ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
Ο ΤΟΠΟΣ ΠΟΥ ΔΑΚΡΥΖΟΥΝ ΟΙ ΘΕΟΙ /
ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΛΛΙΓΙΑΝΝΗ / ΘΕΣΣΑΛΟΝ-ΗΧΟΙ
Ο κύκλος των συνεντεύξεων Τύπου των δημιουργών που υπογράφουν τα ντοκιμαντέρ τα οποία προβάλλονται στο διεθνές πρόγραμμα του 13ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα, ξεκίνησε την Κυριακή 13 Μαρτίου 2011, με τη συμμετοχή των σκηνοθετών Ελένης Βλάσση (Ο τόπος που δακρύζουν οι θεοί), Πέδρο Ολάγια (Με τον Καλλιγιάννη) και Δημήτρη Παπαδόπουλου της ομάδας Ciners8 (Θεσσαλον-ΗΧΟΙ).
To ντοκιμαντέρ της Ελένης Βλάσση Ο τόπος που δακρύζουν οι θεοί έχει ως θέμα τη Σπιναλόγκα. Η σκηνοθέτιδα, μιλώντας στο έργο, επεσήμανε: «Η ταινία δεν εστιάζει στην αρρώστια αυτή καθεαυτή – καθώς αρρώστιες υπήρχαν και θα υπάρχουν -, αλλά στον κοινωνικό αποκλεισμό, δηλαδή το στίγμα που φέρουν αυτοί οι άνθρωποι ακόμα και όταν, θεραπευμένοι πλέον, επιστρέφουν στην κοινωνία». Αναφερόμενη στο έναυσμα που την οδήγησε να κάνει την ταινία, η δημιουργός αφηγήθηκε: «Το 1998, όταν βρισκόμουν στη Γαλλία δουλεύοντας ως δημοσιογράφος, ακούω στην τηλεόραση μια απόκοσμη φωνή να μιλά στα ελληνικά για τη Σπιναλόγκα. Ήταν η φωνή του χανσενικού Επαμεινώνδα Ρεμουνδάκη, μιας γνωστής φυσιογνωμίας του νησιού. Αν και κατάγομαι από το νομό Λασιθίου, μέχρι τότε δεν γνώριζα για τον αφιλόξενο βράχο της Σπιναλόγκας, τον οποίο οι χανσενικοί ονόμασαν ‘’νησί των αγγέλων’’. Ένιωσα ότι είχα χρέος να κάνω ένα ντοκιμαντέρ, όχι μόνο λόγω καταγωγής, αλλά και για να καταδείξω αυτό που κραυγάζει ο πρωταγωνιστής μου στην ταινία: ότι χρειάζεται να πούμε την αλήθεια, έτσι ώστε να δικαιωθούν αυτοί οι άνθρωποι στις καρδιές μας». Η διαδικασία δημιουργίας του ντοκιμαντέρ ήταν δύσκολη, καθώς οι πρώην χανσενικοί δεν ήθελαν να μιλήσουν στην κάμερα. Το 2009, ωστόσο, ο Μανώλης Φουντουλάκης, ένας από τους τελευταίους ανθρώπους που είχαν βιώσει το δράμα της Σπιναλόγκας, αποφάσισε να μιλήσει, αν και τελικά δεν πρόλαβε να δει την ταινία ολοκληρωμένη. Μέσω εκείνου, η σκηνοθέτιδα μπόρεσε να εντοπίσει κι άλλους πρώην χανσενικούς και αργότερα να εξασφαλίσει αρχειακό υλικό με μαρτυρίες ασθενών από το 1974. Η ίδια σημείωσε χαρακτηριστικά ότι το πιο συγκλονιστικό γεγονός δεν ήταν οι μαρτυρίες των ανθρώπων για την αρρώστια, αλλά η διαπίστωση ότι η κοινωνία τους πέταξε σε αυτό το νησί για να πεθάνουν. «Όποιος έμπαινε στη Σπιναλόγκα αντίκριζε μια επιγραφή που τον καλούσε να αποθέσει στην είσοδο κάθε ελπίδα. Υπήρξαν, όμως, άνθρωποι όπως ο Επαμεινώνδας Ρεμουνδάκης, που απέδειξαν ότι η ζωή είναι πιο δυνατή από οτιδήποτε άλλο, ότι ακόμα κι ένας μόνο άνθρωπος έχει τη δύναμη να αλλάξει τα πράγματα. Παρόλα αυτά, όταν έγινε το ‘’θαύμα’’ της θεραπείας, οι άνθρωποι αυτοί είχαν την ψευδαίσθηση ότι θα φύγουν από τη Σπιναλόγκα και θα γίνουν αποδεκτοί. Διαπίστωσαν, όμως, ότι η κοινωνία δεν τους δέχτηκε ποτέ», κατέληξε η κ. Βλάσση.
Το ντοκιμαντέρ Με τον Καλλιγιάννη αποτελεί το ντεμπούτο του ελληνιστή συγγραφέα και φωτογράφου Πέδρο Ολάγια. Η ταινία αναφέρεται στη ζωή του σημαντικού ζωγράφου Μανώλη Καλλιγιάννη, ο οποίος δεν έγινε ιδιαίτερα γνωστός στην Ελλάδα. Σε ηλικία 17 ετών, ο καλλιτέχνης έφυγε από το νησί του, τη Μυτιλήνη, και κατετάγη ως εθελοντής στη βρετανική αεροπορία, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το αεροπλάνο του καταρρίφθηκε, αλλά ο ίδιος επέζησε, και βρέθηκε στη Μέση Ανατολή, στη Νότια Αφρική, κι έπειτα στην Αγγλία και τη Γαλλία. Εκεί μπόρεσε να πραγματώσει το όνειρο της ζωής του και να ασχοληθεί με τη ζωγραφική. Βρέθηκε στον ίδιο καλλιτεχνικό κύκλο με τον Ματίς και τον Πικάσο, έχοντας ως μαικήνα έναν συμπατριώτη του από τη Μυτιλήνη, τον Στρατή Ελευθεριάδη – Τεριάντ. Όταν πολύ αργότερα, στα 71 του χρόνια, επέστρεψε στο νησί, ο Καλλιγιάννης διατέλεσε επί 20 χρόνια διευθυντής του Μουσείου Τεριάντ. Ο Πέδρο Ολάγια γνώρισε τον καλλιτέχνη το 2008, όταν εκείνος πλησίαζε τα 90 του χρόνια, και αποφάσισε να του αφιερώσει ένα κινηματογραφικό πορτρέτο. «Αρχίσαμε να διαμορφώνουμε την ταινία, εστιάζοντας όχι τόσο στο έργο του Καλλιγιάννη, αλλά προσεγγίζοντάς τον από μια πιο ανθρώπινη σκοπιά. Αυτό που ξεκινά ως κινηματογραφικό πορτρέτο, εξελίσσεται σε μια ταινία με θέμα την ίδια τη ζωή, την αμηχανία και την κατάπληξή μας απέναντι της. Ήταν πρόκληση για μένα, καθώς πρώτα ερχόταν η δράση, έπειτα ακολουθούσε η κάμερα, ενώ το σενάριο ήταν τελευταίο, για να δώσει μορφή στο ντοκιμαντέρ», εξήγησε ο σκηνοθέτης. Η ταινία αποτελεί και την τελευταία παρακαταθήκη του Μανώλη Καλλιγιάννη, καθώς λίγο πριν ολοκληρωθεί, ο ζωγράφος έφυγε από τη ζωή. Πρόκειται ουσιαστικά για τη μαρτυρία ενός ανθρώπου «τη στιγμή που ο ίδιος συνειδητοποιεί ότι ζει το τέλος της ζωής του και την αξιολογεί μέσα από αυτή τη σκοπιά, ιεραρχεί εκ νέου τα βιώματα και τα συναισθήματά του», όπως υπογράμμισε χαρακτηριστικά ο κ. Ολάγια.
Στη συνέχεια της συνέντευξης τύπου, τον λόγο πήρε ο Δημήτρης Παπαδόπουλος, εκπρόσωπος της ομάδας Ciners8, που συμμετέχει με το ντοκιμαντέρ Θεσσαλον-ΗΧΟΙ στο 13ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η ταινία επιχειρεί να καταγράψει την ποικιλία που χαρακτηρίζει τη μουσική σκηνή της Θεσσαλονίκης, μιας πόλης που πάντα πρωτοπορούσε στα ελληνικά μουσικά πράγματα. Όπως εξήγησε ο δημιουργός, ερωτώμενος για τον θεματικό συσχετισμό της ταινίας με το ντοκιμαντέρ Ο ήχος της πόλης του Φατίχ Ακίν: «Πριν ξεκινήσουμε, είχαμε πράγματι δει την ταινία, και την είχαμε στο νου μας, ωστόσο καταλήξαμε να γυρίσουμε κάτι εντελώς διαφορετικό». Και συμπλήρωσε: «Υπάρχει σε εξέλιξη ένας διάλογος για το προς τα πού οδεύει πολιτιστικά η πόλη. Εμείς θέλαμε να δείξουμε το παρασκήνιο της μουσικής σκηνής της Θεσσαλονίκης, τους πολύ αξιόλογους μουσικούς της, που επί χρόνια δούλευαν και δουλεύουν υπό δύσκολες συνθήκες». Το ντοκιμαντέρ αποτελεί ουσιαστικά ένα ξεχωριστό ψηφιδωτό που αντιπροσωπεύει όλες τις τάσεις και τα ρεύματα τη μουσικής σκηνής της Θεσσαλονίκης.
