Ένα μεγάλο αφιέρωμα στον αντισυμβατικό, πρωτοπόρο και τολμηρό σκηνοθέτη Πάνο Χ. Κούτρα, έναν από τους σημαντικότερους εκφραστές του ελληνικού queer cinema, διοργανώνει το 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, το οποίο θα πραγματοποιηθεί από τις 31 Οκτωβρίου έως τις 10 Νοεμβρίου 2024. Το Φεστιβάλ θα απονείμει στον Πάνο Χ. Κούτρα τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο για το σύνολο της προσφοράς του στο σινεμά, ενώ το αφιέρωμα με τίτλο To αληθινό σινεμά του Πάνου Χ. Κούτρα θα δώσει την ευκαιρία στο κοινό να προσεγγίσει εκ νέου έναν σπουδαίο δημιουργό, ο οποίος αποδομεί και ξαναχτίζει με τρόπο πρωτότυπο, τρυφερό και συγκινητικό την ελληνική κοινωνία και οικογένεια.
Σημειώνει ο Πάνος Χ. Κούτρας: «OMG! Αφιέρωμα και τιμητικός Χρυσός Αλέξανδρος; Ελπίζω να μην γνωρίζετε κάτι που εγώ αγνοώ! Μια μεγάλη τιμή αλλά ταυτόχρονα και μια τεράστια ευκαιρία να αναζητήσω τον χαμένο χρόνο ανάμεσα στις μεγάλου μήκους ταινίες που γνωρίζουν όλοι και τις χαμένες μικρού μήκους που δεν έχει δει κανείς. Περισσότερο απ’ όλα, μια επιστροφή στους αγαπημένους μου φίλους και συνεργάτες, αυτούς που με πίστεψαν και στους outsiders που υπήρξαν πάντα οι ήρωές μου στη ζωή και στις ταινίες, και με συνόδευσαν σε αυτό το walk on the wild side που λέγεται σινεμά».
Στο 65ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα προβληθούν οι πέντε μεγάλου μήκους ταινίες του διεθνούς φήμης έλληνα σκηνοθέτη: Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά (1999) σε επετειακή ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια για τα 25 χρόνια από την πρώτη προβολή, Αληθινή Ζωή (2004) σε επετειακή ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια για τα 20 χρόνια από την πρώτη προβολή, Στρέλλα (2009) σε ψηφιακά αποκατεστημένη κόπια, Xenia (2014) και Dodo (2022), αλλά και μικρού μήκους ταινίες του που δεν έχουν προβληθεί ξανά στην Ελλάδα. Στον πυρήνα των ταινιών του βρίσκονται οι στενοί δεσμοί που δημιουργούμε με τους γύρω μας, αλλά και οι εμπειρίες και τα βιώματα που ορίζουν την ύπαρξή μας. Η συμπερίληψη, η αποδοχή του διαφορετικού, η μετανάστευση και η ενσωμάτωση, η ανάγκη οικοδόμησης της προσωπικής ταυτότητας, η σύγκρουση με τις στερεοτυπικές προκαταλήψεις, καθώς και το παράλογο της ζωής και η διαφυγή του ονείρου, είναι ορισμένες από τις θεματικές που συναντούμε στο έργο του Πάνου Χ. Κούτρα.
Στη διάρκεια του Φεστιβάλ, θα πραγματοποιηθεί ημερίδα αφιερωμένη στον Πάνο Χ. Κούτρα με τίτλο Η επίθεση του γιγαντιαίου σινεμά του Πάνου Χ. Κούτρα (Επιμέλεια: Εύα Στεφανή, Καθηγήτρια ΕΚΠΑ- Σκηνοθέτρια). Το Φεστιβάλ, σε συνεργασία με το Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης και το Τμήμα Ψηφιακών Τεχνών και Κινηματογράφου του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, θα πραγματοποιήσει προβολές, συζητήσεις και workshops για φοιτητές, ενώ το κοινό θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει σπάνιες μικρού μήκους ταινίες του αγαπημένου δημιουργού.
Μια ημέρα αφιερωμένη στο έργο του Έλληνα σκηνοθέτη
Επιμέλεια: Εύα Στεφανή, Καθηγήτρια ΕΚΠΑ-Σκηνοθέτις
Πέμπτη 7 Νοεμβρίου
Η εισβολή του Πάνου Χ. Κούτρα στην ελληνική κινηματογραφία
Πέμπτη 7 Νοεμβρίου, Παύλος Ζάννας, 10:00
Μια συνομιλία με λέξεις και εικόνες για το έργο του Πάνου Χ. Κούτρα. Συναντήσεις του ρεαλισμού με το αλλόκοτο, queer φροντιστικότητα, καρναβαλικές αντιστροφές και διακειμενικοί διάλογοι είναι ορισμένες από τις θεματικές που θα φέρουν στο προσκήνιο οι θεωρητικοί του κινηματογράφου και επίκουρες καθηγήτριες στο ΕΚΠΑ, Ρέα Βαλντέν, Αφροδίτη Νικολαΐδου, και Άννα Πούπου. Συμμετέχουν και τ@ φοιτητ@ του ΕΚΠΑ: Έρη Πασαλιμανιώτη, Κωνσταντίνος Σαράντης και Ραφαήλ Σουλιώτης.
Ο Πάνος Χ. Κούτρας από το Α ως το Ω
Πέμπτη 7 Νοεμβρίου, Παύλος Ζάννας, 12:30
Το κινηματογραφικό αλφαβητάρι του Πάνου Χ. Κούτρα σε μια ζωντανή συζήτηση-ηχογράφηση πόντκαστ μπροστά στο κοινό του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ο σκηνοθέτης συνομιλεί με τους κριτικούς κινηματογράφου Θοδωρή Δημητρόπουλο και Αλέξανδρο Παπαγεωργίου, την ίδια στιγμή που παρελαύνουν στην οθόνη στοιχεία από το κινηματογραφικό του σύμπαν: Ο Τζον Γουότερς συναντά την Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, η italo disco μπερδεύεται με το punk και η camp υπερβολή παντρεύεται με την queer μαχητικότητα.
PhiloXENIA: Στο φιλόξενο σύμπαν του Πάνου Χ. Κούτρα
Πέμπτη 7 Νοεμβρίου, 16:00, Τώνια Μαρκετάκη
Τι αποτελεί τον κινηματογραφικό κόσμο, αλλά και την αληθινή ζωή του Πάνου Χ. Κούτρα; Τι κάνει το έργο του τόσο ελληνικό σαν ένα γιγαντιαίο κομμάτι μουσακά, αλλά και το βλέμμα του τόσο διεθνώς σπάνιο σαν ένα υπό εξαφάνιση dodo; Τι μας συνδέεει με την κοφτερή, τρυφερή, πεισμωμένα ρομαντική, γεμάτη (Σ)τρέλ(λ)α ματιά του; Θα (συνο)μιλήσουν οι: Ελίζ Ζαλαντό (Γενική Διευθύντρια ΦΚΘ), Κωνσταντίνος Κυριακός (καθηγητής Ιστορίας του Θεάτρου και του Ελληνικού Κινηματογράφου), Δημήτρης Παπανικολάου (καθηγητής Νεοελληνικών και Πολιτισμικών Σπουδών), Γρηγόρης Βαλλιανάτος (δημοσιογράφος και ακτιβιστής θεμάτων ΛΟΑΤΚΙΑ+), François Jonquet (συγγραφέας και κριτικός τέχνης), Αντώνης Ρέλλας (σκηνοθέτης και ανάπηρος ακτιβιστής), Μπέττυ Βακαλίδου (ηθοποιός), Άγγελος Παπαδημητρίου (εικαστικός και ηθοποιός), Εύη Καλογηροπούλου (σκηνοθέτρια), Réginald Blanchet (ψυχαναλυτής), Ελισάβετ Χρονοπούλου (σκηνοθέτρια, σεναριογράφος και μοντέζ) και Άντζελα Μπρούσκου, (ηθοποιός). Τη συζήτηση συντονίζει η κριτικός κινηματογράφου Πόλυ Λυκούργου.
Πίσω στην αρχή
Πέμπτη 7 Νοεμβρίου, 18:30, Τώνια Μαρκετάκη
Εν αρχή ην ο μουσακάς. Αλλά όχι. Πριν γνωρίσουμε τον Πάνο Χ. Κούτρα, την εκτροχιασμένη φαντασία του, τη βαθιά του γνώση και αγάπη για το μέσο του κινηματογράφου, το ιερόσυλο χιούμορ του, την πανκ ψυχή του και τη μεγάλη, τεράστια, γιγαντιαία αγάπη του για κάθε άνθρωπο κι ιδιαίτερα όσους περιθωριοποιούνται, υπήρξαν κάποιες μικρού μήκους ταινίες. Πέντε από αυτές, τέσσερις μυθοπλασίας κι ένα μουσικό βίντεο θα προβληθούν για πρώτη φορά για το ελληνικό κοινό στο 65ο ΦΚΘ. Μετά την προβολή τους ο Πάνος Χ. Κούτρας θα συζητήσει με την κριτικό κινηματογράφου Λήδα Γαλανού και το κοινό, αναζητώντας τις συνδετικές διαδρομές.
Επίσης, ο Πάνος Χ. Κούτρας θα παραδώσει masterclass με επίκεντρο την queer ταυτότητα στο σινεμά του, στο πλαίσιο της ενότητας Iconic Talk powered by Mastercard με τίτλο Queer Before It Was Cool. Την Παρασκευή 8 Νοεμβρίου, ο καταξιωμένος έλληνας κινηματογραφιστής θα συζητήσει με τον δημοσιογράφο Αλέξανδρο Διακοσάββα (editor in chief, LIFO), μεταξύ άλλων, με το κοινό του Φεστιβάλ για τις άγνωστες πτυχές του έργου του, τις πολύτιμες εμπειρίες του από τα σχεδόν 25 χρόνια διαδρομής στον ελληνικό κινηματογράφο, τις queer αναπαραστάσεις στις ταινίες του, καθώς και τις επιρροές και τις αναφορές που έχουν διαμορφώσει τη σκηνοθετική του ματιά.
Το περιοδικό του Φεστιβάλ Πρώτο Πλάνο θα μεταμορφωθεί σε φανζίν και θα είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στον Πάνο Χ. Κούτρα.
Λίγα περισσότερα λόγια για τον Πάνο Χ. Κούτρα
Ο Πάνος Χ. Κούτρας γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Κινηματογράφο στο London Film School και στη Σορβόννη 1. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα και στο Παρίσι. Το 1995 ίδρυσε την εταιρεία παραγωγής 100% Synthetic Films. Οι ταινίες του έχουν προβληθεί στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του εξωτερικού και έχουν αποσπάσει πλήθος τιμητικών διακρίσεων και βραβείων. Πιο συγκεκριμένα, Η Επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Φανταστικού Κινηματογράφου στο Σίτζες, η Αληθινή Ζωή έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Τορόντο, η Στρέλλα συμμετείχε στο τμήμα Panorama της Μπερλινάλε, τo Xenia συμμετείχε στο τμήμα Ένα Κάποιο Βλέμμα των Καννών, ενώ το Dodo προβλήθηκε επίσης στις Κάννες, στο ειδικό τμήμα Cannes Premiere.
Οι ταινίες του αφιερώματος:
Dodo (2022)
Παίζουν: Σμαράγδα Καρύδη, Άκης Σακελλαρίου, Νατάσα Εξηνταβελώνη, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, Πολύδωρος Βογιατζής, Άγγελος Παπαδημητρίου, Νίκος Γκέλια, Μαριέλλα Σαββίδου, Τζεφ Μοντάνα, Κρις Ραντάνοφ, Άννα Τζωρτζίκια, Τζώρτζης Παπαδόπουλος, Ahmad Kontar, Jomana Alhasan
Ένα ντόντο, είδος πουλιού που έχει εκλείψει εδώ και 300 χρόνια, εμφανίζεται ξαφνικά έξω από την Αθήνα, στο κτήμα μιας πρώην πλούσιας οικογένειας που μετράει αντίστροφα τα δύο κρίσιμα 24ωρα μέχρι τον γάμο της κόρης τους με έναν πλούσιο κληρονόμο. Τα όρια ανάμεσα στη λογική και την τρέλα θα δοκιμαστούν και η κατάσταση θα βγει εκτός ελέγχου.
Xenia (2014)
Παίζουν: Κώστας Νικούλι, Νίκος Γκέλια, Άγγελος Παπαδημητρίου, Γιάννης Στάνκογλου, Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου, Ρομάνα Λόμπατς, Πάτι Πράβο
O Ντάνι και ο αδελφός του, ο Οδυσσέας, 16 και 18 ετών αντίστοιχα, μετά τον θάνατο της Αλβανής μητέρας τους ξεκινούν ένα ταξίδι από την Κρήτη έως τη Θεσσαλονίκη, με σκοπό να βρουν τον Έλληνα πατέρα τους, ο οποίος τους εγκατέλειψε όταν ήταν ακόμη παιδιά. Ξένοι στην ίδια τους τη χώρα, είναι αποφασισμένοι να τον πείσουν να τους αναγνωρίσει, προκειμένου να αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια, αλλά και να συμμετάσχουν σ’ ένα τηλεοπτικό talent show που θα τους εξασφαλίσει μια καλύτερη ζωή. Στη διαδρομή θα έρθουν αντιμέτωποι με όλα όσα τους ενώνουν, την αγριότητα της εφηβείας, ένα όνειρο που πρέπει πάση θυσία να γίνει πραγματικότητα και μια Ελλάδα που αρνείται να τους ακολουθήσει.
Στρέλλα (2009)
Παίζουν: Μίνα Ορφανού, Γιάννης Κοκιασμένος, Μίνως Θεοχάρης, Μπέττυ Βακαλίδου, Άκης Ιωάννου, Αργύρης Καβίδας, Κώστας Σειραδάκης, Γιώργος Μάζης
O Γιώργος, 48 ετών, αποφυλακίζεται έπειτα από 15 χρόνια εγκλεισμού για έναν φόνο που διέπραξε στο χωριό που γεννήθηκε. Το βράδυ της αποφυλάκισής του, διανυκτερεύει σ’ ένα φτηνό ξενοδοχείο στην Ομόνοια. Εκεί γνωρίζει τη Στρέλλα, μια όμορφη νεαρή τρανσέξουαλ πόρνη. Κάνουν έρωτα και δεν αργούν να ερωτευτούν. Οι λογαριασμοί με το παρελθόν όμως είναι ακόμα ανοιχτοί, και μια άλλη «φυλακή» τον περιμένει. Μαζί με τη Στρέλλα, θα πρέπει να βρουν τον δρόμο προς την έξοδο.
Αληθινή ζωή (2004)
Παίζουν: Νίκος Κουρής, Μαρίνα Καλογήρου, Θέμις Μπαζάκα, Χρήστος Διαμαντής, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Μαρία Πανουργιά, Ανά Μουγκλαλίς
Ο Αρης Καλλιγάς, 27 ετών, επιστρέφει στην Αθήνα στο πατρικό του σπίτι, το οποίο είναι διάσημο τόσο για την εκθαμβωτική του θέα στην Ακρόπολη όσο και για την πισίνα του, τη βαθύτερη στην Ευρώπη. Είναι αποφασισμένος να λύσει το μυστήριο που τυλίγει την οικογένειά του. Ένα βράδυ, ύστερα από ένα τρακάρισμα, θα συναντήσει την Αλεξάνδρα και θα ερωτευτούν παράφορα. Η μητέρα του, όμως, η ακαταμάχητη κα Καλλιγά, θα προσπαθήσει να τους σταματήσει με κάθε τρόπο. Σε μια πόλη που παραπαίει ανάμεσα στη φαντασία και την πραγματικότητα, ο Άρης πρέπει να βρει πού κρύβεται η αληθινή ζωή.
Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά (1999)
Παίζουν: Γιάννης Αγγελάκης, Χρήστος Μάντακας, Θέμις Μπαζάκα, Μύριαμ Βούρου, Γρηγόρης Πατρικαρέας, Μιχάλης Πάντος, Ρουμπίνη Βασιλακόπουλου, Τζένη Μπαλατσινού, Δωροθέα Μερκούρη, Κλειώ Χατζηστεφάνου
Το 2000 ένα τρομερό γεγονός συνταράζει την Αθήνα: ένα τεράστιο κομμάτι μουσακά εμφανίζεται στους δρόμους σκορπίζοντας τον πανικό και τον θάνατο. Όλοι αναρωτιούνται τι συμβαίνει πραγματικά, τι είναι, από πού ήρθε, γιατί και πώς. Εκτός από την Τάρα και μια ομάδα ετερόκλητων ανθρώπων που είναι πεπεισμένοι ότι πρέπει να το συναντήσουν…
Μικρού μήκους:
Afternoon Stars (1989)
Ένα απόγευμα. Μία λήψη. Δύο αστέρια. Τρεις μπομπίνες φιλμ. Μια αφιέρωση στον Άντι Γουόρχολ, στην Άντζελα Μπρούσκου και στον Βαγγέλη Παπαδάκη. Η ταινία γυρίστηκε σε ένα απόγευμα, το καλοκαίρι του 1989, στην οδό Πατησίων. Σε μία λήψη. Χωρίς σύγχρονο ήχο, χωρίς σενάριο, χωρίς δικαιώματα για τα τραγούδια.
H πτώση και η άνοδος της Λυδίας φον Μπύρερ (1988)
Είχε πάρα πολύ ταλέντο, αλλά δυστυχώς καθόλου φωνή.
Strange Relationship (1987)
Ένα ανεπίσημο βίντεο κλιπ του ομότιτλου τραγουδιού του Prince σε ιδέα, σύλληψη και εκτέλεση του Πάνου Χ. Κούτρα (αγόρι) και της Μαριάννας Γύζη Παπαγεωργίου (κορίτσι). Γυρίστηκε σε φιλμ super 8 το καλοκαίρι του 1987 στο Παρίσι.
Ομιχλώδεις ημέρες της Άνοιξης (1984)
Είναι άνοιξη αλλά η ομίχλη συνεχίζει στο Λονδίνο. Και οι δυο τους ζουν σαν οι ημέρες του πανκ να μην τέλειωσαν ποτέ. Αυτός θέλει να φύγει, αυτή φοβάται μην τον χάσει. Η τελευταία τους πράξη θα είναι μια κάποια λύση.
Το ρέψιμο της Λυδίας φον Μπύρερ (1983)
H Λυδία τραγουδάει μόνη στο διαμέρισμά της, όταν ξαφνικά στην κορύφωση της άριας την προδίδει ο ίδιος της ο εαυτός.
