21ο ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ [1-10/3/2019]
«Περάσματα»: ένα βιωματικό εργαστήριο με θέμα τους πρόσφυγες
Ένα πρωτότυπο βιωματικό εργαστήριο με τίτλο «Περάσματα» πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 3 Μαρτίου 2019 στο χώρο του Κέντρου δια Βίου Μάθησης Δήμου Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
Η δράση αποτελεί διοργάνωση της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (Υ.Α.) σε συνεργασία με το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση και με την υποστήριξη της Αντιδημαρχίας Εκπαίδευσης και Αθλητισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης και του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Τα «Περάσματα», πρώτο σκέλος του προγράμματος «Κι αν ήσουν εσύ;» με θέμα την ευαισθητοποίηση στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε θέματα προσφύγων, είχαν ως στόχο να προσφέρουν μια επιπλέον εμπειρία στο κοινό σε άμεσο διάλογο με τα ντοκιμαντέρ του φετινού Φεστιβάλ που αφορούν στους πρόσφυγες.
Τα «Περάσματα» βασίζονται στη μέθοδο της προσομοίωσης, επιτρέποντας στους συμμετέχοντες να βιώσουν μέσα από τη διαδικασία της δραματοποίησης και αναπαράστασης της πραγματικότητας, τις εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες εγκαταλείποντας την πατρίδα τους για ένα αβέβαιο μέλλον. Οι θεατρικές τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στο συγκεκριμένο εργαστήριο εμπλέκουν σωματικά, συναισθηματικά και νοητικά τους συμμετέχοντες στη διαδικασία αναπαράστασης της μετάβασης των προσφύγων από την καθημερινότητά τους στις εξοντωτικές συνθήκες πολέμου και πολιτικών / κοινωνικών διώξεων, την πορεία τους από την πατρίδα σε ένα νέο περιβάλλον που συνήθως είναι ελάχιστα φιλικό, τις προκλήσεις της γραφειοκρατίας και όλους τους πιθανούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν γενικότερα.
Πιο συγκεκριμένα, κατά την διαδικασία του εργαστηρίου, επιμορφώτρια του οποίου ήταν η Ιωάννα Μήτσικα, µέλος του Πανελληνίου Δικτύου για το Θέατρο στην Εκπαίδευση, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε ομάδες έτσι ώστε να δημιουργήσουν τις «οικογένειες» προσφύγων που θα λάμβαναν μέρος στο παιχνίδι και να εξοικειωθούν ο καθένας με το ρόλο του. Με τα μάτια δεμένα και χωρισμένοι από τις «οικογένειές» τους, οι παίκτες διασκορπίστηκαν στον χώρο δράσης προσδιορίζοντας τις μεταξύ τους σχέσεις και την καθημερινότητα στις πατρίδες τους. Στη συνέχεια, η διαδικασία αυτή ανατράπηκε από ένα ξαφνικό γεγονός - μια βομβιστική επίθεση, μια πολιτική / κοινωνική δίωξη, κ.ά. Στόχος τους πλέον ήταν να βρουν τα χαμένα μέλη της «οικογένειάς» τους και να ενωθούν ξανά σε μια ομάδα. Έπειτα οι οικογένειες-ομάδες βρέθηκαν μπροστά στις αντίξοες συνθήκες που βιώνουν οι πρόσφυγες: αναζήτησαν ένα καταφύγιο που θα τους προστάτευε από το αφιλόξενο περιβάλλον όπου βρίσκονταν, ενώ στο επόμενο στάδιο του εργαστηρίου τράπηκαν σε φυγή προς μια άλλη χώρα με σκοπό να εξασφαλίσουν άσυλο. Η προσαρμογή τους στις νέες συνθήκες διαβίωσης έφερε αντιμέτωπες τις οικογένειες-ομάδες με διαρκείς ανατροπές και προβλήματα. Ανάμεσα σε αυτά ήταν η χρονοβόρα διαδικασία ασύλου στις χώρες υποδοχής, η επαφή τους με τον ντόπιο πληθυσμό, καθώς και οι λύσεις που καλούνται να βρουν προκειμένου να επιβιώσουν.
Με αυτό τον τρόπο, οι συμμετέχοντες συνειδητοποίησαν τις αιτίες και τις συνέπειες του ξεριζωμού, αλλά και την αλληλουχία των γεγονότων που οδηγούν τους πρόσφυγες σε άλλη χώρα. Παράλληλα, υιοθέτησαν μια στάση αποδοχής των προσφύγων και κλήθηκαν να σκεφτούν πιθανές λύσεις στα προβλήματά τους, ιδιαίτερα σε σχέση με την ένταξή τους στη χώρα υποδοχής. Ταυτόχρονα, κινητοποιήθηκαν έτσι ώστε να ευαισθητοποιήσουν με τη σειρά τους και τον κοινωνικό τους περίγυρο -φίλοι, οικογένεια, τοπική κοινότητα- υπέρ των προσφύγων.
Το πρόγραμμα «Κι αν ήσουν εσύ;» στοχεύει στην ευαισθητοποίηση στα ανθρώπινα δικαιώματα και σε θέματα προσφύγων με βιωματικές δραστηριότητες, τεχνικές θεάτρου και εκπαιδευτικού δράματος. Ξεκίνησε το 2015 από την Υ.Α. και το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση και είναι εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας και πιστοποιημένο από τον Διεθνή Οργανισμό για το Θέατρο στην Εκπαίδευση.
Εκτιμάται πως κάθε δύο δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος αναγκάζεται να εκτοπιστεί βίαια εξαιτίας πολέμων, διώξεων και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε όλο τον κόσμο 68,5 εκατομμύρια άνθρωποι, ο μεγαλύτερος αριθμός που έχει καταγραφεί από το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.
Το δεύτερο σκέλος του προγράμματος με τίτλο «Η πολύχρωμη μετανάστευση της πεταλούδας» θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη 6 Μαρτίου 2019, στις 18:00 στο καφενείο «Η Πρίγκηπος» (Απόστολου Παύλου 22), επίσης στο πλαίσιο του 21ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για ένα εργαστήριο-παράσταση θεάτρου φόρουμ που διαπραγματεύεται θέματα όπως η αλληλεγγύη, η αποδοχή του άλλου και η αντιμετώπιση της ξενοφοβίας θέτοντας τους συμμετέχοντες απέναντι σε προσωπικές και κοινωνικές στάσεις, ιδανικά, επιθυμίες και ευθύνες.
