Εικόνες του 21ου Αιώνα
14-23 Μαρτίου 2014
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ, Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ / BREF / ΠΑΙΖΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗ ΦΩΤΙΑ / ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΣΗΜΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Πέμπτη 20 Μαρτίου 2014, στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Χριστίνα Πιτούλη (Bref), Αννέτα Παπαθανασίου (Παίζοντας με τη φωτιά), Γιώργος Αυγερόπουλος (Το χαμένο σήμα της δημοκρατίας) και η Ίλια Παπασπύρου, σεναριογράφος – παραγωγός της ταινίας Η τέχνη της κρίσης, η περίπτωση του θεάτρου της Κατερίνας Πατρώνη.
Το ντοκιμαντέρ Bref της Χριστίνας Πιτούλη προσεγγίζει το θέμα της κλειτοριδεκτομής μέσα από συζητήσεις με μετανάστες από την Αφρική οι οποίοι ζουν στην Ισπανία. Η σκηνοθέτιδα ανέφερε ότι προκειμένου να γυρίσει τη συγκεκριμένη ταινία επηρεάστηκε από παλαιότερο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου πάνω στο ίδιο θέμα. Η ίδια εξήγησε: «Ζω στη Βαρκελώνη, μία πόλη με μεγάλο αριθμό μεταναστών από την Αφρική. Γνώρισα τέτοιους ανθρώπους, ενώ επίσης ήρθα σε επαφή με τους Γιατρούς του Κόσμου που προσπαθούσαν να οργανώσουν μία καμπάνια ευαισθητοποίησης στις αφρικανικές χώρες για το θέμα της κλειτοριδεκτομής». Στην ταινία καταγράφονται αντικρουόμενες απόψεις και εμπειρίες σχετικά με το ζήτημα αυτού του βάναυσου ακρωτηριασμού που έχει βαθιές ρίζες στην αφρικανική παράδοση και είναι αδιανόητος στον δυτικό πολιτισμό. Η κ. Πιτούλη επισήμανε σχετικά: «Στην ταινία εμφανίζονται άντρες που τοποθετούνται κατά της κλειτοριδεκτομής και γυναίκες που εκφράζονται υπέρ. Άρα δεν είναι θέμα φύλου το πώς τοποθετείται κανείς, είναι κάτι πιο περίπλοκο. Η ταινία μου δεν ήθελε να πληροφορήσει απλώς για το ζήτημα και τις συνέπειές του. Πρόθεσή μου ήταν με κάθε φράση, κάθε μαρτυρία, να ξεκινά ένα καινούργιο debate κι αυτή η συζήτηση ίσως βοηθήσει την κατάσταση».
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η Ίλια Παπασπύρου, η οποία είχε την αρχική ιδέα, έκανε την έρευνα, έγραψε το σενάριο και ανέλαβε την παραγωγή στο ντοκιμαντέρ Η τέχνη της κρίσης – η περίπτωση του θεάτρου της Κατερίνας Πατρώνη. Στην ταινία εμφανίζονται καλλιτέχνες οι οποίοι, αντιμέτωποι με την κρίση, επινοούν τρόπους για να καθρεφτίσουν την πραγματικότητα γύρω τους. Μιλώντας για το ντοκιμαντέρ, η κ. Παπασπύρου ανέφερε: «Η ιδέα ξεκίνησε το 2011 και αφορούσε σε ένα μεγαλύτερο πρότζεκτ για την τέχνη της κρίσης στην Ελλάδα σήμερα, σε τομείς όπως το σινεμά, η ζωγραφική και η μουσική. Ωστόσο, λόγω έλλειψης χρηματοδότησης και αφού έκλεισε η ΕΡΤ, κατέληξε να περιοριστεί στο θέατρο. Στο ντοκιμαντέρ εμφανίζονται ομάδες που κάνουν θέατρο σε πλατείες, σε υπόγεια, σε διαμερίσματα, στο πουθενά. Οι άνθρωποι του θεάτρου δεν έκαναν πίσω στην κρίση, καθώς ήταν συνηθισμένοι στα λίγα χρήματα. Ως γνωστόν, οι ηθοποιοί είναι υποχρεωμένοι κάθε χρονιά να ψάχνουν δουλειά από την αρχή. Όλες αυτές οι ομάδες που εμφανίζονται στην ταινία έκαναν την κρίση ιστορία και την ιστορία θέατρο. Βλέπω να γεννιούνται γύρω μας πράγματα, δεν ξέρω όμως αν θα βρουν τρόπο να εξελιχθούν, καθώς δεν υπάρχει βοήθεια από την Πολιτεία. Οι καλλιτέχνες είναι μόνοι τους, δεν έχουν κανένα στήριγμα. Γίνονται σημαντικά πράγματα στον τομέα της σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα, αλλά δεν βγαίνουν προς τα έξω. Όλοι στο εξωτερικό νομίζουν ότι το μόνο που έχουμε να παρουσιάσουμε είναι αρχαίο θέατρο και μνημεία».
Στον χώρο του θεάτρου, σε διαφορετικό όμως περιβάλλον, αυτό του Αφγανιστάν και των κοινωνικών του απαγορεύσεων εις βάρος των γυναικών, διαδραματίζεται το ντοκιμαντέρ Παίζοντας με τη φωτιά της Αννέτας Παπαθανασίου. Όσες γυναίκες στο Αφγανιστάν έχουν την τόλμη να ασχοληθούν με το θέατρο, αντιμετωπίζουν σκληρή κριτική, κοινωνική αποδοκιμασία, ακόμα κι απειλές για τη ζωή και την οικογένειά τους. Την αρχική ιδέα για να γυρίσει την ταινία έδωσε στην κ. Παπαθανασίου η φωτογραφία μιας γυναίκας ηθοποιού που έπαιζε Μολιέρο στο Αφγανιστάν. Η δημιουργός επεσήμανε: «Έμαθα ότι στο Αφγανιστάν μετά τους Ταλιμπάν παρατηρήθηκε μία επιστροφή στις τέχνες, οργανώθηκε μάλιστα και φεστιβάλ θεάτρου. Έτσι έφτασα χαρούμενη στη χώρα, αλλά στη συνέχεια τρόμαξα, καθώς στο μεταξύ ο συντηρητισμός αυξήθηκε ακόμη περισσότερο. Η ιδέα περί προόδου που γεννήθηκε μετά το καθεστώς των Ταλιμπάν, τρόμαξε πολλούς. Μία γυναίκα που θέλει να κάνει τέχνη, θέατρο, θεωρείται πόρνη. Μεταξύ άλλων, απαγορεύεται στις γυναίκες να αγγίζουν το χέρι άντρα που δεν είναι συγγενής τους. Πώς να παίξεις θέατρο αν δεν μπορείς να αγγίξεις έναν άλλο ηθοποιό; Αν δεν βγάλεις τη μαντίλα πώς θα παίξεις Ίψεν;». Η κ. Παπαθανασίου είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει στο Αφγανιστάν για να διδάξει αρχαίο ελληνικό θέατρο στο Πανεπιστήμιο της Καμπούλ. «Επέλεξα να παρουσιάσω την Αντιγόνη. Είχα ως φοιτητές 200 άντρες και 8 γυναίκες, που φοβούνταν να παίξουν. Το θετικό είναι ότι στο Αφγανιστάν υπάρχουν αυτή τη στιγμή νέοι που παλεύουν να αλλάξει η κατάσταση και συνεχίζουν να κάνουν θέατρο. Αυτό το παραλληλίζω με τον δικό μας αγώνα για την Τέχνη, για την οποία αισθάνομαι ότι βάλλεται. Δεν αρκεί να γκρινιάζουμε, πρέπει να προσπαθήσουμε να κάνουμε κάτι για να αλλάξει αυτό, να εκπαιδεύσουμε τους νέους», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Το κλείσιμο του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα της Ελλάδας, το βράδυ της 11ης Ιουνίου του 2013, είναι το θέμα που απασχολεί τον Γιώργο Αυγερόπουλο στο ντοκιμαντέρ Το χαμένο σήμα της δημοκρατίας. Το γύρισμα της ταινίας ξεκίνησε λίγες ώρες προτού γίνει η ανακοίνωση, όπως ανέφερε ο σκηνοθέτης. Ο ίδιος εξήγησε: «Την 11η Ιουνίου, ήδη από τις 3 μ.μ., άρχισα να ακούω φήμες ότι επρόκειτο να κλείσει η ΕΡΤ, πράγμα αδιανόητο. Στο δικό μας μυαλό η ΕΡΤ ήταν κάτι σαν τη Αστυνομία ή την Πυροσβεστική, ήταν πάντα εκεί. Πήρα την κάμερα και πήγα στην Αγία Παρασκευή όπου συνάντησα κλίμα έντασης, πολύ κόσμο συγκεντρωμένο που περίμενε την ανακοίνωση του κυβερνητικού εκπροσώπου. Μπήκα στο κοντρόλ κι άρχισα να καταγράφω. Όταν άκουσα την απίστευτη ανακοίνωση για το κλείσιμο, ειπωμένη με αλαζονεία από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Σίμο Κεδίκογλου, δεν πίστευα στα αυτιά μου. Όταν σταμάτησα να καταγράφω με την κάμερα, δάκρυσα, έκλαψα, όχι γιατί έπαψε η συνεργασία μου, αλλά γιατί ήταν κάτι απίστευτα άδικο, δεν υπήρχε ίχνος νομιμότητας ή δικαιοσύνης». Ο δημοσιογράφος – σκηνοθέτης επεσήμανε ότι αρχική του πρόθεση ήταν να ασχοληθεί με ένα μεγαλύτερο πρότζεκτ με θέμα την κρίση στην Ελλάδα, όμως μετά την κατακραυγή που προκλήθηκε με το κλείσιμο της ΕΡΤ τόσο στη χώρα μας όσο στο εξωτερικό, ο ίδιος αποφάσισε να επικεντρώσει την ταινία του σε αυτό το θέμα. «Η δημοκρατία αποτελεί το πρώτο θύμα της κρίσης και ακολουθεί η ενημέρωση - αυτή είναι η καρδιά του ντοκιμαντέρ», τόνισε ο κ. Αυγερόπουλος. Αναφερόμενος στους λόγους, που κατά την άποψή του, οδήγησαν στην απόφαση για το κλείσιμο της ΕΡΤ, ο ίδιος παρατήρησε: «Για πρώτη φορά έγινε εφαρμογή του δόγματος του σοκ στην ελληνική κοινωνία. Επίσης υπήρξε η επιθυμία να κρατήσουμε ικανοποιημένους τους δανειστές με τις απολύσεις 2.000 εργαζόμενων, αλλά και να δημιουργηθεί χώρος στα ιδιωτικά δίκτυα στο πλαίσιο μίας μάχης που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ευρώπη για τη συρρίκνωση του δημοσίου υπέρ του ιδιωτικού τομέα. Τέλος, βασικός λόγος ήταν και ο απόλυτος πολιτικός έλεγχος της ΕΡΤ, στην οποία μέχρι τότε -παρά τα στραβά- υπήρχαν και τα καλά, υπήρχαν νησίδες έκφρασης». Το ντοκιμαντέρ ολοκληρώνεται το πρωί της 7ης Νοεμβρίου 2013, με την είσοδο των ΜΑΤ στην ΕΡΤ. Ο κ. Αυγερόπουλος έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον αγώνα των εργαζόμενων της ΕΡΤ, ο οποίος συνεχίζεται όλους αυτούς τους μήνες. «Είναι ένας αγώνας που με συγκινεί κι επίσης μία εξαιρετική περίπτωση αυτοδιαχείρισης που θα μπορούσε να αποτελέσει το θέμα ενός επόμενου έργου μου», τόνισε χαρακτηριστικά.
Οι παράλληλες εκδηλώσεις του 16ου ΦΝΘ, χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
