ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΚΡΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ / ΠΙΣΩ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ /
Η ΜΑΝΑ ΜΟΥ Η ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Πέμπτη 21 Μαρτίου 2013, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Ντάνιελ Ντένσικ (Αποστολή στην άκρη του κόσμου), Πετρ Λομ (Πίσω στην Πλατεία) και Μαχμούντ Ραχμανί (Η μάνα μου η βελανιδιά).
Στην ταινία Αποστολή στην άκρη του κόσμου εκτυλίσσεται ένα επικό ταξίδι πάνω σε ένα τρικάταρτο καράβι, στα ανοιχτά της Γροιλανδίας. Τα μέλη του πληρώματος -καλλιτέχνες, γεωλόγοι, αστροβιολόγοι και άλλοι επιστήμονες- ανακαλύπτουν νέα είδη ζωής και στοχάζονται πάνω σε υπαρξιακά ερωτήματα. Ο σκηνοθέτης Ντάνιελ Ντένσικ αφηγήθηκε πώς βίωσε ο ίδιος την περιπέτεια: «Βρέθηκα για τρεις εβδομάδες πάνω στο πλοίο που ταξίδευε από την Κοπεγχάγη στη Γροιλανδία. Η προσδοκία μου ήταν να κάνω μία ταινία για την αποκάλυψη, το τέλος του κόσμου. Όσο προχωρούσαν όμως τα γυρίσματα κατάλαβα ότι είχα κάνει λάθος, οι επιστήμονες με έπεισαν ότι δεν επρόκειτο να έρθει το τέλος του κόσμου, όχι τουλάχιστον με τον τρόπο που νομίζαμε. Δεν θα τελειώσει έτσι η ζωή. Από την άποψή αυτή έζησα όχι μόνο ένα ταξίδι στη φύση αλλά ένα φιλοσοφικό ταξίδι. Υπήρξα τυχερός, διότι τα πρόσωπα που εμφανίζονται στην ταινία, θυμίζουν κάπως ήρωες του Μπέκετ. Ένας ήρωας λέει σε κάποια σκηνή ότι νομίζουμε πως θα εξαφανιστεί η φύση, ενώ στην πραγματικότητα αυτό που θα χαθεί είναι το είδος μας. Όταν ψάχναμε χρηματοδότη, μας ζητούσαν να δώσουμε ένα μήνυμα ελπίδας. Το δικό μας μήνυμα είναι ότι είμαστε μικροσκοπικοί σε ένα απέραντο σύμπαν». Αναφερόμενος στις εκπληκτικές εικόνες που μεταφέρονται στην οθόνη, ο Δανός σκηνοθέτης εξήγησε: «Ένιωσα ευθύνη για το γεγονός ότι θα έβλεπε το κοινό εικόνες από περιοχές στις οποίες έχουν βρεθεί ελάχιστοι άνθρωποι. Κάποια στιγμή ένιωσα δισταγμό, όπως όταν ανακαλύπτεις ένα σπουδαίο εστιατόριο και αναρωτιέσαι αν πρέπει να το πεις και σε άλλους, ανησυχώντας μήπως μετά πηγαίνουν όλοι σ' αυτό». Όσο για την πρόθεσή του να συμβάλει με την ταινία στη γενικότερη συζήτηση για τη φύση, ο Ντάνιελ Ντένσικ παρατήρησε: «Δεν νομίζω ότι έχει νόημα η συζήτηση για την αλλαγή του κλίματος. Δεν πιστεύω ότι μπορούμε να διορθώσουμε το κλίμα, διότι αυτό έτσι κι αλλιώς άλλαζε και θα αλλάζει πάντα. Έχει νόημα όμως να δούμε τη φύση και τη ζωή ως κάτι που αξίζει να το χαιρόμαστε, να το γιορτάζουμε».
Σε ερώτηση σχετικά με τις δυσκολίες που συνάντησε στα γυρίσματα της ταινίας του, ο δανός σκηνοθέτης απάντησε: «Συναντήσαμε απίστευτες δυσκολίες, όπως για παράδειγμα η έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος. Είχαμε ελάχιστο ρεύμα από μία γεννήτρια κι έπρεπε να κάνουμε φοβερή οικονομία στα γυρίσματα». Ο ίδιος αναφέρθηκε και στο καινούργιο του πρότζεκτ, επισημαίνοντας: «Πρόκειται για μία ταινία μυθοπλασίας, είδος με το οποίο έχω ασχοληθεί περισσότερο από το ντοκιμαντέρ. Αυτό τον καιρό δουλεύω το σενάριο. Φόντο της ιστορίας θα είναι και πάλι ένα καράβι, ενώ το θέμα της αυτή τη φορά θα είναι το δουλεμπόριο. Κατά τον 17ο και τον 18ο αιώνα η Δανία έστελνε δούλους από την Αφρική στις ΗΠΑ».
Ένα ταξίδι πραγματοποιεί και ο Πετρ Λομ στην ταινία Πίσω στην Πλατεία. Αυτό το ταξίδι γίνεται όμως σε μία πολυτάραχη περιοχή του πλανήτη, την Αίγυπτο. Ένα χρόνο μετά τα γεγονότα της πλατείας Ταχρίρ, ο τσεχικής καταγωγής σκηνοθέτης διαπιστώνει ότι οι στόχοι των διαδηλωτών δεν έχουν εκπληρωθεί ούτε στο ελάχιστο. Στη συνέντευξη Τύπου ο Πετρ Λομ παρατήρησε με πικρία ότι όταν γύριζε την ταινία πίστευε ότι σύντομα θα ήταν παρωχημένη. «Δεν φανταζόμουν ότι θα βρισκόμουν εδώ για να την παρουσιάσω», είπε και πρόσθεσε: «Τα γυρίσματα διήρκεσαν από τον Ιανουάριο του 2012 ως το τέλος της ίδιας χρονιάς και παράλληλα κάναμε το μοντάζ. Δυστυχώς από τότε η κατάσταση δεν έχει μεταβληθεί καθόλου, ακούμε διαρκώς για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Αίγυπτο. Αν κάτι άλλαξε είναι ότι τα συνθήματα που ακούγονται σήμερα στρέφονται περισσότερο εις βάρος της μουσουλμανικής αδελφότητας. Ελπίζω οι ρόλοι να αλλάξουν σύντομα, βλέπω ότι οι νέοι δεν είναι διατεθειμένοι να δεχτούν τις διάφορες μορφές αδικίας και διαμαρτύρονται». Αναφερόμενος στους χαρακτήρες που εμφανίζονται στην ταινία και στον τρόπο με τον οποίο τους επέλεξε, ο Πετρ Λομ είπε: «Κάποιους από αυτούς τους βρήκα μέσω των ΜΜΕ, που δημοσιοποίησαν τις ιστορίες τους, όπως για παράδειγμα μία κοπέλα που υποβάλλεται σε τεστ παρθενίας. Άλλους τους εντόπισα από σύμπτωση, όπως ένα νεαρό ζευγάρι που συνελήφθη και το συνάντησα στο αστυνομικό τμήμα. Περιπλανιόμουν ασταμάτητα σε αγορές κι αναζητούσα υλικό».
Στην ταινία εμφανίζεται πολύς κόσμος να κρατάει κάμερες ή κινητά στο χέρι καταγράφοντας τα γεγονότα στην πλατεία Ταχρίρ. Για το ζήτημα αυτό ο σκηνοθέτης σχολίασε: «Κάποιοι είπαν ότι η επανάσταση της Ταχρίρ ήταν η περισσότερο κινηματογραφημένη. Είναι άλλο όμως να καταγράφεις απλώς τα συμβάντα και άλλο να ξέρεις ότι αυτά θα χρησιμοποιηθούν για ένα ντοκιμαντέρ». Σχετικά με τις δυσκολίες που συνάντησε στα γυρίσματα, ο ίδιος θυμήθηκε: «Κάποια φορά μας κατηγόρησαν ότι ήμασταν πράκτορες του Ισραήλ. Υπήρξαν επίσης περιπτώσεις που δεχτήκαμε απειλές, πράγμα που είναι έτσι κι αλλιώς κομμάτι της δουλειάς μας». Αυτό το διάστημα ο Πετρ Λομ γυρίζει μία ακόμη ταινία στην Αίγυπτο, αυτή τη φορά αφηγούμενος την ιστορία μίας νεαρής ηθοποιού. «Το γυναικείο ζήτημα είναι από τα πιο σημαντικά θέματα που χαρακτηρίζουν τη σημερινή Αίγυπτο και παράλληλα από τα πλέον παραγνωρισμένα και για το λόγο αυτό θέλω να το αναδείξω», εξήγησε ο ίδιος.
Τον δρόμο της Ανατολής, στο νοτιοδυτικό Ιράν, ακολουθεί και η ταινία Η μάνα μου η βελανιδιά του Μαχμούντ Ραχμανί. Το φιλμ παρακολουθεί την κατασκευή του φράγματος Καρούν-3, εξαιτίας του οποίου περισσότερα από 50 στρέμματα δασικής έκτασης καλύφθηκαν από νερό. Ο ήρωας του φιλμ, ο Ασάντ έμεινε άστεγος καθώς το χωριό του πλημμύρισε όταν χτίστηκε το γειτονικό φράγμα. Για τον Μαχμούντ Ραχμανί όλα αυτά ήταν οικεία ζητήματα, καθώς ο ίδιος γεννήθηκε και μεγάλωσε στο νοτιοδυτικό Ιράν. «Γνωρίζω πολύ καλά αυτήν την περιοχή. Μετά την ισλαμική επανάσταση, από τα 27 φράγματα που υπήρχαν στο Ιράν έγιναν περίπου 500. Τον Ασάντ δεν τον ήξερα προσωπικά, αλλά είχα ακούσει γι' αυτόν. Με τράβηξε η ανθρώπινη διάσταση του προβλήματος και θέλησα να εμβαθύνω σ' αυτή». Η ταινία υιοθετεί μία ποιητική ματιά πάνω σε ένα περιβαλλοντικό ζήτημα. Μιλώντας για την αισθητική που ακολούθησε, ο ιρανός σκηνοθέτης εξήγησε: «Προσπαθώ να πειραματίζομαι, να κάνω κάτι που δεν έχει ξαναγίνει και παράλληλα να δείχνω αληθινά γεγονότα, πραγματικότητες που ζουν οι άνθρωποι».
Οι ταινίες εντάσσονται σε ενότητες που χρηματοδοτούνται, μεταξύ άλλων δράσεων του 15ου ΦΝΘ, από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
