ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΑΛΑΜΑ
Στον ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό των ταινιών της, τις κοινωνικές ομάδες που προσεγγίζει με τον φακό της, καθώς και την κοινωνικοπολιτική προσέγγιση των ντοκιμαντέρ της, αναφέρθηκε η θεσσαλονικιά σκηνοθέτιδα Κυριακή Μάλαμα, στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Τρίτη 15 Μαρτίου 2011, στο πλαίσιο του 13ου Φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Η φετινή διοργάνωση πραγματοποιεί αφιέρωμα στη δημιουργό, παρουσιάζοντας τους πιο σημαντικούς – μέχρι σήμερα – σταθμούς στο έργο της.
Καλωσορίζοντας τους παρευρισκόμενους στην εκδήλωση, ο διευθυντής του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, κ. Δημήτρης Εϊπίδης, επεσήμανε: «Η Κυριακή Μάλαμα είναι μια σκηνοθέτιδα που έχω εκτιμήσει εδώ και πολλά χρόνια. Είναι μέλος της τοπικής κοινωνίας της Θεσσαλονίκης και το έργο της έχει επεκταθεί σε μεγαλύτερη κλίμακα, διεθνή. Είναι, επίσης, μια θεσσαλονικιά ντοκιμαντερίστρια και για το Φεστιβάλ σημαίνει πολλά το ότι βρίσκεται εδώ. Η ίδια μπορεί να αποτελέσει μια αφετηρία για νέους δημιουργούς, προκειμένου να συνεχίσουν με βάση τα ίδια πρότυπα».
Η Κυριακή Μάλαμα έχει χαράξει στο ντοκιμαντέρ τις δικές της διαδρομές, που την οδήγησαν από την Ελλάδα, την Αλβανία και την Κύπρο, έως την Τουρκία, την Παλαιστίνη και το Ισραήλ. Συνοδοιπόρος της δημιουργού στην κινηματογραφική της πορεία τα τελευταία χρόνια, είναι η σεναριογράφος και υπεύθυνη παραγωγής, κ. Φανή Τουπαλγίκη, η οποία ήταν επίσης παρούσα στην εκδήλωση. Η Κυριακή Μάλαμα διατηρεί έναν ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό στο έργο της, αλλά ταυτόχρονα αναδεικνύει την αφανή πλευρά των ζητημάτων με τα οποία καταπιάνεται. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η ταινία της Η άλλη πλευρά, η οποία παρουσιάζει τα όσα βίωσαν οι τουρκοκύπριοι κατά τη διάρκεια των τραγικών συμβάντων του 1974. «Το περιθώριο ορίζει τον πυρήνα, το κέντρο. Πρέπει να επιλέξεις από που πρέπει να ξεκινήσεις. Εγώ μαζί με τη Φανή ξεκινάμε τις αναζητήσεις μας από την πλευρά του περιθωρίου για να καθορίσουμε με εικόνες το κέντρο», σημείωσε σχετικά η δημιουργός.
Για την ίδια, το ντοκιμαντέρ είναι απλώς η «δημιουργική επεξεργασία της πραγματικότητας», η οποία δίνει το έναυσμα στον θεατή για να προχωρήσει ένα βήμα παρακάτω. «Το ντοκιμαντέρ οφείλει να καταδεικνύει. Δεν μπορεί να δώσει λύσεις στα κακώς κείμενα. Μπορεί να προκαλέσει τη σκέψη του θεατή και στη συνέχεια αυτός να δώσει λύσεις, να φωνάξει. Άλλωστε, η σιωπή είναι των αμνών και όχι των ανθρώπων», υποστήριξε η δημιουργός.
Στις ταινίες Γυναίκες στο μικρό Παρίσι, Επάνω στα ίχνη και Η άλλη πλευρά, το θέμα της πατρίδας είναι κυρίαρχο. «Ο Κάφκα είχε πει ότι “ο δρόμος προς τον πλησίον είναι μακρύς”. Έχει να κάνει με τα όρια που βάζω στο δικό μου και το ξένο, το πώς εξοικειώνομαι με τον τόπο όπου ζω, με τους δικούς μου ανθρώπους και τους εχθρούς μου. Το ταξίδι που καταγράφουν οι ταινίες μας είναι ακριβώς το πώς τοποθετούμαστε στον τόπο και τον χρόνο απέναντι στον άλλο», υπογράμμισε η κ. Τουπαλγίκη.
Η Κυριακή Μάλαμα και η Φανή Τουπαλγίκη έκαναν ιδιαίτερη αναφορά στο ντοκιμαντέρ Μαύρη Σημαία, το οποίο καταγράφει την ιστορία μιας ομάδας έφεδρων ισραηλινών αξιωματικών που αρνούνται να επιστρέψουν στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη για να πολεμήσουν. Οι μαρτυρίες που περιλαμβάνονται στην ταινία είναι συγκλονιστικές και αποδεικνύουν ότι η ειρήνη μπορεί να νικήσει τη βία. «Το σημαντικό είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι τόλμησαν να βγουν από τη βίαια καθημερινότητά τους και να έρθουν σε ευθεία αντιπαράθεση με τη φυλή, τη θρησκεία και την οικογένειά τους, λέγοντας ένα δυνατό ‘’όχι’’. Ήταν καθηλωτική και για εμάς αυτή η ιστορία», τόνισε η κ. Μάλαμα. «Το κίνημα των ανθρώπων αυτών λεγόταν ‘’Courage to Refuse” και πράγματι, είχαν το θάρρος να αρνηθούν, δεν ήταν δειλοί. Απλά στάθηκαν γενναιόδωροι απέναντι στον εχθρό και αναγνώρισαν το δίκιο του», πρόσθεσε η κ. Τουπαλγίκη.
Ο κύριος στόχος των δυο δημιουργών όταν ξεκινούν να καταπιάνονται με μια συγκεκριμένη θεματολογία είναι να εξασφαλίσουν την εμπιστοσύνη των ανθρώπων που κινηματογραφούν, διαδικασία που άλλοτε ξεδιπλώνεται μπροστά στον φακό, και άλλοτε προηγείται αυτού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ντοκιμαντέρ Γυναίκες στο μικρό Παρίσι. Πρωταγωνίστριές του είναι οι τσιγγάνες στον Δενδροπόταμο, οι οποίες αντικρίζουν αρχικά με άρνηση και καχυποψία την κάμερα της σκηνοθέτιδας. Μόνο όταν συνηθίζουν σιγά – σιγά την παρουσία της στο χώρο, παραδίνονται αυθόρμητα, εκφράζονται χωρίς αναστολές και μοιράζονται με το θεατή, τα ήθη και τις παραδόσεις των ρομά που ζουν στην περιοχή. «Η εμπιστοσύνη κερδίζεται μόνο εάν περάσεις ένα διάστημα μαζί με τον άνθρωπο που θέλεις να κινηματογραφήσεις. Πρέπει να δείξεις ότι δεν ενδιαφέρεσαι μόνο για την ταινία, αλλά τον αντιμετωπίζεις ως ξεχωριστό ον», τόνισε η κ. Μάλαμα.
