Εικόνες του 21ου Αιώνα
14-23 Μαρτίου 2014
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ
ΟΤΑΝ ΘΑ ΓΙΝΩ ΔΙΚΤΑΤΟΡΑΣ / ΤΣΑΠΟΥΛΤΖΟΥ: ΦΩΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΓΚΕΖΙ / ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΠΙΟ ΑΣΦΑΛΕΣ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Συνέντευξη Τύπου παραχώρησαν την Τρίτη 18 Μαρτίου 2014, στο πλαίσιο του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, οι σκηνοθέτες Γιαέλ Αντρέ (Όταν θα γίνω δικτάτορας), Έντγκαρ Χάγκεν (Ταξίδι στο πιο ασφαλές μέρος του κόσμου) και Κάρλο Πρεβόστι (Τσαπουλτζού: Φωνές από το Γκεζί).
Aρχικά το λόγο πήρε ο σκηνοθέτης Έντγκαρ Χάγκεν, το ντοκιμαντέρ του οποίου Ταξίδι στο πιο ασφαλές μέρος του κόσμου ασχολείται με το πολυεπίπεδο ζήτημα της ταφής των πυρηνικών αποβλήτων. Ο σκηνοθέτης σχολίασε σχετικά: «Το θέμα αφορά όλους εμάς που χρησιμοποιούμε ηλεκτρική ενέργεια, η οποία σε πολλές χώρες προέρχεται από πυρηνικά εργοστάσια, και δεν σκεφτόμαστε ότι τα απόβλητά τους θα μείνουν ενεργά για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Όταν ξεκίνησα να δουλεύω πάνω σε αυτό το θέμα, συνειδητοποίησα πόσο τεράστια είναι η διάστασή του. Έψαχνα ένα πρόσωπο που θα μπορούσε να δώσει όχι μόνο την ελβετική προσέγγιση του ζητήματος, αλλά μία πιο παγκόσμια και το βρήκα τυχαία. Συναντήθηκα λοιπόν με τον Τσαρλς ΜακΚόμπι, έναν άνθρωπο που εργαζόταν είκοσι χρόνια στη βιομηχανία πυρηνικών στην Ελβετία, ο οποίος αναζητά λύση στο πρόβλημα ταφής των αποβλήτων και έχει επαφές με πολλές χώρες του κόσμου. Είναι Σκωτσέζος, μεγάλωσε γνωρίζοντας τη βρετανική πυρηνική βιομηχανία και έχει εντελώς διαφορετικό σύστημα αξιών από το δικό μου, καθώς είναι υπέρ των πυρηνικών. Ήθελα να υπάρχει αυτή η αντίφαση. Χάρη σ’ αυτόν κάναμε γυρίσματα στα συγκεκριμένα μέρη. Σε διαφορετική περίπτωση δε θα γινόταν, καθώς πρόκειται για μυστικές τοποθεσίες». Ο κ. Χάγκεν δεν παρέλειψε να σχολιάσει και την αναλογία της διαπραγμάτευσης για τα πυρηνικά απόβλητα με τη συμφωνία του Φάουστ, που ακούγεται στην ταινία του: «Έχει ενδιαφέρον ότι ένας ιθαγενής Αμερικάνος κάνει αυτή την αναφορά. Για μένα η ταινία δεν μιλά μόνο για τα πυρηνικά, αλλά και για τους ανθρώπους και το πώς χρησιμοποιούν τους πόρους τους σε διάφορους τομείς. Τα πυρηνικά είναι εξαιρετικά ραδιενεργά απόβλητα, που παραμένουν ενεργά για απίστευτα μεγάλο χρονικό διάστημα. Και μπορεί ο Τσαρλς Μακ Κόμπι να λέει ‘’κανένα πρόβλημα, θα σου δείξω τη λύση’’, ωστόσο ο ιθαγενής έρχεται να πει ότι ο άνθρωπος είναι πολύ μικρός μπροστά σε αυτό το τεράστιο βάθος χρόνου». Για τον βασικό ήρωά του, ο κ. Χάγκεν εξήγησε: «Το κίνητρο του Τσαρλς ΜακΚόμπι για να βρει λύση για τα απόβλητα, είναι το να εξασφαλίσει το μέλλον των πυρηνικών. Ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, εργάζεται για εταιρείες στη Νότια Αμερική, την Ιαπωνία, την Κορέα και τα Αραβικά κράτη και επινοεί λύσεις για αυτές. Εγώ έχω σκεπτικιστική στάση, ωστόσο κάνω την ταινία και ταξιδεύω μαζί του για να θέσω ερωτήματα. Είναι προφανές ότι είμαι κατά των πυρηνικών, αλλά αυτό δεν είναι σημαντικό. Δεν ήθελα να γυρίσω μία ταινία κατά των πυρηνικών, αλλά να θέσω τα σωστά ερωτήματα γύρω από αυτό το ζήτημα».
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο Κάρλο Πρεβόστι, ένας από τους πέντε σκηνοθέτες του ντοκιμαντέρ Τσαπουλτζού: Φωνές από το Γκεζί, που καταγράφει μέσα από πολλές διαφορετικές μαρτυρίες το κίνημα του πάρκου Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη. Ο σκηνοθέτης μίλησε για το κίνητρο που ώθησε τον ίδιο και τους συν-σκηνοθέτες του -Μπενεντέτα Αρτζεντιέρι, Κλάουντιο Καζάτσα, Ντούτσο Σέρβι και Στέφανο Ζόγια- στη δημιουργία της ταινίας: «Θέλαμε να κατανοήσουμε τι είχε γίνει μερικές βδομάδες πριν το κίνημα στο Γκεζί. Έτσι, πέντε σκηνοθέτες και ένας δημοσιογράφος αρχίσαμε να δουλεύουμε με μικρές κάμερες χαμηλής ποιότητας. Τις επιλέξαμε για δύο κυρίως λόγους: Καταρχήν για το χαμηλό κόστος, επειδή θέλαμε να γίνει γρήγορα η παραγωγή, και κατά δεύτερον επειδή προτιμήσαμε να εστιάσουμε στις μαρτυρίες των ανθρώπων παρά σε εικόνες. Θέλαμε να μάθουμε το λόγο για τον οποίο διαμαρτύρονταν. Το πάρκο Γκεζί προφανώς είναι ένα σύμβολο, ένα μέρος όπου τόσοι άνθρωποι συναντήθηκαν για να αγωνιστούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και είναι άνθρωποι διαφορετικοί μεταξύ τους: από αριστεριστές από τη Δυτική Τουρκία μέχρι ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς. Η Τουρκία είναι μία γέφυρα ανάμεσα στη Δύση και τον Ισλαμικό πολιτισμό και είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσει ο κόσμος προς τα πού θέλει να πάει η κυβέρνηση. Κάποιους μήνες πριν τις διαμαρτυρίες, φαινόταν ότι το κράτος θέλει να ανοιχτεί προς την Ευρώπη για οικονομικούς λόγους, αλλά μετά ξεκίνησε η απαγόρευση κατανάλωσης αλκοόλ στο δρόμο και η διάδοση της ιδέας ότι η θέση της γυναίκας είναι να μένει στο σπίτι και να μεγαλώνει τα παιδιά». Αναφερόμενος το ρόλο που έπαιξε το διαδίκτυο στη διάδοση του κινήματος στο Γκεζί, ο κ. Πρεβόστι παρατήρησε: «Στην Τουρκία υπάρχει μεγάλο πρόβλημα με τα καθεστωτικά μέσα ενημέρωσης και ήταν αδύνατο να καταλάβουμε εμείς που ζούμε στην Ιταλία τι πραγματικά συμβαίνει, με εξαίρεση κάποιες πηγές και bloggers στο διαδίκτυο. Ταυτόχρονα, το διαδίκτυο ήταν ένας πολύ σημαντικός δίαυλος επικοινωνίας, ο οποίος μας επέτρεψε να ολοκληρώσουμε την ταινία, τόσο κατανοώντας τι συνέβαινε πριν τα γεγονότα όσο και αντλώντας υλικό. Το μοντάζ ήταν πιο δύσκολο από τα γυρίσματα. Επίσης, να αναφέρω ότι δείξαμε την ταινία στη Διεθνή Αμνηστία και τους άρεσε πολύ». Ερωτώμενος ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στο κίνημα του Γκεζί και άλλα παρόμοια κινήματα, ο σκηνοθέτης εξήγησε: «Οι διαδηλωτές στο Γκεζί λένε ότι διαφέρουν από τις υπόλοιπες εκφράσεις της αραβικής άνοιξης και τα Αφρικανικά κινήματα. Η ισλαμική παράδοση είναι πολύ πιο ισχυρή στη Βόρεια Αφρική από ό,τι στην Τουρκία. Η Τουρκία βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην Ευρώπη και οι αντιθέσεις με αυτή δεν είναι τόσο έντονες. Στην πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου ήταν πολύ πιο σκληρός ο αγώνας, με πολλούς τραυματίες και νεκρούς. Προσωπικά, με την πλατεία Ταχρίρ δεν είμαι εξοικειωμένος, ενώ στο πάρκο Γκεζί ένιωθα κατά κάποιο τρόπο σαν να βρίσκομαι στην πλατεία Ντουόμο στο Μιλάνο». Όσο για τα διδάγματα του κινήματος, ο δημιουργός σχολίασε: «Είναι σημαντικά. Υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία με την Ιταλία, όπως π.χ. η άσκηση εξουσίας με σκληρό τρόπο και η επιδίωξη της εκάστοτε κυβέρνησης να ελέγξει τα ΜΜΕ σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Στην Ιταλία δεν υπήρξαν βίαιες διαδηλώσεις, όμως έχουν σημασία οι δίαυλοι με τους οποίους οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους διαδικτυακά, όπως το twitter και το facebook. Και στην Τουρκία το twitter και το facebook ήταν χρήσιμα εργαλεία διαμαρτυρίας, σαν ένας ασύρματος για να συνδέονται μεταξύ τους οι διαδηλωτές».
Αμέσως μετά, η σκηνοθέτιδα Γιαέλ Αντρέ αναφέρθηκε στην ιδιότυπη ταινία της με τίτλο Όταν θα γίνω δικτάτορας, την οποία η ίδια χαρακτηρίζει ως «ντοκιμαντέρ επιστημονικής φαντασίας». Η δημιουργός επεσήμανε: «Είναι πολύ δύσκολο να μιλήσω γι’ αυτό το έργο, είναι δέκα ταινίες σε μία. Θα προσπαθήσω να μιλήσω για μία από αυτές, λοιπόν. Ξεκίνησα να κινηματογραφώ τον εαυτό μου με κάμερα super 8 πριν από δέκα χρόνια. Το super 8 δίνει μία ιδιαίτερη κινηματογραφική ταυτότητα, μεταξύ ερασιτεχνικής και πιο προχωρημένης προσέγγισης. Επίσης, άρχισα να συλλέγω τέτοιο υλικό από υπαίθριες αγορές και οικογενειακές στιγμές. Ξεκίνησα να γράφω μία ερωτική ιστορία μυθοπλασίας και παράλληλα διάβαζα αστροφυσική». Αναφερόμενη στη σύνδεση κειμένου και εικόνων μέσα στην ταινία της, η κ. Αντρέ εξήγησε: «Στην ταινία υπάρχουν κεφάλαια, το καθένα εκ των οποίων είναι και μία υποθετική ζωή: της τέλειας μητέρας, της εξερευνήτριας, του αστροναύτη κλπ. Έτσι, σε καθεμιά από αυτές αντιστοιχούσα τις κατάλληλες εικόνες: στης μητέρας τις εικόνες του παιδιού που προσπαθεί να περπατήσει, στης εξερευνήτριας τις εικόνες της αποικιοκρατίας κοκ. Πρόκειται για τη δική μου ιστορία και ταυτόχρονα για την ιστορία που διηγούνται οι εικόνες από μόνες τους». Μιλώντας για τον τίτλο της ταινίας, η σκηνοθέτιδα διευκρίνισε: «Είναι ο τίτλος ενός από τα κεφάλαια του ντοκιμαντέρ. Έπρεπε να βρω μία δομή και να διαρθρώσω την ιστορία. Επίσης, ήθελα ο τίτλος να είναι αστείος και όχι βαρύγδουπος».
Κλείνοντας τη συνέντευξη Τύπου, ο κ. Πρεβόστι απάντησε σε ερώτηση για τα γυρίσματα της ταινίας Τσαπουλτζού: Φωνές από το Γκεζί: «Δεν είχαμε οικονομικούς πόρους και επίσης δε μπορούσαμε να αφήσουμε τις δουλειές μας στο Μιλάνο για πολύ. Προσπαθήσαμε να ξαναπάμε στο πάρκο Γκεζί, αλλά δεν τα καταφέραμε. Για κάποιους μήνες τότε, τα πράγματα είχαν ηρεμήσει. Ωστόσο, μας έλειπε υλικό για την περίοδο πριν τα επεισόδια, το οποίο βρήκαμε στο διαδίκτυο. Μέρος του υλικού μας παραχωρήθηκε από την ομάδα ακτιβιστών videoccupy, η οποία διαθέτει και δικό της κανάλι στο youtube. Δε θέλαμε να κάνουμε μία ταινία για τη βία, καθώς θεωρούμε ότι ήδη η χρήση της βιντεοκάμερας είναι μία μορφή διαμαρτυρίας. Η αίσθηση του κινήματος και της ταινίας μας είναι η συμμετοχή και το να μοιράζεσαι. Πάντως, ελπίζω ότι η ταινία θα δώσει μία καλή εικόνα για το κίνημα και θα κάνει τους θεατές να διερωτηθούν πώς θα το καταλάβουν καλύτερα και να αναζητήσουν επιπλέον πληροφόρηση γι’ αυτό».
Οι παράλληλες εκδηλώσεις του 16ου ΦΝΘ, χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2007-2013.
