Εικόνες του 21ου Αιώνα
14-23 Μαρτίου 2014
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
ΣΤΟ ΝΗΜΑ / Ο ΑΛΛΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ /
LOST IN THE BEWILDERNESS / YUSEF’S SONG
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Κυριακή 16 Μαρτίου 2014, στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Έμιλυ Γιαννούκου και Αλέξανδρος Παπανικολάου (Στο νήμα), Στάθης Γαλαζούλας (Ο άλλος άνθρωπος), Αλεξάνδρα Άνθονυ (Lost in the Bewilderness) και Κώστας Πλιάκος (Yusef’s Song).
Αρχικά τον λόγο πήρε ο Στάθης Γαλαζούλας, ο οποίος αναφέρθηκε στο πώς επέλεξε ως κεντρικό ήρωα της ταινίας του τον Κωνσταντίνο Πολυχρονόπουλο, εμπνευστή της κοινωνικής κουζίνας «Ο άλλος άνθρωπος», ο οποίος στήνει την φορητή του κουζίνα σε διάφορα σημεία της Αθήνας για να προσφέρει τροφή κι αλληλεγγύη σε όσους έχουν ανάγκη. «Είδα τον Κωνσταντίνο Πολυχρονόπουλο για πρώτη φορά στο Σύνταγμα και έμεινα άναυδος από το έργο του. Στη συνέχεια έκανα μία μικρή έρευνα, αναζήτησα ειδήσεις γι’ αυτόν. Τελικά τον γνώρισα στα πρώτα γενέθλια της κουζίνας, όπου μάλιστα άρχισα να συνεργάζομαι ως εθελοντής, ενώ παράλληλα ήμουν στο δεύτερο χρόνο της σχολής κινηματογράφου όπου φοιτούσα κι έψαχνα θέμα για να γυρίσω ταινία. Ο Κωνσταντίνος Πολυχρονόπουλος είναι ένας ευχάριστος και φιλικός άνθρωπος. Ολοκλήρωσα τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ μέσα σε τέσσερις μήνες». Το ζήτημα της αλληλεγγύης, όπως αναδεικνύεται μέσα από το έργο του πρωταγωνιστή της ταινίας, είναι αυτό που ενδιέφερε τον σκηνοθέτη. «Γι’ αυτό γύρισα την ταινία. Πιστεύω ότι είναι ένας νέος τρόπος αντίδρασης στην κρίση. Η αλληλεγγύη είναι κάτι πολύ σημαντικό στις μέρες μας, αυτό με κινητοποίησε. Η κοινωνική κουζίνα στηρίζεται στην προσφορά συνανθρώπων μας, που δίνουν φαγητό και χρήματα και με αυτόν τον τρόπο αφυπνίζονται συνειδήσεις. Πιστεύω ότι οι περισσότεροι στις μέρες μας δίνουμε βάση σε λάθος πράγματα, όπως είναι τα υλικά αγαθά, ενώ οι ήρωες που βλέπουμε στην ταινία προέρχονται από ένα πολύ φτωχικό υπόβαθρο, πράγμα που σε κάνει να σκεφτείς διαφορετικά», επεσήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Γαλαζούλας.
Παραμένοντας στο στίγμα της εποχής, ωστόσο σε εντελώς διαφορετικό πνεύμα, οι δημιουργοί της ταινίας Στο νήμα, Αλέξανδρος Παπανικολάου και Έμιλυ Γιαννούκου, έστρεψαν την κάμερα σε έναν πρωταγωνιστή της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής σκηνής, τον Αλέξη Τσίπρα. Το ντοκιμαντέρ τους παρακολουθεί τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ για περίπου ένα χρόνο από το καλοκαίρι του 2012 ως το καλοκαίρι του 2013. «Αποφασίσαμε να γυρίσουμε την ταινία λίγο πριν τις πρώτες εκλογές του Μάη του '12, καθώς βλέπαμε ότι τα πράγματα θα άλλαζαν, βλέπαμε έναν νέο πολιτικό να αναδεικνύεται μέσα σε περίοδο κρίσης. Ζούμε στο Παρίσι και συναντήσαμε τον κ. Τσίπρα σε μια συνέντευξη τύπου του Ζαν Λικ Μελανσόν. Του προτείναμε να γυρίσουμε μία ταινία γι' αυτόν και μέσα σε πέντε λεπτά μας είπε “ναι”. Ο μόνος όρος που έθεσε ήταν ότι δεν ήθελε να προσεγγίσουμε την προσωπική του ζωή, την οικογένειά του», εξήγησε ο κ. Παπανικολάου. Η κ. Γιαννούκου συμπλήρωσε: «Πιστεύω ότι ο Αλέξης Τσίπρας ξαφνιάστηκε όταν τον πλησιάσαμε. Σ’ αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι εκείνο το διάστημα συνέπεσε με μια περίοδο όπου σημειώθηκε μια έντονη αλλαγή στην πολιτική, καθώς το κόμμα του ανέβηκε γρήγορα. Μέσα από την ταινία θελήσαμε να δείξουμε τι γινόταν εκείνο το διάστημα στη χώρα και τι λεγόταν στο εξωτερικό». Για τον κ. Παπανικολάου, το πιο εντυπωσιακό πράγμα κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων ήταν η ευκαιρία που δόθηκε στους δύο δημιουργούς να δουν ένα κόμμα εκ των έσω. Όπως εξήγησε ο σκηνοθέτης, «παρακολουθήσαμε μεταξύ άλλων πώς ένα κόμμα αποφασίζει για μια καμπάνια, η οποία διαμορφώνεται μέρα με τη μέρα. Η ταινία ακολουθεί έναν ξέφρενο ρυθμό. Σκεφτείτε ότι φτάσαμε να έχουμε 19 ώρες τη μέρα την κάμερα στραμμένη πάνω στον Αλέξη Τσίπρα. Δεν είχαμε αποφασίσει από πριν σε ποιο σημείο θα ολοκληρώναμε τα γυρίσματα. Στην πορεία, αποφασίσαμε να βάλουμε τέλος με το κλείσιμο της ΕΡΤ». Σε ερώτηση σχετικά με το εάν πρόθεσή τους ήταν να «πριμοδοτήσουν» τον Αλέξη Τσίπρα με την ταινία, ο κ. Παπανικολάου απάντησε: «Δεν κάναμε αυτό το ντοκιμαντέρ για να καθοδηγήσουμε τον θεατή, δεν του λέμε ‘’ψήφισε τον Τσίπρα’’ ή ‘’μην τον ψηφίζεις’’. Η ταινία μάλιστα γυρίστηκε χωρίς έλεγχο από τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς είχαμε βάλει από την αρχή τον όρο να μην είμαστε υποχρεωμένοι να τους δείξουμε το ντοκιμαντέρ εκ των προτέρων».
Σε διαφορετικό μήκος κύματος κινείται το ντοκιμαντέρ Lost in the Bewilderness της Αλεξάνδρας Άνθονυ: Η ταινία αναφέρεται στην ιστορία του ξαδέλφου της σκηνοθέτιδας, τον Λουκά, ο οποίος απήχθη σε ηλικία 5 ετών από την Ελλάδα και εντοπίστηκε λίγο πριν από τα 16α γενέθλιά του στις ΗΠΑ. Μιλώντας για το ντοκιμαντέρ, η σκηνοθέτιδα εξήγησε: «Μεγάλωσα με αυτή την ιστορία μέσα στην οικογένειά μου και όταν αποφάσισα να γράψω ένα σενάριο, η πραγματικότητα εισέβαλλε σε αυτό. Το παιδί, γιος ξαδέρφου μου, εξαφανίστηκε όταν το πήρε η μητέρα του φεύγοντας στην Αμερική κι έτσι χάθηκαν εντελώς τα ίχνη του. Για χρόνια τον έψαχναν η Σκότλαντ Γιαρντ και η Ιντερπόλ χωρίς αποτέλεσμα. Αυτό ήταν ένα τραύμα για την οικογένειά μου, το γεγονός ότι κανείς δεν ήξερε πού είναι αυτό το παιδί. Τελικά, ένα βράδυ τηλεφώνησε η μητέρα του Λουκά στον ξάδερφό μου και του είπε ότι ο Λουκάς είναι στην Αμερική. Πήρα μια κάμερα και πήγα μαζί με τον ξάδερφό μου στη συνάντηση. Από τότε συνέχισα να παρακολουθώ τους ήρωες, τους οποίους στην ταινία βλέπετε να μεγαλώνουν και να περνούν πολλά. Όταν βρήκαμε τον Λουκά ήταν 16 ετών, δεν μιλούσε ελληνικά. Ήθελε να επιστρέψει στην Ελλάδα και ήρθε τελικά σαν ξένος για να ξαναμπεί στην οικογένειά του». Γυρισμένη κατά τη διάρκεια είκοσι χρόνων, η ταινία κλείνει έναν κύκλο, καθώς παρακολουθεί τον Λουκά μέχρι τη στιγμή που γίνεται και ο ίδιος πατέρας. Το Lost in the Bewilderness, όπως παρατήρησε η κ. Άνθονυ, «είναι μία προσωπική ταινία, στην οποία όμως μπορούμε να βρούμε στοιχεία που αγγίζουν όλους μας. Είναι μια ταινία για τον χαρακτήρα των Ελλήνων και την οικογένεια, γεμάτη αγάπη. Στην Αμερική ακούνε πολλά για την ελληνική ιδιοσυγκρασία σε σχέση με τη σημερινή κρίση, πράγματα που δεν είναι αληθινά. Μου δίνει ικανοποίηση το να δείχνω μία άλλη εικόνα, την καλύτερη για την Ελλάδα και τους Έλληνες».
Μακριά από την Ελλάδα και συγκεκριμένα στην μετεπαναστατική Λιβύη, διαδραματίζεται το ντοκιμαντέρ Yusef's Song του Κώστα Πλιάκου. Πρωταγωνιστής είναι ο Γιούσεφ, ένας νέος που συμμετείχε στην επανάσταση της Λιβύης και είναι ο διασημότερος ράπερ της χώρας. Μιλώντας για την ταινία του, ο κ. Πλιάκος επεσήμανε: «Οι βασικοί παράγοντες που με ώθησαν να γυρίσω αυτή την ταινία ήταν το ότι η Λιβύη υπήρξε για 42 χρόνια μια ερμητικά κλειστή χώρα, καθώς επίσης και ότι η ανατροπή έγινε με τα όπλα και με την ευθεία ανάμιξη του διεθνούς παράγοντα, την επέμβαση της Γαλλίας και του ΝΑΤΟ». Παρακολουθώντας το θέμα της αραβικής άνοιξης, ο σκηνοθέτης ήρθε σε επαφή, όπως εξήγησε, με τον Λίβυο στην καταγωγή και γεννημένο στην Ελλάδα Μοχάμεντ Μπεν Γκούζι, με τον οποίο συνεργάστηκε στο σενάριο της ταινίας. «Καθώς αναζητούσαμε πώς θα προσεγγίζαμε το θέμα, ο Μοχάμεντ μου έδειξε τον Γιούσεφ, μια ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου που γράφει τραγούδια ακροβατώντας μεταξύ Ισλάμ και Δύσης. Είναι ένας ήρωας που ανταποκρίνεται στον μέσο Λίβυο, έχει όραμα για τη χώρα του. Πήγαμε στη Λιβύη, βρήκαμε τον Γιούσεφ και τον ακολουθήσαμε με την κάμερα». Μέσα από την περιπέτεια των γυρισμάτων, ο κ. Πλιάκος διαπίστωσε, όπως είπε, ότι «σε μία επανάσταση πρώτα αλλάζουν οι συνειδήσεις των ανθρώπων και μετά όλα τα άλλα». Σε σχέση με τη θέση των γυναικών στη Λιβύη, θέμα που θίγει μεταξύ άλλων το ντοκιμαντέρ, ο σκηνοθέτης ανέφερε: «Υπάρχει ένας προβληματισμός ανάμεσα στις γυναίκες της χώρας, αναρωτιούνται πού πηγαίνουν τα πράγματα, φοβούνται το φανατικό Ισλάμ, δεν θέλουν να μετατραπούν σε Αφγανιστάν. Δεν θεωρούν ότι είχαν μεγάλες ελευθερίες επί Καντάφι, τώρα όμως φοβούνται το μέλλον, την αστάθεια, τη διαδικασία μετάβασης». Από την πλευρά του, ο Μοχάμεντ Μπεν Γκούζι πρόσθεσε: «Επί 42 χρόνια δεν υπήρχε παιδεία στη Λιβύη, ο λαός δεν γνωρίζει από ιδεολογίες. Η νέα γενιά είναι αυτή που έχει ελπίδα, οι νέοι είναι αυτοί που εξεγέρθηκαν, όχι οι γονείς τους. Στη Λιβύη οι άνθρωποι είναι θρησκόληπτοι, φοβούνται τον εξτρεμισμό, αλλά θέλουν να ακροβατούν ανάμεσα στον δυτικό τρόπο ζωής και την κουλτούρα του Ισλάμ».
Οι παράλληλες εκδηλώσεις του 16ου ΦΝΘ, χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
