ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
O ΗΡΩΑΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ / Ο ΝΕΟΣ ΑΓΙΟΣ /
ΤΟ ΘΕΙΟ ΓΟΥΡΟΥΝΙ / Η ΑΛΛΗ ΠΟΛΗ / DEAF JAM
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν τη Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011, στο πλαίσιο του 13ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Νεφίν Ντιντς (Η άλλη πόλη), Άλαρντ Ντέτιχερ (Ο νέος άγιος), Χανς Ντόρτμανς (Το θείο γουρούνι), Ταλάλ Ντερκί (Ο ήρωας όλων των θαλασσών) και Τζούντι Λιφ
(Deaf Jam).
Τι ενώνει έλληνες και τούρκους; Κατά την άποψη της Νεφίν Ντιντς, δημιουργού του ντοκιμαντέρ Η άλλη πόλη, η απάντηση είναι οι προκαταλήψεις που έχει ο ένας λαός για τον άλλον. «Αυτό άρχισα να το συνειδητοποιώ στο πανεπιστήμιο, αλλά και αργότερα, όταν έκανα μεταπτυχιακές σπουδές στη Σκωτία, όπου είχα πολλούς έλληνες φίλους. Διαπίστωσα ότι όλοι λέγαμε τα ίδια: οι τούρκοι για τους έλληνες και αντίστροφα. Πιο συγκεκριμένα, λέγαμε αυτά που είχαμε διδαχθεί στο σχολείο», σημείωσε η σκηνοθέτιδα. Η κ. Ντιντς συνεργάστηκε στο σενάριο με τον Ηρακλή Μήλα, και επί ένα χρόνο έκαναν γυρίσματα σε μια ελληνική κωμόπολη, τη Δημητσάνα, και σε μια αντίστοιχη τουρκική, το Μπιργκί. «Καταγράψαμε τα μαθήματα ιστορίας στα σχολεία και των δύο πόλεων, καθώς και τις εθνικές και θρησκευτικές γιορτές τους, προσπαθώντας να εντοπίσουμε από πού πηγάζουν οι προκαταλήψεις. Ο κόσμος που απαντά στα ερωτήματά μας δεν αντιλαμβάνεται πόσο λυπηρά ή αστεία είναι τα όσα λέει», επεσήμανε η δημιουργός. Σύμφωνα με την ίδια, οι κακές σχέσεις ανάμεσα στις δύο πλευρές δεν οφείλονται τόσο στο παρελθόν τους, όσο στη σύγχρονη εθνικιστική νοοτροπία και διαπαιδαγώγηση. Η σκηνοθέτιδα εξέφρασε την άποψη ότι η διαδικασία προσέγγισης των δύο λαών θα χρειαστεί χρόνο, αν και την τελευταία δεκαετία έχει αλλάξει η στάση του ενός απέναντι στον άλλον. «Τούρκοι επισκέπτονται την Ελλάδα και έλληνες την Τουρκία, ενώ επίσης οι καλλιτέχνες αρχίζουν να μιλούν για τα ζητήματα αυτά», ανέφερε η δημιουργός σχετικά.
Προκαταλήψεις δεν υφίστανται μόνο προς άλλους ανθρώπους αλλά και προς τα ζώα, σχολίασε με χιούμορ ο Χανς Ντόρτμανς, σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ Το θείο γουρούνι. Ήρωας της ταινίας του είναι ο Ντόρους, ένα γουρουνάκι που ζει στην αυλή του Γκέραρντ, ενός χασάπη ζώων ελεύθερης βοσκής. Σταδιακά, δημιουργείται μεταξύ τους μια ιδιαίτερη σχέση αγάπης, με αποτέλεσμα ο Γκέραρντ να βρίσκεται σε δίλημμα για το αν πρέπει να σφάξει ή όχι το γουρούνι. Όπως εξομολογήθηκε ο σκηνοθέτης, ως παιδί είχε σχεδόν... ερωτική σχέση με τα γουρούνια, καθώς μεγάλωσε στο αγρόκτημα του παππού του στην επαρχία. «Το γουρούνι είναι ένα ζώο στο οποίο προβάλλουμε σχέσεις αγάπης και μίσους. Πολλές θρησκείες το θεωρούν ρυπαρό και το αποκλείουν από τη διατροφή των πιστών. Παρόλα αυτά, το χοιρινό καταναλώνεται περισσότερο από κάθε άλλο είδος κρέατος. Υπάρχουν αυτοί που αγαπούν το χοιρινό και θεωρούν ότι το κρέας είναι πιο νόστιμο εάν το γουρούνι είχε ζήσει προηγουμένως μια καλή ζωή. Υπάρχουν, όμως, και άλλοι που έχουν πρόβλημα να αναπτύξουν σχέση με ένα ζώο το οποίο στη συνέχεια θα καταναλώσουν», εξήγησε ο κ. Ντόρτμανς.
Η ιδέα για το ντοκιμαντέρ Ο νέος άγιος του Άλαρντ Ντέτιχερ προέκυψε μέσα από ένα ρεπορτάζ εφημερίδας που αναφερόταν στις μυθικές διαστάσεις που έλαβε η ιστορία ενός νεαρού ρώσου στρατιώτη, ο οποίος πιάστηκε αιχμάλωτος από τους τσετσένους, αρνήθηκε να ασπαστεί το Ισλάμ και τελικά δολοφονήθηκε. Η ρωσική κοινωνία δεν ηρωοποίησε απλώς τον Γιεβγκένι Ροντιόνοφ, αλλά τον ανακήρυξε μάρτυρα, ενώ μάλιστα για πολλούς ρώσους έγινε ανεπίσημος άγιος. «Μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού, οι ρώσοι εξακολουθούν να έχουν ανάγκη από νέα ινδάλματα και ο Γιεβγκένι ήταν μια τέτοια περίπτωση, καθώς συνδυάζει την αγάπη για την πατρίδα και τη θρησκεία, βασικό κομμάτι της οποίας αποτελεί το μαρτύριο, εφόσον μιλάμε για την ορθόδοξη παράδοση», ανέφερε ο σκηνοθέτης. Βασικό πρόσωπο στο ντοκιμαντέρ είναι η μητέρα του «νέου αγίου», η οποία προσπαθεί να αντιμετωπίσει το βαθύ πένθος της, συμμετέχοντας στο κίνημα που αναπτύσσεται γύρω από το θρύλο του Γιεβγκένι, από ορθόδοξους ιερείς, συμμορίες μοτοσικλετιστών και ρώσους στρατιώτες. «Στην ταινία άλλοι θεωρούν τον Γεβγιένι άγιο ή ήρωα, ωστόσο δεν ήταν κάποιος ξεχωριστός άνθρωπος. Στο πρόσωπό του προβάλλεται η ανάγκη του κόσμου να πιστέψει σε κάποιον», εξήγησε ο σκηνοθέτης.
Ήρωας στα μάτια των συμπατριωτών του είναι και ο κούρδος Αμπού Γιασάρ, την ιστορία του οποίου αφηγείται ο σκηνοθέτης Ταλάλ Ντερκί στο ντοκιμαντέρ Ο ήρωας όλων των θαλασσών. Ο Γιασάρ πέρασε από τα τουρκικά παράλια στην Ελλάδα κολυμπώντας επί 15 συνεχόμενες ώρες και όπως σημείωσε ο σκηνοθέτης «από την ιστορία του καταλαβαίνεις τι σημαίνει να είσαι λαθρομετανάστης». Αναφερόμενος στο θέμα της μετανάστευσης των κούρδων, ο δημιουργός τόνισε: «Εδώ και σαράντα χρόνια οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι κούρδοι τους αναγκάζουν να μεταναστεύσουν από τα βουνά. Ωστόσο, δεν έρχονται στην Ελλάδα για να γίνουν έλληνες, δεν θέλουν να γίνουν ευρωπαίοι. Ονειρεύονται να αποκτήσουν κάποια μέρα μια κανονική ζωή, να ζουν στη χώρα των προγόνων τους και να μιλάνε τη γλώσσα τους». Με αφορμή την ταινία, αλλά και τα πρόσφατα γεγονότα με τους 300 μετανάστες απεργούς πείνας στην Ελλάδα, ο σκηνοθέτης ρωτήθηκε για το ποια κατά τη γνώμη του είναι η λύση στο μεταναστευτικό ζήτημα. «Η λύση δεν θα πρέπει να αναζητηθεί στα μέτρα που θα λάβουν οι ευρωπαϊκές χώρες επί των εδαφών τους, αλλά στο πώς θα στηρίξουν τις χώρες από τις οποίες προέρχονται τα μεταναστευτικά ρεύματα», σημείωσε.
Την εξαιρετικά γόνιμη και ευτυχή συνάντηση δυο διαφορετικών προσωπικοτήτων αναδεικνύει, μεταξύ άλλων, η ταινία Deaf Jam της Τζούντι Λιφ. Πρωταγωνίστρια του ντοκιμαντέρ είναι μια κωφή έφηβη που κάνει τα πρώτα της βήματα στην ποίηση της αμερικανικής νοηματικής γλώσσας και στη συνέχεια τολμά να μπει στο χώρο του poetry slam, διαγωνισμό προφορικής ποίησης σε στυλ χιπ χοπ. Όταν η νεαρή κοπέλα συναντά μια παλαιστίνια ποιήτρια που γράφει ποίηση slam στη γλώσσα των ακουόντων, οι δυο τους ξεκινούν μια ιδιότυπη συνεργασία και γίνονται ένα ντουέτο - αλληγορία της πολύπλοκης πραγματικότητας που μοιράζονται οι δυο πλευρές. Η σκηνοθέτιδα γνώρισε την πρωταγωνίστρια του ντοκιμαντέρ της, την εποχή που δίδασκε παραγωγή βίντεο σε κωφάλαλα παιδιά στο Λος Άντζελες. «Η ομοιοκαταληξία που χρησιμοποιούν οι κωφοί δεν έχει καμία σχέση με τον ήχο, είναι σαν χορός!», εξήγησε χαρακτηριστικά η δημιουργός. Η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετώπισε η ίδια κάνοντας την ταινία, ήταν η μετάφραση από τη γλώσσα των κωφών. «Ήθελα να δώσω φωνή στο ποίημα, αλλά το αποτέλεσμα δεν ήταν αυθεντικό. Χρησιμοποίησα γραφικά και animation, έτσι ώστε οι λέξεις να κινούνται στην οθόνη, χωρίς ήχο, γιατί δεν ήθελα σε καμία περίπτωση να υποτιμήσω την ποίηση των κωφών», κατέληξε η σκηνοθέτιδα.
