ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
ΤΣΑΡ... ΤΟ ΝΗΣΙ ΦΑΝΤΑΣΜΑ / ΑΝΤΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Τετάρτη 20 Μαρτίου 2013, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Σόουραβ Σάρανγκι (Τσαρ... Το νησί φάντασμα) και Ντίτερ Ζάουτερ (Αντίο Κωνσταντινούπολη).
Η ταινία Τσαρ... Το νησί φάντασμα του Σόουραβ Σάρανγκι αφηγείται την ιστορία ενός εφήβου και μέσω αυτού την ιστορία ενός νησιού ανάμεσα σε Ινδία και Μπαγκλαντές, το οποίο δεν ανήκει σε καμία από τις δύο χώρες, αλλά βρίσκεται ακριβώς πάνω στο φυσικό τους σύνορο, τον Γάγγη ποταμό. Όπως εξήγησε ο σκηνοθέτης, όταν η Ινδία διακήρυξε την ανεξαρτησία της από το αποικιοκρατικό καθεστώς, δημιουργήθηκαν το Πακιστάν, το Ινδουιστάν (Ινδία) και το Ανατολικό Ινδουιστάν (Μπαγκλαντές). Ως σύνορο μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν ορίστηκε ο Γάγγης, το οποίο θεωρήθηκε σταθερό όριο. Οι άνθρωποι δημιούργησαν ένα φράγμα για να ελέγξουν τη ροή του ποταμού, όμως αυτό δεν ήταν αρκετό. Όταν υπερχείλισε ο Γάγγης κάλυψε ολόκληρες περιοχές και οι άνθρωποι έχασαν τα σπίτια και τη γη τους. Όταν τα νερά επανήλθαν, ο ίδιος ο ποταμός είχε δημιουργήσει ένα νησάκι ανάμεσα στις δύο όχθες του, το Τσαρ, που βρίσκεται ακριβώς πάνω στα σύνορα. Το νησί ελέγχεται από τους στρατούς και των δύο χωρών, αλλά δεν αναγνωρίζεται από καμία από τις δύο κυβερνήσεις κι έτσι «οι άνθρωποι είναι πρόσφυγες στην ίδια τους τη χώρα», όπως σημείωσε ο κ. Σάρανγκι. Ο ίδιος επισκέφτηκε την περιοχή δεκάδες φορές την περίοδο 2002-2004, γνώρισε πολλούς κατοίκους του Τσαρ και επέλεξε ως πρωταγωνιστή του τον Ρούμπελ, έναν έφηβο που μεγάλωσε εκεί από τεσσάρων ετών. «Αυτό το παιδί ήταν έφηβος και ενήλικας μαζί. Εγώ στα 15 μου πήγαινα στο σχολείο, ενώ αυτός συμμετέχει στο λαθρεμπόριο ρυζιού μεταξύ των δύο χωρών. Ξέρει τι σημαίνει δωροδοκία και διαφθορά και ζει την οικογένειά του. Κάνει πράγματα που κάνουν ενήλικες, αλλάζει ρόλους μεταξύ παιδιού και ενήλικα», υπογράμμισε ο κ. Σάρανγκι. Ερωτώμενος για το πού βρίσκεται τώρα ο ήρωάς του, ο σκηνοθέτης τόνισε: «Ο πρωταγωνιστής σε ‘’ακολουθεί’’ και μετά το ντοκιμαντέρ, όπως τον ακολουθείς και εσύ. Σήμερα ο Ρούμπελ έχει φύγει 2.500 χλμ. μακριά από το νησί-φάντασμα και προσπαθεί να χτίσει τη ζωή του σε νέα βάση. Είναι ένας δυναμικός, θετικός χαρακτήρας που θέλει να εξερευνήσει τη ζωή και δίνει τον αγώνα του. Φιλοδοξία του ήταν να πάει σχολείο και μετά να σπουδάσει. Όσο ήταν στο νησί δεν είχε άλλη επιλογή, έλεγε ότι ‘’η εκπαίδευση δεν είναι για μένα’’. Η απόφασή του να φύγει ήταν συνειδητή, όπως αυτή ενός ενήλικα», κατέληξε ο δημιουργός.
Ο γερμανός σκηνοθέτης Ντίτερ Ζάουτερ ζει στην Κωνσταντινούπολη τα τελευταία 22 χρόνια. Στο 13ο ΦΝΘ είχε παρουσιάσει τη φωτογραφική έκθεση «Ανθρώπινα Τοπία», που φιλοξενούσε πορτρέτα με φόντο την πόλη. Φέτος επιστρέφει στο 15ο Φεστιβάλ με ένα ντοκιμαντέρ για τους Έλληνες της Πόλης, το Αντίο Κωνσταντινούπολη. «Σκέφτηκα ότι κανείς δεν μπορεί να καταλάβει τη σημερινή Κωνσταντινούπολη, εάν δεν ξέρει την ιστορία της. Διαπίστωσα ότι δεν υπάρχει ολοκληρωμένο ντοκιμαντέρ για ιστορία των Ελλήνων της Πόλης, η οποία επηρέασε την εξέλιξη της Κωνσταντινούπολης, αλλά και πολύ περισσότερο του ελληνικού κράτους. Σήμερα στην Κωνσταντινούπολη ζουν 2.000 έλληνες, μια ομάδα ανθρώπων που δεν αναφέρεται σε κανένα βιβλίο ιστορίας, ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην Τουρκία. Οι άνθρωποι αυτοί μεγαλώνουν, γερνάνε και κάποια στιγμή δεν θα υπάρχουν πια», επεσήμανε σχετικά ο κ. Ζάουτερ. Μετά τα Σεπτεμβριανά του 1955, οι περισσότεροι Έλληνες της Πόλης έφυγαν όπως-όπως για την Ελλάδα αλλά, σύμφωνα με τον σκηνοθέτη, «οι περισσότεροι δεν είναι ευτυχισμένοι, νιώθουν ακόμη θλίψη». Ο ίδιος πρόσθεσε: «Αυτοί οι άνθρωποι ζουν ανάμεσα σε δυο πατρίδες, νιώθουν ότι δεν ανήκουν στην νέα τους πατρίδα και ξέρουν ότι δεν μπορούν να επιστρέψουν στην παλιά». Ο ίδιος συνάντησε ορισμένους από αυτούς σε ένα φεστιβάλ κινηματογράφου που πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια στην Αθήνα, από πρώην κατοίκους της Πόλης, οι οποίοι του είπαν: «Εμείς δεν είμαστε Έλληνες, είμαστε Κωνσταντινουπολίτες Έλληνες. Ήμασταν εκεί 2.000 χρόνια, έχουμε εκείνον τον πολιτισμό. Όσα βιώσαμε βρίσκονται ακόμη εκεί, πολύ δύσκολο για μας να νιώσουμε ότι αυτό είναι το σπίτι μας». Ο σκηνοθέτης ερωτήθηκε γιατί δεν συμπεριέλαβε στην ταινία και την άποψη των Τούρκων που κάποτε ζούσαν δίπλα-δίπλα με τους Έλληνες. «Είναι μια μονοδιάστατη ταινία, αλλά αυτό έγινε εσκεμμένα. Ο πρωταρχικός μου στόχος ήταν να δώσω στους Έλληνες της Πόλης τη δυνατότητα να μιλήσουν, διότι κανείς δεν είχε ακούσει τη φωνή τους. Μια ταινία έχει πεπερασμένο χρόνο, επομένως εάν έβαζα και την άποψη των Τούρκων, τα 90 λεπτά δεν θα επαρκούσαν. Ήθελα να μιλήσω με τους Έλληνες και μετά να ξεκινήσω μια συζήτηση με τους Τούρκους γύρω από το θέμα». Στο ντοκιμαντέρ βλέπουμε και νέους ανθρώπους που επιλέγουν να φύγουν από την Ελλάδα και να ζήσουν στην Πόλη. Ωστόσο, όπως υπογράμμισε ο κ. Ζάουτερ, «πρόκειται για έναν εντελώς νέο πληθυσμό. Οι Έλληνες Κωνσταντινουπολίτες γεννήθηκαν και έζησαν όλη τη ζωή τους εκεί. Αυτή η παλιά κοινότητα κάποια στιγμή θα εκλείψει, αφού ο πληθυσμός γερνά και δεν γεννιούνται παιδιά. Τέτοιες αλλαγές συμβαίνουν στην Ιστορία».
Οι ταινίες εντάσσονται σε ενότητες που χρηματοδοτούνται, μεταξύ άλλων δράσεων του 15ου ΦΝΘ, από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
