Ο σκηνοθέτης Εμίν Αλπέρ, ένας από τους σημαντικότερους τούρκους σκηνοθέτες της εποχής μας, βρέθηκε στη Βόρεια Εύβοια για την προβολή της ταινίας του Μέρες ξηρασίας που απέσπασε το Βραβείο Κοινού Fischer για ταινία του τμήματος «Ματιές στα Βαλκάνια» του 63ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Στο πλαίσιο της παρουσίας του στο 3ο Evia Film Project, ο Εμίν Αλπέρ παρέδωσε masterclass την Παρασκευή 5 Ιουλίου, στην Αγία Άννα, μαζί με τον διακεκριμένο έλληνα παραγωγό Γιώργο Τσούργιαννη, συμπαραγωγό της ταινίας του Μέρες ξηρασίας. Μίλησαν για το τι σημαίνει να κάνει κανείς σινεμά σε καιρούς και τόπους αβεβαιότητας και να σκέφτεται εναλλακτικά προκειμένου να προσπεράσει απρόβλεπτους περιορισμούς.
Το masterclass προλόγισε ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης, μιλώντας για την πρώτη φορά που ήρθε το Φεστιβάλ στη Βόρεια Εύβοια πριν τρία χρόνια και τη διαδικασία αναζήτησης χώρου για τη διεξαγωγή των σεμιναρίων στα οποία θα συμμετείχαν οι φοιτητές του ΕΚΠΑ: «Όταν επιλέξαμε τα Κανατάκια, πολλοί αναρωτήθηκαν γιατί κάνουμε τα σεμινάρια σε μια ταβέρνα. Εμείς σκεφτήκαμε όμως κάτι το οποίο γνωρίζουν καλά οι καθηγητές και φυσικά η Πρόεδρος του Φεστιβάλ, Ελευθερία Θανούλη, καθηγήτρια Θεωρίας Κινηματογράφου στο Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ: ότι η εκπαιδευτική διαδικασία δεν έχει να κάνει με τα ντουβάρια, αλλά με το πάθος και την αγάπη για μάθηση», τόνισε. Συνεχάρη τους φοιτητές και τους καθηγητές για το εξαιρετικά υψηλό γνωστικό επίπεδο και καλωσόρισε και 12 φοιτητές από τη σχολή του ΑΝΤ1, σε μια πρωτοβουλία του Φάνη Μουρατίδη.
Αμέσως μετά, καλωσόρισε τον «γενναίο μας γείτονα και φίλο του Φεστιβάλ», Εμίν Αλπέρ, τον σπουδαίο παραγωγό Γιώργο Τσούργιαννη που έχει στο ενεργητικό του ταινίες όπως ο Κυνόδοντας, αλλά και τον συντονιστή της συζήτησης, συνεργάτη του Φεστιβάλ και συγγραφέα, Γιάννη Παλαβό.
Ο Γιάννης Παλαβός ευχαρίστησε το κοινό για την παρουσία του και έκανε μια συνοπτική παρουσίαση της δουλειάς του Εμίν Αλπέρ, αναφέροντας ότι έχει κάνει τέσσερις ταινίες που έχουν ταξιδέψει στα μεγαλύτερα Φεστιβάλ του κόσμου, έχοντας κερδίσει έναν αριθμό βραβείων. Αρχικά, ρώτησε τους δύο ομιλητές πώς γνωρίστηκαν, και ο Εμίν Αλπέρ διηγήθηκε την γνωριμία τους σε ένα pitching platform το 2016, όπου παρουσίαζε το Tale of Three Sisters. O Γιώργος Τσούργιαννης θυμήθηκε πως είχαν αμέσως χημεία μεταξύ τους και πως την εποχή εκείνη η Ελλάδα δεν ήταν μια προφανής επιλογή για χώρα συμπαραγωγής. «Οι ταινίες του Εμίν ήταν για μένα μια φοβερή ανακάλυψη, κάτι φοβερό, στο οποίο ήθελα να λάβω μέρος», δήλωσε χαρακτηριστικά.
«Συναντάς πολλούς παραγωγούς, αλλά με ελάχιστους από αυτούς έχεις καλή χημεία», συμφώνησε ο Εμίν Αλπέρ. Ανέφερε πως με τον Γιώργο Τσούργιαννη μοιράζονται παρόμοια οπτική στα πράγματα και έχουν εξαιρετική σχέση. Η επαγγελματική αυτή σχέση διατηρήθηκε μέσα στα χρόνια, παρά τις τεταμένες σχέσεις των δύο χωρών. Και οι δύο συμφώνησαν πως αυτό δεν υπήρξε ποτέ αντικείμενο σχολιασμού. Μάλιστα, ο Γιώργος Τσούργιαννης σχολίασε πως οι δύο αυτές κοινωνίες έχουν πολλά κοινά σημεία και πως οι δύο λαοί ταυτίζονται σε πολλά πράγματα ο ένας με τον άλλον.
Σχετικά με τον ρόλο του παραγωγού, ο Γιώργος Τσούργιαννης ανέφερε ότι στόχος είναι «να βοηθήσει το έργο να καρποφορήσει και, ειδικά στο arthouse σινεμά, να προστατέψει το όραμα του δημιουργού. Ο ρόλος του παραγωγού έχει σχέση με τη δημιουργία ενός κοινού λεξιλογίου και διευκολύνει την ουσιαστική επικοινωνία με τους δημιουργούς».
Ο Εμίν Αλπέρ δήλωσε πως η μόνη ευκαιρία να απομακρυνθείς πραγματικά από το σενάριο της ταινίας σου, είναι να δεχτείς μια ουσιαστική κριτική: «Είναι κρίσιμο αυτή η κριτική να προέρχεται από άτομα που εμπιστεύεσαι. Τα πολλά λόγια πολύ νωρίς μπορεί να μπερδέψουν τους νέους κινηματογραφιστές. Ο Γιώργος Τσούργιαννης είναι ένας από τους ανθρώπους που εμπιστεύομαι. Διαβάζω πάντα τα λεπτομερή σχόλιά του, κι ύστερα κάνω διορθώσεις». Στη συνέχεια, αστειεύτηκε με τις προσπάθειες του AI να γράψει ένα σενάριο στο δικό του ύφος: «Παρά τις προσπάθειές μου, η τεχνητή νοημοσύνη δυστυχώς έδωσε χαρμόσυνο τέλος στην ιστορία».
Τόνισε πως η διαδικασία του σεναρίου έχει να κάνει κυρίως με την υπομονή. Σημείωσε ότι ο ίδιος γράφει το πρώτο προσχέδιο πολύ γρήγορα, μέσα σε 2-3 εβδομάδες. Στη συνέχεια, ξεκινάει τις διορθώσεις. Κάνει ένα διάλειμμα δύο μηνών για να απομακρυνθεί από αυτό που έχει γράψει και επιστρέφει με νέα οπτική. «Το σενάριο συνεχίζει να αλλάζει και στη διαδικασία του μοντάζ. Νιώθω πως το μόνο που σταματά πραγματικά τις αλλαγές σε μια ταινία, είναι η πρόσκληση από ένα Φεστιβάλ», σχολίασε. Πρόσθεσε πως, συνήθως μετά από 4-5 μήνες αλλαγών, νιώθει πως επιτέλους έχει εξαντλήσει όλες τις πιθανές εναλλακτικές ενός σεναρίου.
Στη συνέχεια, αναφέρθηκε στα προβλήματα που είχε με το Υπουργείο Πολιτισμού της Τουρκίας, για τα γυρίσματα για τις Μέρες ξηρασίας. Είπε ότι αναγκάστηκε να δώσει πίσω τα χρήματα που του χορηγήθηκαν, επειδή το υπουργείο δεν ήταν ευχαριστημένο με τις αλλαγές που έγιναν στην ταινία μετά το αρχικό προσχέδιο: «Κατηγορήθηκα για το ομοερωτικό περιεχόμενο της ταινίας μου, γιατί η ομοφοβία στην Τουρκία είναι πλέον η επίσημη πολιτική πρακτική», σχολίασε, σημειώνοντας, όμως, ότι η υποδοχή της ταινίας από το κοινό ήταν ιδιαίτερα συγκινητική.
Σχετικά με τις δυσκολίες στην Ελλάδα και στην ευρύτερη περιοχή, ο Γιώργος Τσούργιαννης σχολίασε πως, σε γενικές γραμμές, τα πράγματα κυλάνε ομαλά, αλλά νιώθει πως μπορούν να εκτροχιαστούν ανά πάσα στιγμή: «Συχνά παλεύω με αλλόκοτες διατάξεις του νόμου και ζηλεύω τους δυτικούς ομόλογούς μου. Η Δύση ήταν ανέκαθεν μια φαντασίωση στην οποία υπέκυπτα. Αναγκάστηκα, όμως, να δουλέψω τόσο σκληρά για να ξεπεράσω διάφορα εμπόδια, που πλέον έχω γίνει πεισματάρης και αναρωτιέμαι: αν φύγουμε όλοι, ποιος θα μείνει πίσω;» Προσέθεσε πως αναζητεί συνεχώς συμπαραγωγούς γιατί οι δυνατότητες χρηματοδότησης στην Ελλάδα είναι περιορισμένες.
Ο Εμίν Αλπέρ σχολίασε πως κάθε χώρα έχει τα προβλήματά της, αλλά στην Τουρκία τα προβλήματα είναι ιδιαίτερα σοβαρά: «Μερικές φορές, από τις διάφορες καθυστερήσεις και τα εμπόδια, καταλήγω να αισθάνομαι σαν επενδυτής ή γραφειοκράτης. Συχνά σταματώ να αισθάνομαι καλλιτέχνης και αυτό είναι εξαντλητικό. Έχω φτάσει στο κατώφλι νευρικού κλονισμού πολλές φορές», δήλωσε. Και πρόσθεσε: «Έχω σκεφτεί να φύγω από την Τουρκία. Υπάρχουν, όμως, δύο τύποι ανθρώπων: αυτοί που μπορούν και αυτοί που δεν μπορούν να ζήσουν στο εξωτερικό. Εγώ ανήκω στους δεύτερους».
Ο Γιώργος Τσούργιαννης συμβούλεψε τους νέους εκκολαπτόμενους κινηματογραφιστές να παίρνουν τον χρόνο τους στη δημιουργία μιας ταινίας και να μην αποθαρρύνονται από τις δυσκολίες αυτής της δουλειάς. Τόνισε την ανάγκη να αναζητήσουν καταφύγιο στους συμφοιτητές τους και μελλοντικούς συνεργάτες τους. Με την ανθρωποκεντρική αυτή προσέγγιση συμφώνησε και ο Εμίν Αλπέρ, τονίζοντας πως η αλληλεγγύη είναι τρομερά σημαντική σε αυτή τη δουλειά: «Βρείτε φίλους και όχι συνεργάτες. Προετοιμάστε τον εαυτό σας για μια αναπόφευκτη απογοήτευση. Οι ταινίες σας μπορούν να εξαφανιστούν ανάμεσα σε χιλιάδες άλλες. Μην πτοείστε. Αν είστε ιδιαίτερα εύθικτοι και ευάλωτοι, μην κάνετε αυτή τη δουλειά. Και το χειρότερο, το οποίο δυστυχώς έχω παρατηρήσει σε ανθρώπους που γεύτηκαν την αποτυχία, είναι ότι γέμισαν κακία. Σας παρακαλώ, μην γίνετε μοχθηροί. Μην αφήσετε την απογοήτευση να σας πικράνει με τρόπο μη αναστρέψιμο». Σχετικά με το τι αναζητεί σε έναν σκηνοθέτη, ο Γιώργος Τσούργιαννης είπε ακολουθεί την ανθρωποκεντρική προσέγγιση που ανέφερε και νωρίτερα: «Χωρίς να υποτιμώ τη σημασία του περιεχομένου μιας ιδέας, είναι πολύ σημαντικό για εμένα τι άνθρωπο έχω απέναντί μου και πώς μου επικοινωνεί την ιδέα του», τόνισε.
Ο Εμίν Αλπέρ έδωσε ορισμένες συμβουλές στους φοιτητές: «Να είστε ρεαλιστές με τα σενάριά σας, ειδικά στην αρχή. Εγώ έχω πάντα 2-3 σενάρια ως εναλλακτική, ακόμη και τώρα. Συχνά αισθάνομαι σαν εργολάβος με όλα αυτά τα σχέδια που καταστρώνω, αλλά δυστυχώς είναι κομμάτι της δουλειάς», αστειεύτηκε. «Τα τελευταία χρόνια, το στοίχημά μας ως κινηματογραφιστές, αλλά και ως μέλη της κοινωνίας είναι να προστατεύσουμε τη Δικαιοσύνη. Το πρώτο πράγμα στο οποίο επιτίθενται όλα τα καταπιεστικά καθεστώτα είναι η Δικαιοσύνη. Ο νόμος βάζει εμπόδια στο δρόμο τους. Στη χώρα μου είμαστε συνεχώς μάρτυρες κατάφωρων αδικιών. Εγώ με το σινεμά μου θέλω να είμαι κομμάτι αυτού του σεμνού αγώνα κατά των καταπιεστών», τόνισε.
«Έκρυβα για πολλά χρόνια τα όνειρά μου», δήλωσε λίγο πριν το τέλος, σχετικά με τη δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες καλλιτέχνες. «Έκανα μια κανονική δουλειά, αλλά γρήγορα κατάλαβα πως ο μόνος τρόπος να γίνω πραγματικά ευτυχισμένος ήταν να γυρίσω μια ταινία. Από μικρός ονειρευόμουν να φτιάχνω ιστορίες και ταινίες», παραδέχτηκε.
Κλείνοντας, αναφέρθηκε στην αξία του pitching στη δουλειά του, σημειώνοντας ότι, αν και ο ίδιος δεν το απολαμβάνει, είναι ιδιαίτερα χρήσιμο: «Όταν ακούς την ίδια σου την ιστορία, παρουσιάζοντάς τη σε άλλους, καταλαβαίνεις αν έχεις δημιουργήσει κάτι πραγματικά βαρετό, ή, αντιθέτως, κάτι πραγματικά συναρπαστικό».
