοθεσία. Η ταινία τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερου μικρού μήκους ντοκιμαντέρ στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ.
Ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο ακροβατεί το ντοκιμαντέρ Chemo (2009) του πολυβραβευμένου Πάβελ Λοζίνσκι / Pawel Lozinski, ο οποίος εισχωρεί στον μικρόκοσμο μιας ογκολογικής κλινικής και των ασθενών της, οι οποίοι υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία. Ο κινηματογραφικός φακός με επιμονή αλλά και διακριτικότητα επικεντρώνεται στα πρόσωπά τους, αποτυπώνει τους καθημερινούς διάλογούς τους, αποκαλύπτει στον θεατή μέσα από τη δική τους ματιά την πραγματική αξία και τη γοητεία της ζωής.
Η καθημερινότητα αποτελεί τον αφηγηματικό πυρήνα και στο γεμάτο μαύρο χιούμορ Where the sun doesn’t rush (2009) του Ματέι Μπόμπρικ / Matej Bobrik, όπου ξετυλίγεται η ρουτίνα ενός μικρού χωριού που αργοπεθαίνει. Οι ηλικιωμένοι κάτοικοι υποκύπτουν στους απελπιστικά αργούς ρυθμούς ζωής και η μονοτονία τους διαταράσσεται μόνο από τις ανακοινώσεις των τοπικών αρχών, οι οποίες όχι σπάνια υπενθυμίζουν σε όλους την στενή εγγύτητα της ζωής και του θανάτου.
Η πολωνή σκηνοθέτιδα Μαργκορζάτα Μπιενκόβσκα – Μπούελμαν / Margorzata Bienkowska-Buehlmann κατέγραψε το 1989 τις μαρτυρίες προσφύγων που κατέφυγαν από την Ανατολική Γερμανία στην Πολωνία, ζητώντας άσυλο στην πρεσβεία της δυτικής Γερμανίας στη Βαρσοβία. Είκοσι χρόνια αργότερα, επέστρεψε στο υλικό της, δημιουργώντας το ντοκιμαντέρ Exit (2009). Θύματα της ιστορίας αλλά και κύριοι της προσωπικής τους μοίρας, οι πρόσφυγες εξομολογούνται στην κάμερα τις αιτίες της φυγής τους και προσδοκούν μια καλύτερη ζωή στη νέα πατρίδα τους.
Με πλούσια ποικιλία στη θεματολογία, αξιοθαύμαστη ευαισθησία στην προσέγγιση του αντικειμένου παρατήρησης και κινηματογραφική δεξιοτεχνία, τα πολωνικά ντοκιμαντέρ έχουν τη δύναμη να συγκινούν, να ενοχλούν, να δίνουν τροφή για σκέψη και πάνω απ’ όλα να καταθέτουν μια μεστή και παγκόσμια μαρτυρία των σύγχρονων καιρών.
