Εικόνες του 21ου Αιώνα
14-23 Μαρτίου 2014
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΦΙΕΡΟ / ΜΑΘΑΙΝΩ ΤΗΝ ΑΜΕΡΙΚΗ /
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΕΡΑΝΗ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Τετάρτη 19 Μαρτίου 2014, στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Σαντιάγο Εστέινου (Τα χρόνια του Φιέρο), Ζαν-Μισέλ Ντισάρ (Μαθαίνω την Αμερική) και Ντρου Τέιλορ (Ο άνθρωπός μας στην Τεχεράνη).
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό ζήτημα, αυτό των εφήβων μεταναστών που ζουν στην Αμερική και τον τρόπο που υποδέχεται τα παιδιά αυτά η χώρα, διερευνά ο Ζαν – Μισέλ Ντισάρ στο ντοκιμαντέρ Μαθαίνω την Αμερική. Η ταινία διαδραματίζεται στο Διεθνές Λύκειο του Λαφαγιέτ, δημόσιο σχολείο του Μπρούκλιν, όπου φοιτούν έφηβοι μετανάστες από όλο τον κόσμο. «Όταν βρέθηκα στο Διεθνές Λύκειο μου έκανε φοβερή εντύπωση πόσο ασφαλές ήταν το περιβάλλον για τα παιδιά. Αποφάσισα να περάσω ένα χρόνο στο σχολείο αυτό, κάνοντας γυρίσματα. Τα παιδιά φάνηκαν ανοιχτά, άνετα μπροστά στην κάμερα. Πιστεύω ότι καταλύτης σε αυτό ήταν ο χρόνος που περάσαμε μαζί. Τους αφήσαμε χρόνο να συνηθίσουν τα γυρίσματα. Τελικά βγήκε κάτι πολύ φυσικό, καθώς η παρουσία του συνεργείου σταδιακά δεν τους έκανε καμία εντύπωση. Δημιουργήθηκε γρήγορα μία αμφίδρομη σχέση με τα παιδιά, γίναμε φιλαράκια», αφηγήθηκε ο σκηνοθέτης. Στην ταινία, ο κ. Ντισάρ παρουσιάζει τις ιστορίες πέντε μαθητών του σχολείου. Για τη διαδικασία επιλογής των ηρώων της ταινίας ο ίδιος διευκρίνισε: «Δεν τα διαλέξαμε εμείς τα παιδιά. Εκείνα μας διάλεξαν. Κάποια από αυτά, όπως ήταν φυσικό, έδειξαν μεγαλύτερη περιέργεια για το τι κάναμε. Φροντίσαμε να τα κινηματογραφήσουμε όχι μόνο στο σχολείο, αλλά και στα σπίτια τους και μέσα από αυτή την ευκαιρία, γνωρίσαμε την πολωνική κουζίνα, όπως κι αυτήν της Γουατεμάλας, ενώ επίσης συνομιλήσαμε με τους γονείς τους. Τελικά, οι μαθητές μας μίλησαν για πράγματα που δεν είχαν εκμυστηρευθεί ούτε στους γονείς ούτε στους φίλους τους». Ανάμεσα στους ήρωες του ντοκιμαντέρ είναι και ένα παιδί από τη Γουατεμάλα, που ζει στην Αμερική από τα 11 χρόνια του, χωρίς να έχει δει τη μητέρα του από όταν ήταν ενός έτους και χωρίς να έχει καταφέρει να αποκτήσει μέχρι σήμερα επίσημα έγγραφα. Το πρόβλημα αυτό είναι γενικό στις ΗΠΑ, εξήγησε ο σκηνοθέτης, προσθέτοντας: «Η Αμερική είναι χώρα μεταναστών, κι εγώ ο ίδιος είμαι μετανάστης. Τα περισσότερα από αυτά τα παιδιά βρέθηκαν στην Αμερική χωρίς να το επιλέξουν, επειδή ήρθαν μαζί με τους γονείς τους. Η Αμερική όμως είναι η μόνη χώρα που ξέρουν, η πατρίδα τους. Παρόλα αυτά, δεν έχουν έγγραφα. Το διάστημα αυτό βρίσκεται σε εξέλιξη μία κίνηση από διάφορους ‘’ονειροπόλους’’ που προωθούν το ζήτημα της αλλαγής νομοθεσίας για τους μετανάστες στις ΗΠΑ κι ελπίζω ότι οι πολιτικοί θα αποφασίσουν αυτή την αλλαγή. Η ταινία προσπαθεί να δώσει ελπίδα σε αυτούς τους ανθρώπους».
Στη συνέχεια, τον λόγο πήραν ο Ντρου Τέιλορ, σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ Ο άνθρωπός μας στην Τεχεράνη (συν-σκηνοθεσία με τον Λάρι Ουάινσταϊν) και η παραγωγός του φιλμ, Έλενα Σεμίκινα. Η ταινία φέρνει στο φως νέα στοιχεία για την υπόθεση του Καναδού Πρέσβη Κεν Τέιλορ και της CIA, καθώς και για τις μυστικές συμφωνίες ανάμεσα στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και του Καναδά, με στόχο τη διάσωση έξι φυγάδων Αμερικανών διπλωματών, κατά τη διάρκεια της κρίσης των Αμερικανών ομήρων στο Ιράν το 1979. Η ιστορία είναι γνώριμη σε όσους έχουν παρακολουθήσει το βραβευμένο με Όσκαρ φιλμ Argo του Μπεν Άφλεκ, ωστόσο οι συντελεστές του καναδικού ντοκιμαντέρ διευκρινίζουν ότι οποιαδήποτε ομοιότητα με αυτό περιορίζεται απλώς στον βασικό κορμό της ιστορίας. Ο Ντρου Τέιλορ παρατήρησε σχετικά: «Όταν αρχίσαμε να γυρίζουμε το ντοκιμαντέρ μας, δεν είχε καν κυκλοφορήσει το Argo. Συζητώντας με τον Κεν Τέιλορ, καταλάβαμε ότι πολλές από τις λεπτομέρειες της υπόθεσης δεν ήταν γνωστές στο ευρύ κοινό, παρότι είχαν γυριστεί κάποιες ταινίες τη δεκαετία του '80 με αυτό το θέμα. Εντέλει, το Argo δεν μας πτόησε, αν και προκαλεί δέος να νιώθεις ότι είσαι ένας φτωχός Καναδός που καταπιάνεται κινηματογραφικά με ένα θέμα το οποίο έχει απασχολήσει μια μεγάλη εταιρεία όπως η Warner». Και οι δύο συντελεστές του ντοκιμαντέρ τόνισαν ότι πρόθεσή τους ήταν να παρουσιάσουν τα γεγονότα όπως ακριβώς έγιναν. «Ο τέως πρωθυπουργός του Καναδά Τζο Κλαρκ παρέστη στην πρεμιέρα της ταινίας, λέγοντάς μας “δεν υπάρχει καλύτερη ιστορία από την αλήθεια”. Αντλήσαμε πολλές πληροφορίες από το βιβλίο Ο άνθρωπός μας στην Τεχεράνη του Ρόμπερτ Ράιτ και μιλήσαμε με πολλούς από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων εκείνης της εποχής, κάνοντας χιλιάδες ώρες συνεντεύξεων. Θέλαμε να παρουσιάσουμε την ιστορία από μία ευρεία σκοπιά. Η κρίση των ομήρων συνέβη ακριβώς πριν από την ιρανική επανάσταση και γι’ αυτό θέλαμε να ακουστεί η φωνή των ανθρώπων που βρέθηκαν εκεί, να ακουστεί η ιστορία από πρώτο χέρι», είπε η Έλενα Σεμίκινα. Από την άποψη αυτή, ο Ντρου Τέιλορ θεωρεί τελικά ότι το ντοκιμαντέρ είναι μία απάντηση στο Argo. «Για να μάθεις τι συμβαίνει σε μία υπόθεση, πρέπει να μιλήσεις με τους πρωταγωνιστές των γεγονότων, διαφορετικά κάνεις ταινία μυθοπλασίας», τόνισε ο σκηνοθέτης.
Στις αμερικανικές φυλακές και συγκεκριμένα στο κελί όπου βρίσκεται έγκλειστος ένας θανατοποινίτης, μεταφέρει τους θεατές η ταινία Τα χρόνια του Φιέρο του Σαντιάγο Εστέινου. Το 1980 ο Μεξικανός μετανάστης Σέσαρ Ρομπέρτο Φιέρο Ρέινα καταδικάστηκε σε θάνατο για τη δολοφονία ενός ταξιτζή στο Ελ Πάσο. Παραμένει στη φυλακή μέχρι σήμερα, περιμένοντας να εκτελεστεί. Ο σκηνοθέτης επεσήμανε για τον ήρωά του: «Ο Φιέρο περιμένει την ημερομηνία εκτέλεσής του εδώ και 35 χρόνια, επιμένοντας πάντα ότι είναι αθώος. Παράλληλα, ζητά επανεξέταση της υπόθεσής του, καθώς διατείνεται ότι η ερμηνεία του νόμου υπήρξε εσφαλμένη. Υπάρχουν στοιχεία ότι η αστυνομία τον εξανάγκασε να ομολογήσει, ενώ δεν είχε δικηγόρο που να μιλάει τη γλώσσα του. Ακόμα και το Διεθνές Δικαστήριο έχει αποφανθεί υπέρ της επανεξέτασης της υπόθεσής του». Ο σκηνοθέτης πέρασε περίπου ενάμιση χρόνο κάνοντας γυρίσματα στις φυλακές όπου κρατείται ο ήρωας. «Το πρόβλημα είναι ότι οι επισκέψεις διαρκούν υποχρεωτικά μέχρι 45 λεπτά. Έτσι, μέχρι να στήσουμε την κάμερα, πίσω από το γυαλί που μας χώριζε με τον Φιέρο, περνούσε αρκετός χρόνος. Για να χτιστεί η εμπιστοσύνη μεταξύ μας, κάναμε αρκετές συναντήσεις μαζί του, περίπου κάθε τρεις μήνες όλο αυτό το διάστημα και διαπιστώσαμε ότι το γεγονός ότι πηγαίναμε ξανά και ξανά για να τον δούμε, του έδινε χαρά», εξήγησε ο κ. Εστέινου. Από την άποψη αυτή, ο σκηνοθέτης παραδέχτηκε ότι υπάρχει ένα συναισθηματικό δέσιμο των δημιουργών του ντοκιμαντέρ με τον ήρωα: «Είναι δύσκολο να παραμείνεις αποστασιοποιημένος, σταδιακά εμπλέκεσαι συναισθηματικά. Αυτό που μας ενδιέφερε περισσότερο ήταν να δείξουμε την απόδοση της δικαιοσύνης, τον εγκλεισμό και τις συνέπειές του. Πώς μπορείς να διανοηθείς ότι ένας άνθρωπος βρίσκεται για πάνω από 35 χρόνια σε ένα κελί περιμένοντας να εκτελεστεί; Υποθέσεις όπως αυτή του Φιέρο υπάρχουν πολλές στις ΗΠΑ. Κάνοντας σχετική έρευνα, εντοπίσαμε πάνω από 50. Η επόμενη εκτέλεση θανατοποινίτη έχει προγραμματιστεί για τις 9 Απριλίου. Αυτός ο άνθρωπος ισχυρίζεται ότι και στην περίπτωσή του, οι ΗΠΑ έχουν παραβιάσει διεθνείς συμβάσεις. Όσο για τον Φιέρο, εκείνος δεν γνωρίζει ημερομηνία εκτέλεσης. Γι’ αυτό και νιώθει ότι όλα αυτά τα χρόνια η υπόθεσή του έχει ‘’κολλήσει’’. Δεν αποφασίζει κανείς να την επανεξετάσει. Ελπίζω ότι η ταινία μου θα βοηθήσει τουλάχιστον στο να εκτεθεί αυτή τη υπόθεση».
Οι παράλληλες εκδηλώσεις του 16ου ΦΝΘ, χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
