Εικόνες του 21ου Αιώνα
14-23 Μαρτίου 2014
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
ΚΑΙΡΟΣ ΓΙΑ ΗΡΩΕΣ / ΤΑ ΔΟΛΑΡΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ /
ΛΟΥΗΣ-ΕΠΤΑΦΟΡΕΣ ΝΑ ΠΕΦΤΕΙΣ ΟΚΤΩ ΝΑ ΣΗΚΩΝΕΣΑΙ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Πέμπτη 20 Μαρτίου 2014, στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Αύρα Γεωργίου (Τα δολάρια του Αγίου), Γιώργος Ζέρβας (Λούης-Επτά φορές να πέφτεις, οκτώ να σηκώνεσαι), καθώς και οι σκηνοθέτες Καλλιόπη Λεγάκη και Άγγελος Κοβότσος αλλά και ο Ροβήρος Μανθούλης, από τους βασικούς συντελεστές του ντοκιμαντέρ Καιρός για ήρωες.
Αρχικά το λόγο πήρε η Αύρα Γεωργίου, το ντοκιμαντέρ της οποίας Τα δολάρια του Αγίου εστιάζει στο πενθήμερο διονυσιακό γλέντι που λαμβάνει χώρα με αφορμή το πανηγύρι του Άη Συμιού, το οποίο γίνεται κάθε χρόνο την Πεντηκοστή στο Μεσολόγγι, με τη συμμετοχή ντόπιων και τσιγγάνων. Η σκηνοθέτιδα ανέφερε ότι έψαχνε για χρόνια αυτό που είχε διαβάσει κατά τη διάρκεια των σπουδών της, δηλαδή έθιμα με εμφανή διονυσιακά στοιχεία, τα οποία τελικά βρήκε στο εν λόγω πανηγύρι. «Δεν είναι φολκλόρ, με την έννοια της αναπαραγωγής του παρελθόντος στο σήμερα, αλλά κάτι ζωντανό. Ο κόσμος εκεί, ζει όλο το χρόνο περιμένοντας αυτό το πανηγύρι, είναι η γιορτή των φτωχών και των ψαράδων» είπε η κ. Γεωργίου. Κατά τη διάρκεια του πανηγυριού, οι κάτοικοι χορεύουν έναν εκστατικό χορό στους δρόμους της πόλης και δίνουν φιλοδώρημα στους μουσικούς –που είναι αποκλειστικά τσιγγάνοι-, οι οποίοι με αυτά τα χρήματα συντηρούν την οικογένειά τους για τον υπόλοιπο χρόνο. «Το χρήμα αλλάζει χέρια σε ένα εκστατικό επίπεδο και το έθιμο συντηρεί αυτή τη συνύπαρξη ντόπιων και τσιγγάνων», υπογράμμισε η σκηνοθέτιδα. Και συμπλήρωσε: «Αυτή η παραδοσιακή γιορτή διαθέτει πολλά επίπεδα. Έχει καθιερωθεί επιπλέον την ημέρα του Αγίου Πνεύματος να βαφτίζονται παιδιά τσιγγάνων κατά εκατοντάδες, μια πράξη αποδοχής και ένταξής τους στην τοπική κοινωνία». Στο Μεσολόγγι, όπως σημείωσε η κ. Γεωργίου, υπάρχει μια ιδιαίτερη «συνθήκη» ως προς το παραπάνω θέμα, καθώς μπορεί να μην υφίσταται «οργανωμένη κοινωνική υποδομή που αγκαλιάζει τους τσιγγάνους, αλλά υπάρχει κοινή αποδοχή. Ο ένας αποδέχεται τον άλλο με τις διαφορετικότητές του». Η σκηνοθέτιδα σχολίασε επίσης ότι η ταινία χρειάστηκε δέκα χρόνια για να ολοκληρωθεί, και ότι ήταν συμπαραγωγοί το ARTE και η ΕΡΤ, η οποία, όπως είπε η κ. Γεωργίου, «δεν τίμησε το συμβόλαιό της».
Στο ντοκιμαντέρ Λούης-Επτά φορές να πέφτεις, οκτώ να σηκώνεσαι του Γιώργου Ζέρβα, ο πρωταγωνιστής Λεωνίδας Λάμπρου μπορεί να είναι 86 ετών, αλλά είναι γεμάτος από τη χαρά της ζωής. «Είναι άνθρωπος μιας άλλης εποχής, διαθέτει παλαιές αξίες όπως η αξιοπρέπεια και η πίστη στο συνάνθρωπο, παρόλα αυτά ζει σε απόλυτη αρμονία με το σήμερα. Χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή, κάνει σχέδια για το μέλλον, είναι πάντα σε κίνηση», σημείωσε ο σκηνοθέτης. Γεννήθηκε το 1928 και γνωρίζει καλά όλα τα ιστορικά γεγονότα του προηγούμενου αιώνα, τις αμφιθυμίες και τις συγκρούσεις που του προκάλεσαν. Σήμερα νιώθει ανεξάρτητος από όλα αυτά. «Ο Λούης -όπως τον αποκαλούν οι φίλοι του- εξακολουθεί να είναι ενεργός πολίτης και διατυπώνει απόψεις για όλα τα θέματα. Όταν συναντιέται κάτω από τον πλάτανο με την παρέα των συνταξιούχων, ενώ εκείνοι συζητούν για στερεότυπα ζητήματα, όπως τις συντάξεις τους, τα κομματικά κλπ., ο Λούης τους μιλά για ό,τι έχει ανακαλύψει στο διαδίκτυο, όπως π.χ. ένα ντοκιμαντέρ για τον Κορνήλιο Καστοριάδη», περιέγραψε ο σκηνοθέτης. Όσο για τους νέους ανθρώπους, ο Λούης λέει ότι «δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει ό,τι συμβαίνει κι εσείς να είστε παθητικοί, έχετε ευθύνη απέναντι στα παιδιά σας». Από τον πατέρα του, έναν αυτοδημιούργητο έμπορο που διατηρούσε πολυκατάστημα που πουλούσε από χαρτικά μέχρι φωτογραφικές μηχανές και γραμμόφωνα, ο Λούης κληρονόμησε την αγάπη για την τεχνολογία. Όταν ο σκηνοθέτης τον ρώτησε πώς και δεν είχε αποκτήσει κάποια κάμερα, ο Λούης θυμήθηκε ότι είχε όντως μια κάμερα super 8 με την οποία κινηματογράφησε κάποιες οικογενειακές στιγμές, τις οποίες δεν είχε ξαναδεί έκτοτε. Είδε αυτά τα πλάνα ξανά έπειτα από πενήντα χρόνια, την ώρα που τον κινηματογραφούσε ο Γιώργος Ζέρβας, έτσι ώστε να καταγράψει τις αντιδράσεις του. Σκηνές από αυτά τα φιλμ εντάχθηκαν στην ταινία και εμπλούτισαν το απολαυστικό πορτρέτο του Λούη.
Σε μια ακόμη γοητευτική προσωπικότητα, προερχόμενη από εντελώς διαφορετικό χώρο, εστιάζει το ντοκιμαντέρ Καιρός για ήρωες της Καλλιόπης Λεγάκη και του Άγγελου Κοβότσου. Στη συνέντευξη Τύπου έδωσε το «παρών» και ο σπουδαίος έλληνας δημιουργός Ροβήρος Μανθούλης, ο οποίος στην ταινία συναντά τον Ηλία Δημητρακόπουλο, τον δημοσιογράφο που ζώντας στις ΗΠΑ αφιέρωσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στον αγώνα εναντίον της δικτατορίας των συνταγματαρχών, μέσα από την αποκάλυψη της ελληνικής πτυχής του σκανδάλου Watergate και την υποβολή μήνυσης κατά της CIA. Ο κ. Μανθούλης τον είχε συναντήσει παλιότερα, κατά τη διάρκεια συλλογής υλικού για το ντοκιμαντέρ του με θέμα τον ελληνικό εμφύλιο. Το 2009 πρότεινε στους δύο σκηνοθέτες να κάνουν ένα ντοκιμαντέρ με θέμα τη ζωή του Δημητρακόπουλου και όπως είπαν οι ίδιοι «δεχτήκαμε γιατί η ιστορία είναι συνταρακτική. Το θέμα αγγίζει καυτά θέματα της ελληνικής ιστορίας και φτάνει έως το σήμερα. Επίσης, ο Ροβήρος Μανθούλης έχει την ικανότητα να ‘’ξεκλειδώσει’’ τον συγκεκριμένο δημοσιογράφο. Χειριστήκαμε με μεγάλη προσοχή το υλικό στο μοντάζ, με σεβασμό απέναντι σε αυτούς τους ανθρώπους και με στόχο να καταλάβουν οι νέοι την ιστορία και τον απόηχο της». Από την πλευρά του, ο κ. Μανθούλης επεσήμανε: «Ο Δημητρακόπουλος είναι ένας αδέκαστος άνθρωπος που πίστευε στην αλήθεια, πράγμα που δεν ισχύει πάντα με τους δημοσιογράφους. Καταπιάστηκε με ό,τι θεωρούσε πως ήταν άδικο στην πολιτική. Τόλμησε να ασχοληθεί με την προδοσία του Γοργοποτάμου, έκανε ό,τι μπορούσε για να αποτιναχθεί η δικτατορία. Δεν σταμάτησε ποτέ». Μιλώντας για το ντοκιμαντέρ, η κ. Λεγάκη τόνισε: «Όλη η ταινία εστιάζει στην ανίχνευση του ρόλου της προσωπικότητας στη διαμόρφωση της Ιστορίας. Ειδικά σήμερα, που εκτός από οικονομική βιώνουμε και μια πνευματική κρίση και πολύς κόσμος αναζητά το Μεσσία, εμείς θέλαμε να δούμε το ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει μια προσωπικότητα στα δρώμενα. Σήμερα δεν υπάρχουν οι επικοί ήρωες της εποχής του Ομήρου. Ζούμε σε άλλες εποχές. Οι άνθρωποι της αξιοπρέπειας και του θάρρους, αυτοί που με τις πράξεις τους αλλάζουν τα πράγματα, αυτοί είναι οι ήρωες. Τα πρόσωπα μπορεί να συμβάλλουν στην αλλαγή της Ιστορίας, πέρα από πολιτικούς και πολιτικάντηδες». Από την πλευρά του, ο κ. Κοβότσος σημείωσε: «Στόχος μας ήταν σε επίπεδο φόρμας, σεναρίου και δραματουργίας να αποκτήσει η ταινία το ύφος πολιτικού θρίλερ, καθώς και να συνδέσουμε το θέμα της με το σήμερα, γι’ αυτό και υπάρχουν ορισμένες σκηνές στην αρχή και στο τέλος που αναφέρονται στην επικαιρότητα της κρίσης, όπως για παράδειγμα το κλείσιμο της ΕΡΤ». Ο ίδιος τόνισε χαρακτηριστικά, ως προς αυτό: «Από τότε που έκλεισε η ΕΡΤ και μεταβίβασε το χρέος της προς τους σκηνοθέτες στο Υπουργείο Οικονομικών, η κατάσταση του ελληνικού ντοκιμαντέρ είναι τραγική. Παραγωγοί και δημιουργοί βρίσκονται στα όρια πτώχευσης. Από τις 60 ελληνικές ταινίες που συμμετέχουν στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το 90% είναι αυτοχρηματοδοτούμενες. Δεν ξέρω πόσο θα αντέξουμε, δεν ξέρω αν του χρόνου θα είμαστε εδώ». Από την πλευρά του, ο κ. Μανθούλης επεσήμανε: «Είμαι ευτυχής που υπάρχει το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Όταν γύρισα από την Αμερική κανείς από τους παραγωγούς και τους σκηνοθέτες δεν ενδιαφερόταν γι’ αυτό το είδος τέχνης, γιατί το ντοκιμαντέρ είναι ένα είδος τέχνης. Να σημειώσω επίσης, πως ό,τι γυρίζεται χωρίς ηθοποιούς δεν σημαίνει ότι είναι ντοκιμαντέρ, μπορεί να είναι απλώς ρεπορτάζ. Τότε κάναμε αγώνα για να πείσουμε, έστω τις κρατικές υπηρεσίες, να κάνουν ντοκιμαντέρ. Σήμερα βρεθήκαμε με εκατοντάδες ντοκιμαντερίστες και θεωρώ ότι μέσα από την ποσότητα προκύπτει και η ποιότητα».
Οι παράλληλες εκδηλώσεις του 16ου ΦΝΘ, χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
