ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΖΟΝΤΑΣ 15/3
Είναι η αντικειμενικότητα ζητούμενο στη δημιουργία μιας ταινίας τεκμηρίωσης; Πρέπει ένας δημιουργός να κρατήσει συναισθηματική απόσταση από τον κύριο χαρακτήρα της ταινίας του; Τα ερωτήματα αυτά αποτέλεσαν τον πυρήνα του πρώτου «Κουβεντιάζοντας» που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 15 Μαρτίου, στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Εικόνες του 21ου αιώνα.
Κάθε απόγευμα το 11ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ προσκαλεί τους καλεσμένους του, δημιουργούς και επαγγελματίες του χώρου από όλον τον κόσμο, σε μια ανοιχτή, χαλαρή συζήτηση, δίνοντάς τους την ευκαιρία να γνωριστούν και να ανταλλάξουν τις απόψεις αλλά και τις εμπειρίες τους. Στην πρώτη αυτή συνάντηση συμμετείχαν οι : Λάουρα Μπάρι, σκηνοθέτιδα του Antoine (Δραματοποιημένα Ντοκιμαντέρ), Μάγκνους Γκέρτεν, συν-σκηνοθέτης του Long Distance Love (Μικρές Αφηγήσεις), Λίσα Μέρτον και Άλαν Ντέιτερ σκηνοθέτες του Taking Root: The Vision Of Wangari Maathai (Κοινωνία και Περιβάλλον), Κίμπερλι Ριντ, σκηνοθέτιδα του The Prodigal Sons (Μικρές Αφηγήσεις), Ισμαϊλ Νετζμί σκηνοθέτης του Should I Really Do It? (Πορτρέτα – Ανθρώπινες Διαδρομές) και Ναχίντ Πέρσον Σαρβεστανί, σκηνοθέτιδα του The Queen And I (Πορτρέτα – Ανθρώπινες Διαδρομές).
Στην ταινία Should I Really Do It? ο Ισμαΐλ Νετζμί αφηγείται την απίστευτη ιστορία της Πέτρα, μιας Γερμανίδας που ζει στην Κωνσταντινούπολη, αντιστρέφοντας ειρωνικά την εικόνα του τούρκου μετανάστη στη Γερμανία. Στη διάρκεια των γυρισμάτων η Πέτρα μαθαίνει ότι η δίδυμη αδελφή της πάσχει από καρκίνο και τελικά πεθαίνει, ενώ λίγο αργότερα και η ίδια ανακαλύπτει ότι έχει καρκίνο. «Στα δυόμισι χρόνια που γύριζα την ταινία αποκτήσαμε έναν ισχυρό δεσμό με την Πέτρα. Τη νιώθω πλέον πιο κοντά μου και από την ίδια την οικογένειά μου», εξομολογήθηκε ο σκηνοθέτης και συμπλήρωσε: «Είχα μεγάλο ηθικό δίλημμα για το αν έπρεπε να δείξω κάποιες ιδιωτικές της σκηνές. Ως φίλος της Πέτρα έλεγα όχι, ως καλλιτέχνης, ναι. Όμως αν είχα κρατήσει απόσταση από αυτήν, το αποτέλεσμα δεν θα ήταν το ίδιο».
Στην ταινία The Queen And I η σκηνοθέτις Ναχίντ Πέρσον Σαρβεστανί είναι και η ίδια ένα πρόσωπο της ιστορίας που κινηματογραφεί. Το 1979 συμμετείχε στην επανάσταση για την ανατροπή της μοναρχίας στο Ιράν. Ακολούθησε η εξορία της από το καθεστώς των Ισλαμιστών, και αποφάσισε να σκηνοθετήσει μια ταινία με θέμα την πρώην αντίπαλό της και τότε βασίλισσα της χώρας. «Δεν μου αρέσει καθόλου να είμαι μπροστά από την κάμερα, αλλά ήταν και η δική μου ιστορία, είχα ανάγκη να την πω», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Μπροστά από την κάμερα πέρασε και η Κίμπερλι Ριντ. Η ταινία της Prodigal sons αναφέρεται στον υιοθετημένο αδελφό της. Η Κίμπερλι Ριντ επιστρέφει στην γενέτειρά της, με την ελπίδα ότι θα καταφέρει να αποκαταστήσει τη σχέση της με τον θετό της αδελφό. Στην πορεία της ταινίας γίνονται απίστευτες αποκαλύψεις –όπως μια εξ αίματος συγγένεια με τον Όρσον Ουέλς και τη Ρίτα Χέιγουορθ– διαδραματίζονται έντονες συγκρούσεις μεταξύ των δύο αδελφών και συντελούνται αναπάντεχες ανατροπές στην πλοκή της ιστορίας. «Αρχικά δεν ήθελα να είμαι μέρος της ταινίας, αλλά οι ανατροπές που συνέβησαν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων με οδήγησαν μπροστά από την κάμερα», σημείωσε η σκηνοθέτης.
Η Λίσα Μέρτον και ο Άλαν Ντέιτερ γύρισαν μαζί την ταινία Taking Root: The Vision Of Wangari Maathai που αφηγείται την ιστορία της πρώτης αφρικανής που έλαβε το Νόμπελ Ειρήνης. Πριν από 35 χρόνια η Μαθάι πρότεινε στις αγρότισσες της Κένυας να φυτέψουν δέντρα για να αντιδράσουν στην αποψίλωση των δασών. Οι γυναίκες συσπειρώθηκαν, εργάστηκαν ενάντια στην καταπίεση και σχημάτισαν τη δική τους πολιτική δύναμη που συντέλεσε στην ανατροπή της 24χρονης δικτατορίας της Κένυας. «’Φύτευε’ όχι μόνο φυτά, αλλά και τη δημοκρατία στην Κένυα. Βασανίστηκε, φυλακίστηκε και θεωρήθηκε persona non grata στη χώρα της. Προσπαθήσαμε να παρουσιάσουμε τη Μαθάι όχι μόνο ως δημόσιο πρόσωπο, αλλά και ως έναν εξαιρετικά ευάλωτο άνθρωπο», είπε για την «ηρωίδα» της η Λίζα Μέρτον.
«Απέφυγα να εμπλακώ προσωπικά στο φιλμ. Έτσι κι αλλιώς οι άνθρωποι με ‘βλέπουν’ μέσα σε κάθε ταινία μου», σχολίασε ο Μάγκνους Γκέρτεν. Το Long Distance Love πραγματεύεται μια ιστορία αγάπης και την ίδια στιγμή το θέμα της μετανάστευσης από τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες προς τη Ρωσία.
Η Λάουρα Μπάρι μιλάει στην ταινία της για τον Αντουάν, έναν πεντάχρονο
Βιετναμέζο που γεννήθηκε στον Καναδά. « Ο Αντουάν είναι τυφλός, όμως η αναπηρία του αντί να τον περιορίζει μοιάζει να τον κινητοποιεί», σημείωσε η δημιουργός. Ο Αντουάν τρέχει, οδηγεί, παίρνει αποφάσεις, παρουσιάζει ραδιοφωνικές εκπομπές και λατρεύει τις ταυτόχρονες τηλεφωνικές συνομιλίες. Εδώ και δύο χρόνια χρησιμοποιεί ένα μικροσκοπικό μικρόφωνο προσαρτημένο σ’ ένα ακουστικό και μ’ αυτό ανακαλύπτει τους ήχους που τον περιβάλλουν και βάζει την «υπογραφή» του στο σάουντρακ αυτής της ταινίας. «Ένιωσα να μοιράζομαι την απίστευτη ελευθερία του», είπε χαρακτηριστικά η Μπάρι.
Στη συνέχεια οι επτά σκηνοθέτες που συμμετείχαν στο «Κουβεντιάζοντας» μίλησαν για τη σχέση τους με τα υποκείμενά τους. «Η σχέση του δημιουργού με τον κύριο χαρακτήρα του είναι όπως η σχέση δύο χορευτών, που έρχονται κοντά και αντιδρά ο ένας στις κινήσεις του άλλου. Με ενδιαφέρει η αλληλεπίδραση. Με ενδιαφέρουν οι καρδιές των ανθρώπων, τα συναισθήματά τους, όχι η αντικειμενικότητα», σημείωσε ο Άλαν Ντέιτερ. Η συνεργάτιδά του στην ταινία Λίσα Μέρτον είπε πως ένιωσε να ταυτίζεται απόλυτα με την Ουανγκάρι Μαθάι. «Είμαι βαθιά υποκειμενική», κατέληξε η σκηνοθέτις.
«Δεν μπορώ να δουλέψω έχοντας απόσταση από τον χαρακτήρες μου, θέλω αν γίνεται να μπω κάτω από την επιδερμίδα τους», ανέφερε η Ναχίντ Πέρσον Σαρβεστανί και συμπλήρωσε πως, ούτως ή άλλως, στην προκειμένη περίπτωση δεν θα μπορούσε εύκολα να είναι αντικειμενική, καθώς αποτελούσε μέρος της ιστορίας της.
«Με την υποκειμενικότητα δεν σημαίνει ότι θυσιάζουμε την αλήθεια», είπε από την πλευρά της η Κίμπερλι Ριντ. «Μπορεί να σημαίνει ότι ερχόμαστε πιο κοντά σε αυτήν, στην υποκειμενική αλήθεια κάθε χαρακτήρα». «Δεν με ενδιαφέρει να παρουσιάσω μια αληθινή ιστορία, αλλά την αλήθεια της ανθρώπινης ύπαρξης», σχολίασε με τη σειρά του ο Μάγκνους Γκέρτεν, ο οποίος δήλωσε συνήγορος υπεράσπισης όλων των απελπισμένων που εξακολουθούν να ονειρεύονται, ενώ η Λάουρα Μπάρι επεσήμανε πως το πιο σημαντικό είναι να εξασφαλίζεται η εσωτερική ισορροπία της ταινίας.
