Συνέντευξη Τύπου έδωσαν σήμερα, Πέμπτη, 27 Νοεμβρίου 2003, στην Αποθήκη Γ’ του Λιμανιού Θεσσαλονίκης δύο σκηνοθέτες οι ταινίες των οποίων συμμετέχουν στο πρόγραμμα «Ματιές στα Βαλκάνια», στο πλαίσιο του 44ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ο Dervis Zaim, ο οποίος είναι γνωστός από την πρώτη του ταινία «Τούμπες μέσα σε φέρετρο», η οποία είχε βραβευτεί το 1997 στο 38ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με τον Αργυρό Αλέξανδρο, ήρθε φέτος στο Φεστιβάλ με την πρώτη τουρκοκυπριακή συμπαραγωγή «Η Λάσπη».
Μιλώντας για την ταινία του είπε ότι χρησιμοποιεί όχι μόνο το συμβολισμό, αλλά διαφόρων ειδών στρατηγικές αφήγησης στις ταινίες. «Είναι γεγονός ότι χρησιμοποιώ συμβολισμό, αλλά επίσης υπερρεαλισμό αλλά και ρεαλισμό ως αφηγηματική στρατηγική. Ο λόγος για τον οποίο έχω κάνει αυτή την επιλογή είναι γιατί θεωρώ ότι δημιουργείται ένα πιο ειλικρινές και πιο περίπλοκο πλαίσιο για την ταινία. Όντως χρησιμοποιώ και συμβολικά στοιχεία διότι μου δίνουν τη δυνατότητα να εμβαθύνω. Γνώριζα από την αρχή ότι η ταινία μου θα ήταν μοναδική στο είδος της όσον αφορά τη θεματολογία, δηλαδή την Κύπρο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δίνω και κάποιες γενικότερες πληροφορίες για το πλαίσιο, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα το ρεαλισμό, τον υπερρεαλισμό και τον συμβολισμό ώστε να δημιουργήσω ένα πολύ πιο αποτελεσματικό, εντυπωσιακό φόντο. Χρησιμοποιώ ακόμα μεταφορές στις ταινίες. Χρησιμοποιώ την ασθένεια σε αυτή την ταινία ως μία μεταφορά η οποία μου επιτρέπει να εκθέσω τις σκέψεις μου. Γιατί την ασθένεια; Διότι κατά τη γνώμη μου το πρόβλημα της Κύπρου δημιουργεί μια τραυματική κατάσταση στον ψυχισμό του πληθυσμού. Γι’ αυτό επιλέγω να χρησιμοποιήσω ως συμβολισμό την ασθένεια. Υπό μία έννοια ο κάθε ήρωας, ο κάθε χαρακτήρας πάσχει από μια ασθένεια και ο καθένας τους προσπαθεί να γιατρευτεί. Χρησιμοποιώ την ασθένεια ως μεταφορά για να εκθέσω τις διάφορες θέσεις και στάσεις μου. Την χρησιμοποιώ επίσης για να συζητήσω τη σχέση μεταξύ του ατόμου και της ιστορίας, του ατόμου και της κοινωνίας και κυρίως του ατόμου με το μύθο».
Περί στρατοπέδων, λάσπης, Κύπρου
Στην ταινία του καθοριστικό ρόλο παίζει ένα στρατόπεδο. «Το στρατόπεδο δεν βρίσκεται στο σύνορο μεταξύ της τουρκικής και της ελληνικής πλευράς. Βρίσκεται στο μέσον της τουρκικής πλευράς. Η λάσπη, βρίσκεται τόσο μέσα στο στρατόπεδο όσο και γύρω από αυτό. Ο ήρωας μου, λόγω της λάσπης που υπάρχει στο στρατόπεδο, επιδιώκει την μεταβολή των συνόρων. Είναι το αντικείμενο του χαρακτήρα και το εκθέτω από την αρχή της ταινίας, δεδομένου ότι προσδοκεί μέσα από αυτό να βρει τη γιατρειά του. Πηγαίνει και παίρνει λάσπη για να τη βάλει στο λαιμό του με απώτερο στόχο να ξαναβρεί την υγεία του».
»Η λάσπη μέσα στο στρατόπεδο έχει πολύ καλύτερες ιδιότητες από τη λάσπη που βρίσκεται έξω από αυτό. Αυτή είναι η αφορμή για την οποία επέρχεται δραματική σύγκρουση στο πλαίσιο της αφήγησης. Χρησιμοποιώ τη λάσπη μεταφορικά, συμβολικά, κάποιες φορές ακόμη και σουρεαλιστικά για να εξελίξω όλη αυτή τη δραματική σύγκρουση μέχρι το τέλος της ταινίας. Όλοι οι ήρωες της ταινίας μου πάσχουν από κάποιου είδους ασθένεια και επιθυμούν να γιατρευτούν. Επέλεξα αυτή την κατάσταση διότι έχω άμεση αντίληψη της τραυματικής κατάστασης στην Κύπρο και ήθελα να την απεικονίσω στην ταινία. Στην ταινία, ωστόσο, δεν υπάρχουν σαφείς αυτοβιογραφικές εμπειρίες. Γεγονός είναι όμως ότι είμαι Τουρκοκύπριος, μεγάλωσα εκεί, ξέρω την κατάσταση, το κλίμα που επικρατεί, την ατμόσφαιρα και αυτό με επηρεάζει. Προσπαθώ όμως να περιορίσω στο μέτρο του δυνατού τα αυτοβιογραφικά στοιχεία. Θέλω να είναι ελάχιστα. Δεν θέλω να εκθέσω άμεσα προσωπικές εμπειρίες».
Ευτυχώς, όχι λογοκρισία
Ο Dervis Zaim επισημαίνει ότι στην Τουρκία δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα λογοκρισίας της ταινίας του. «Υπάρχουν 20 κόπιες οι οποίες αυτή τη στιγμή διακινούνται στις κινηματογραφικές αίθουσες. Η ταινία θα προβληθεί και στην Κύπρο, τον επόμενο μήνα, και στις δύο πλευρές. Έχει πολύ καλή κριτική και υποδοχή έξω από την Τουρκία, σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο στην Τουρκία οι κριτικοί δεν την επαίνεσαν ιδιαίτερα. Αυτό οφείλεται στο ότι η τουρκική διανόηση έχει συγκεκριμένη στάση και θέση απέναντι στο πρόβλημα της Κύπρου. Φορά παραμορφωτικούς φακούς οι οποίοι την κάνουν να αντιδρά με συγκεκριμένο τρόπο. Επιπλέον, η ταινία αισθητικά, εξαιτίας της αφηγηματικής στρατηγικής της, είναι κάτι νέο για τον τουρκικό κινηματογράφο. Ξέρω ότι αν δοθεί στην ταινία η ευκαιρία να προβληθεί ευρέως στην Τουρκία, θα αλλάξει η στάση του κοινού».
Για τα ελληνοτουρκικά
Ο Dervis Zaim μίλησε και για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αλλά και για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. «Πιστεύω ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας θα βοηθήσει την ανάπτυξη και την παραγωγή πολιτισμού στη χώρα. Αναφορικά με τον τουρκικό κινηματογράφο, το βασικό του πρόβλημα είναι η εξεύρεση επαρκούς χρηματοδότησης. Η ένταξη, λοιπόν, στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, θα αυξήσει τις δυνατότητες χρηματοδότησης, όχι μόνο για οικονομικούς λόγους αλλά και για πολιτιστικούς. Διότι η Τουρκία είναι σε θέση να συζητήσει, να συγκρίνει, να επεξεργαστεί διαφορετικές πολιτιστικές παραδόσεις. Η γεωγραφική της θέση και η ιστορία της, της δίνει τη δυνατότητα αυτή. Η Τουρκία έχει τη δυνατότητα να παίξει το ρόλο της γέφυρας μεταξύ διαφόρων πολιτισμών. Να συζητήσει και να επεξεργαστεί διαφορετικές τάσεις και φαινόμενα από διαφορετικές πολιτιστικές παραδόσεις. Νομίζω ότι η ένταξη στην Ε.Ε. θα βοηθήσει πολύ τη διαδικασία αυτή», σημείωσε.
Αναφορικά με στις σχέσεις των δύο χωρών τόνισε ότι είναι κινηματογραφιστής και όχι πολιτικός. «Δεν μπορώ να μιλήσω για την επίσημη άποψη. Νομίζω όμως ότι η ύφεση στη σχέση των δύο χωρών, η προσέγγιση Ελλάδας Τουρκίας, θα συμβάλλει πολύ και στην προσέγγιση της Ελληνοκυπριακής και Τουρκοκυπριακής κοινότητας. Ωστόσο η κυρίαρχη κουλτούρα στην Κύπρο είναι του πολέμου. Θα πρέπει να καταβάλλουμε προσπάθειες για να αλλάξουμε αυτή την ατμόσφαιρα, αυτό το κλίμα, να προσπαθήσουμε για να επικρατήσει κουλτούρα ειρήνης. Δεν συμφωνούν όλοι με αυτό αλλά νομίζω ότι δεν υπάρχει άλλη λύση, άλλος δρόμος. Θα πρέπει όλοι να αποφασίσουμε ότι είμαστε αναγκασμένοι να ζήσουμε δίπλα - δίπλα για ιστορικούς και γεωγραφικούς λόγους. Πρέπει να μάθουμε να συνυπάρχουμε και νομίζω ότι η ταινία μου, αυτό το ταπεινό έργο, θα συμβάλλει στη διαδικασία αυτή. Η τέχνη, ο πολιτισμός μπορούν να επηρεάσουν τα κοινωνικά φαινόμενα αλλά η επιρροή τους είναι μικρής εμβέλειας και χρειάζεται χρόνος. Προσωπικά αισθάνομαι ότι έχω εκπληρώσει το καθήκον μου στη χώρα μου», κατέληξε.
Από τη Ρουμανία στη Θεσσαλονίκη
Ο Christian Nemescu, από τη Ρουμανία, βρίσκεται στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με την μικρού μήκους ταινία «C block story». Όπως ανέφερε πρόκειται για μια ταινία η οποία έγινε πέρσι, όταν ήταν τελειόφοιτος της Σχολής Κινηματογράφου της Ρουμανίας. «Προσπάθησα να μην κάνω μια τυπική ρουμανική ταινία η οποία να ασχολείται με τα κοινωνικά προβλήματα, αλλά μια ταινία για πράγματα τα οποία γνωρίζω καλύτερα, όπως είναι τα συναισθήματα. Ως μικρού μήκους ταινία, δεν νομίζω ότι υπάρχει δυνατότητα να προβληθεί στη χώρα μου, διότι οι Ρουμάνοι διανομείς δεν ενδιαφέρονται να προβάλλουν τέτοιους είδους ταινίες. Βασικά, απευθύνεται σε Φεστιβάλ. Μου έγινε πρόταση από εταιρεία διανομής της ΗΠΑ και τώρα γίνονται οι σχετικές διαπραγματεύσεις. Έχω διάφορα σχέδια στο μυαλό για το μέλλον, αλλά ως απόφοιτος Σχολής Κινηματογράφου δυσκολεύομαι να βρω χρηματοδότηση», κατέληξε.
