Η ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ
SHOCHIKU ΚΑΙ ΤΟ ΙΔΡΥΜΑ JAPAN FOUNDATION
ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΥΝ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ ΚΟΡΥΦΑΙΟ ΙΑΠΩΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ ΓΙΑΣΟΥΤΖΙΡΟ ΟΖΟΥ
15-21 ΑΠΡΙΛΙΟΥ, ΠΑΥΛΟΣ ΖΑΝΝΑΣ
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδας και το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης παρουσιάζουν ένα μοναδικό αφιέρωμα στον Γιασουτζίρο Όζου από την Παρασκευή 15 Απριλίου έως και την Πέμπτη 21 Απριλίου στο Ολύμπιον, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας. Μία επιλογή από 19 ταινίες, μεταξύ των οποίων και κάποιες από αυτές που τον έκαναν γνωστό σε όλο το κινηματογραφικό στερέωμα όπως η «Επιστροφή στο Τόκιο» μία ταινία σταθερά ανάμεσα στις 10 καλύτερες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου αλλά και πολλές άλλες από την βουβή του περίοδο, εκ των οποίων κάποιες προβάλλονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Αφορμή για το κινηματογραφικό αυτό αφιέρωμα στάθηκε η συμπλήρωση των 110 χρόνων από την ίδρυση της εταιρείας παραγωγής SHOCHIKU, της μεγάλης οικογένειας μέσα στην οποία εργάστηκε και δημιούργησε ο κορυφαίος Ιάπωνας σκηνοθέτης από την αρχή της καριέρας του μέχρι το τέλος της .
O Γιασουτζίρο Όζου γεννήθηκε στο Τόκιο στις 12 Δεκεμβρίου 1903 και πέθανε το 1963, ακριβώς 60 χρόνια αργότερα, την ημέρα των γενεθλίων του. Το 1924, σε ηλικία 21 ετών «μπήκε» ως βοηθός οπερατέρ στην εταιρεία παραγωγής Shochiku και για λογαριασμό της, από το 1927 έως το 1962 γύρισε 54 ταινίες, από τις οποίες διασώζονται σήμερα οι 36. Υπερπαραγωγικός στην βουβή του περίοδο, από το 1927 μέχρι το 1935 σκηνοθέτησε 34 ταινίες, οι περισσότερες από τις οποίες καταστράφηκαν στην διάρκεια του πολέμου. Στην διάρκεια της 35χρονης καριέρας του και με δύο μονάχα διαλείμματα λόγω στράτευσης (1937-1939, Σινο-ιαπωνικός και 1943-1947, Β Παγκόσμιος πόλεμος) δεν γύρισε ούτε μία ταινία εποχής.
Ο λόγος που άργησε να γίνει γνωστός στην Δύση σύμφωνα με τους κριτικούς κινηματογράφου που έχουν ασχοληθεί εκτενώς με το έργο του, ήταν ότι σε αντίθεση με τους υπόλοιπους ασιάτες κινηματογραφιστές, δεν πρόβαλλε στις ταινίες τον ιδιαίτερο «εξωτισμό» του φεουδαρχικού μεσαίωνα και των σαμουράι που έκανε το ασιατικό σινεμά και ιδιαίτερα αυτό της Ιαπωνίας παγκόσμιο φαινόμενο. Το μυθοπλαστικό υπέδαφος όλων των ταινιών του, είναι πάντα μια παραλλαγή του ιδίου θέματος: των οικογενειακών σχέσεων. Στο έργο του από τις βουβές ταινίες της δεκαετίας του ’30, μέχρι και τις τελευταίες, στις αρχές του ’60, αποτυπώνονται ανάγλυφα οι βαθιές και ραγδαίες αλλαγές-πληγές στο σώμα της ιαπωνικής κοινωνίας, με κυρίαρχο θεματικό άξονα τον σταδιακό εκφυλισμό των παραδοσιακών αξιών από την επικράτηση του μοντέρνου τρόπου ζωής πριν, αλλά κυρίως μετά τον πόλεμο.
Οι ταινίες του εξετάζουν την σύγκρουση ανάμεσα στην παράδοση και στον μοντερνισμό, την παρακμή της παραδοσιακής Ιαπωνικής οικογένειας και τις σχέσεις ανάμεσα στα μέλη της. Με άλλα λόγια, ιστορίες και γεγονότα της ζωής, σαν κι αυτά που συμβαίνουν, με μικρές παραλλαγές, σ’ όλα τα σπίτια όλου του κόσμου: τα βάσανα των γονιών για την ανατροφή, τις αρρώστιες, τις σπουδές και την αποκατάσταση των παιδιών, η φυγή των παιδιών από το σπίτι, ο πόνος της αποχώρησης, η θυσία των γονιών για τα παιδιά και η απογοήτευσή τους, όταν διαπιστώνουν πως μεγαλώνοντας αλλάζουν και παύουν πια να νοιάζονται γι’ αυτούς. Ίσως να μην υπάρχει, στην ιστορία του κινηματογράφου, έργο άλλου δημιουργού, που να καταγράφει με τέτοια διαύγεια την εξέλιξη και τις μεταβολές μιας κοινωνίας, αποκλειστικά μέσω της απεικόνισης του οικογενειακού της πυρήνα, «συλλαμβάνοντας» ταυτόχρονα, μέσα οπό τις ιστορίες συνηθισμένων ανθρώπων, τους θεμελιώδεις νόμους της ανθρώπινης φύσης.
Οι ταινίες του που δεν προβλήθηκαν ποτέ, ενόσω ζούσε, σε άλλη χώρα εκτός της Ιαπωνίας, Δεν παντρεύτηκε ποτέ, το αγαπημένο του χρώμα ήταν το κόκκινο και έζησε όλη του την ζωή μαζί με την μητέρα του, που υπεραγαπούσε και η οποία πέθανε ένα χρόνο πριν από τον ίδιο, στη διάρκεια των γυρισμάτων της τελευταίας του ταινίας Φθινοπωρινό απόγευμα. Οι στάχτες του είναι θαμμένες στην Καμακούρα, μια μικρή πόλη κοντά στο Τόκιο και στον τάφο του είναι χαραγμένο το ιδεόγραμμα «Μου» που σημαίνει «κενό»ή «τίποτα».
ΟΙ ΤΑΙΝΙΕΣ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ
1. Περπατώντας χαρούμενα (Walk Cheerfully) 1930, Διάρκεια: 96΄, Ασπρόμαυρη, Βουβή 2. Απέτυχα, αλλά ... (I flunked, but…) 1930, Διάρκεια: 65’, Ασπρόμαυρη, Βουβή 3. Η γυναίκα εκείνης της νύχτας (That night’s wife) 1930, Διάρκεια: 65΄, Ασπρόμαυρη, Βουβή 4. Η χορωδία του Τόκιο (Tokyo Chorus) 1931, Διάρκεια: 90’. Ασπρόμαυρη, Βουβή 5. Η γυναίκα του Τόκιο (Woman of Tokyo) 1933, Διάρκεια: 47’, Ασπρόμαυρη, Βουβή 6. Το γοητευτικό κορίτσι (Dragnet girl) 1933, Διάρκεια: 100’, Ασπρόμαυρη 7. Εφήμερος έρωτας (Passing Fancy) 1933, Διάρκεια:100’, Ασπρόμαυρη, Βουβή 8. Πανδοχείο στο Τόκιο, (An inn in Tokyo) 1935, Διάρκεια: 80’, Ασπρόμαυρη, Βουβή 9. Ο μοναχογιός (The only son) 1936, Διάρκεια: 83’, Ασπρόμαυρη 10. Τα αδέρφια της οικογένειας Τόντα (The brothers and sisters of Toda family) 1941, Διάρκεια:105’, Ασπρόμαυρη 11. Μία κότα στον άνεμο (A hen in the wind) 1948, Διάρκεια: 84’, Ασπρόμαυρη 12. Αργοπορημένη άνοιξη (Late spring) 1949, Διάρκεια: 109’, Ασπρόμαυρη 13. Η γεύση του πράσινου τσαγιού και του ρυζιού (The flavor of green tea over rice) 1952, Διάρκεια: 115’, Ασπρόμαυρη 14. Επίσκεψη στο Τόκιο (Tokyo Story) 1953, Διάρκεια: 135’, Ασπρόμαυρη 15. Πρώιμη ¶νοιξη (Early spring) 1956, Διάρκεια: 144’, Ασπρόμαυρη 16. Γλυκοχάραμα στο Τόκιο (Tokyo twilight) 1957, Διάρκεια: 140’, Ασπρόμαυρη 17. Καλημέρα (Good morning) 1959, Διάρκεια: 94’, Έγχρωμη 18. Αργοπορημένο φθινόπωρο ( Late autumn) 1960, Διάρκεια: 128’. Έγχρωμη 19. Το τέλος του καλοκαιριού (End of summer) 1961, Διάρκεια: 103’, Έγχρωμη
