ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης –
Εικόνες του 21ου Αιώνα
(10-19 Μαρτίου 2006)
Διευρυμένο, διαρκώς εξελισσόμενο, πιο πλούσιο και ζωντανό το 8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης - Εικόνες του 21ου αιώνα πραγματοποιείται φέτος από τις 10 έως τις 19 Μαρτίου, με τη συμμετοχή δεκάδων ταινιών απ’ όλο τον κόσμο και ένα εξίσου ενδιαφέρον πρόγραμμα παράλληλων εκδηλώσεων.
Το περυσινό Φεστιβάλ παρακολούθησαν 20 χιλιάδες θεατές, αριθμός που αποδεικνύει το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις ταινίες τεκμηρίωσης αλλά και την επιτυχία της διοργάνωσης που κατόρθωσε να επιβληθεί στη συνείδηση επαγγελματιών και κοινού. Μεγάλη είναι η συμμετοχή των επισκεπτών και στις ανοιχτές συζητήσεις που διοργανώνονται κάθε χρόνο και οι οποίες συνεισφέρουν αποφασιστικά στη σφαιρική παρουσίαση των ζητημάτων που επιχειρεί να φωτίσει το Φεστιβάλ.
ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ
Από την πρώτη χρονιά της λειτουργίας του το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – Εικόνες του 21ου Αιώνα έχει ως γνώμονα στη διαμόρφωση του προγράμματος την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του κοινού σε θέματα που απασχολούν τη παγκόσμια κοινότητα. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Δημήτρης Εϊπίδης, έχει θέσει ως στόχο, το Φεστιβάλ να ενεργοποιήσει τις συνειδήσεις των θεατών και να παίξει ενεργό ρόλο στην εναλλακτική ενημέρωση αλλά και την ψυχαγωγία τους, αναδεικνύοντας ζητήματα που τα Μέσα Ενημέρωσης βάζουν σε δεύτερη μοίρα και προκαλώντας ένα ζωντανό διάλογο.
Συνεπές λοιπόν στον κοινωνικό χαρακτήρα που οφείλει να διέπει τέτοιου είδους διοργανώσεις, το 8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ-Εικόνες του 21ου Αιώνα συνεχίζει την επιτυχημένη πορεία του, εστιάζοντας στις πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις. Έτσι, στο επίκεντρο της φετινής διοργάνωσης θα βρεθούν η Παγκοσμιοποίηση, η Αφρική και το δεύτερο μέρος του αφιερώματος στην Πολιτική της Βίας.
I. ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ
Τα τελευταία χρόνια η κοινή γνώμη βομβαρδίζεται με αναφορές σε μια έννοια που παρουσιάζεται ως μονόδρομος, την Παγκοσμιοποίηση. Φέτος η Παγκοσμιοποίηση αποτελεί την κεντρική θεματική ενότητα του Φεστιβάλ, με έμφαση στις οικονομικές της βάσεις και τη δυναμική, τις οικολογικές της προεκτάσεις και απέναντί τους τις τοπικές κοινωνίες, τις ατομικές πρωτοβουλίες και τις δυνατότητες αντίστασης. Έτσι, οι ταινίες που θα προβληθούν και η Ημερίδα που θα πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του αφιερώματος, αναφέρονται κυρίως στις επιπτώσεις της Παγκοσμιοποίησης στον άνθρωπο και το περιβάλλον και στην «αντίσταση» στις μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, με «ξεναγούς» κοινωνικές ομάδες που δημιουργούν κοινόβια, αναζητούν τρόπους συνύπαρξης, ή εναλλακτικές μορφές καλλιέργειας, σαν απάντηση στο φαινόμενο της Παγκοσμιοποίησης.
Σε αυτή την ενότητα ξεχωρίζει το ντοκιμαντέρ Bullshit των PeA Holmquist και Suzanne Khardalian, ένα πορτρέτο της Vandana Shiva, άοκνης ακτιβίστριας από την Ινδία, που έχει χαρακτηριστεί ηρωίδα της εποχής μας, και βασίλισσα της Αντί-Παγκοσμιοποίησης. Γεννημένη στους πρόποδες των Ιμαλαΐων, η Ινδή φιλόσοφος, οικολόγος, και φεμινίστρια σπούδασε μεταξύ άλλων Κβαντική Φυσική στον Καναδά, αλλά αντί να ακολουθήσει μια ακαδημαϊκή καριέρα στις Ηνωμένες Πολιτείες, προτίμησε να επιστρέψει στην Ινδία για να υποστηρίξει επιστημονικά τον πληθυσμό, με το ερευνητικό της εργαστήριο. Πολέμια της Παγκοσμιοποίησης, εναντιώθηκε στις μεγάλες επιχειρήσεις που θέλησαν να εκμεταλλευθούν τα εδάφη της Ινδίας. Το Bullshit παρακολουθεί επί δύο χρόνια την εμβληματική αυτή φιγούρα στην μάχη της κατά των ηγετών της παγκοσμιοποίησης: στην εταιρεία βιοτεχνολογίας τροφίμων Monsanto, στην Κόκα-Κόλα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου. Πρόκειται για μια ταινία για την παγκοσμιοποίηση, τα μονοπώλια και τις πολυεθνικές, για τη γενετική μηχανική, τη βίο-πειρατεία και την εγχώρια γνώση.
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ταινία του Nikolaus Geyrhalter Our Daily Bread, η οποία μεταφέρει το θεατή σε περιοχές της Ευρώπης όπου παρασκευάζεται η τροφή μας. Σε αυτό καταπιάνεται με τη διαδικασία επεξεργασίας διαφορετικών προϊόντων. Με εικόνες που συχνά σοκάρουν, το ντοκιμαντέρ εγείρει ερωτήματα για τις συνέπειες των σύγχρονων μεθόδων παραγωγής στον άνθρωπο, τα ζώα και το περιβάλλον. Χωρίς σχόλια ή επεξηγήσεις, «σερβίρονται» σουρρεαλιστικές σκηνές και η απόσταση μεταξύ καταναλωτή και προϊόντος γίνεται χειροπιαστή.
Ο Klaus Stanjek στην ταινία του Commune of Bliss, θέτει το ερώτημα αν η βιομηχανική κοινωνία και οι μοντέρνοι εξουθενωτικοί ρυθμοί που επιβάλλει είναι το μέτρο όλων των πραγμάτων, παρακολουθώντας την καθημερινή ζωή μιας κοινότητας ανθρώπων γερμανικής καταγωγής που ζουν στη Βόρειο Αμερική. Τα μέλη της κοινότητας, οι Χούτερερ, αποτραβηγμένοι από τις πόλεις εδώ και εκατό χρόνια διασώζουν το δικό τους αρχαϊκό τρόπο ζωής, προστατεύουν τα έθιμά τους, φορούν παραδοσιακές αγροτικές ενδυμασίες, απορρίπτουν το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και τα μοντέρνα μέσα και αποφεύγουν να χρησιμοποιούν αγγλικές φράσεις. Ο σκηνοθέτης καταγράφει πανέμορφες εικόνες αναδεικνύοντας παράλληλα τις αντιφάσεις και τις συγκρούσεις της ζωής τους χωρίς να την ωραιοποιεί ούτε να την προτείνει ως πρότυπο.
ΙΙ. ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΦΡΙΚΗ
Υπό τον τίτλο Φάκελος Αφρική το αφιέρωμα στη γνωστή μας-άγνωστη μαύρη ήπειρο έχει δύο πόλους: αφενός ασχολείται με τα προβλήματα των Αφρικανών στην ήπειρό τους, όπως είναι οι φυλετικοί πόλεμοι, το Έιτζ, ο αναλφαβητισμός, η οικονομική εκμετάλλευση και η φτώχεια και αφετέρου με την εμπειρία των Αφρικανών μεταναστών στην Ευρώπη και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην ενσωμάτωσή τους σε αυτές τις κοινωνίες (ρατσισμός, οικονομικές δυσκολίες), ζήτημα που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινή γνώμη, με τις πρόσφατες ταραχές στο Παρίσι.
Σε αυτή την ενότητα φιλοξενείται το φιλμ War Hospital των David Christensen και Damien Lewis. Με τον τρόπο του σινεμά βεριτέ, η ταινία εισάγει το θεατή στις εικόνες και τους ήχους του μεγαλύτερου πολεμικού νοσοκομείου στον κόσμο. Εκεί, τα τελευταία 18 χρόνια, τα μέλη του Ερυθρού Σταυρού περιθάλπουν τα θύματα του εμφυλίου πολέμου στο Σουδάν, της πιο μακροχρόνιας διαμάχης στην Αφρική. Οι δύο κινηματογραφιστές ήταν οι πρώτοι που απέκτησαν πρόσβαση στις δραστηριότητες του νοσοκομείου. Η κάμερά τους γίνεται σιωπηλός μάρτυρας, ακολουθώντας το διεθνές και ντόπιο ιατρικό προσωπικό του νοσοκομείου, ενώ φροντίζει τους τραυματισμένους Σουδανούς στρατιώτες, τις γυναίκες και τα παιδιά, όλους θύματα του εμφυλίου. Χωρίς αφήγηση και με ελάχιστες επεξηγήσεις, το War Hospital απλά και δυνατά αιχμαλωτίζει τη χαρά και τη λύπη της ζωής και του θανάτου, δείχνοντας με δεξιοτεχνία τη φρίκη του πολέμου.
ΙΙΙ. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΒΙΑΣ ΜΕΡΟΣ 2ο
Εάν η Παγκοσμιοποίηση είναι η «Εντολή» του καιρού μας, τότε γιατί δεν ισχύει και για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Αυτό διερωτάται ο Eric Bergkraut, σκηνοθέτης της ταινίας Coca-The Dove from Chechnya, με θέμα τον πόλεμο στην Τσετσενία, που μαζί με το Παλαιστινιακό αποτελούν επί δεκαετίες ανοιχτές πληγές και τροφοδοτούν συνεχώς τον κύκλο βίας και αίματος.
Σε συνέχεια του αφιερώματος που παρουσιάστηκε το 2004 και το οποίο επιχείρησε να διερευνήσει τη φύση της τρομοκρατίας, τα όρια μεταξύ της τρομοκρατίας και του αγώνα για ανεξαρτησία, φέτος το Φεστιβάλ θα προεκτείνει ακόμη περισσότερο την έρευνα σε ένα από τα πιο εκρηκτικά και σύνθετα ζητήματα της εποχής μας, την τρομοκρατία, διερευνώντας αυτή τη φορά την εμπειρία της Τσετσενίας και της Παλαιστίνης.
Ο πόλεμος της Τσετσενίας είναι ο πιο μακροχρόνιος πόλεμος στην Ευρώπη, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο και από τους πιο αιματηρούς. Με βάση εκτιμήσεις, μεταξύ 1994-2003 από το ένα εκατομμύριο κατοίκους που αριθμεί η Δημοκρατία του Καυκάσου, 100 χιλιάδες έχουν σκοτωθεί, χωρίς να υπολογίζονται οι χιλιάδες νεκροί του ρωσικού στρατού και οι 200 χιλιάδες αγνοούμενοι στην Τσετσενία ή άλλα κομμάτια της Ρωσίας. Coca, ονομάζεται η Zainap Gashaeva, πρώην εργαζόμενη, μητέρα τεσσάρων παιδιών, και υπέρμαχος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, που στο ντοκιμαντέρ του Eric Bergkraut προσπαθεί να δείξει τι συμβαίνει στη χώρα της από το 1994 και –όπως λέει η ίδια- επιχειρεί να παρουσιάσει σαν εθνοκάθαρση, αυτό που ο Πούτιν ονομάζει πόλεμο κατά της τρομοκρατίας. Περίπου το 30% των Τσετσένων υπολογίζεται ότι έχουν σκοτωθεί. Πίσω από την Πολιτική και τους αριθμούς κρύβονται ανθρώπινα δράματα. Καταγγέλλοντας ότι η παγκόσμια κοινή γνώμη σιωπά, είτε από άγνοια, είτε από αδυναμία, μαζί με άλλες γυναίκες η Zainap, το περιστέρι, όπως λέγεται, συγκεντρώνει εκατοντάδες βιντεοταινίες, τις οποίες τώρα δίνει στη Δυτική Ευρώπη ως αποδεικτικό στοιχείο, ελπίζοντας να τιμωρηθούν οι ένοχοι απ’ όποια πλευρά κι αν βρίσκονται.
Ο δεύτερος πόλος του αφιερώματος, το Παλαιστινιακό, περιγράφεται μεταξύ άλλων στην ταινία Diameter of the Bomb. Από το 2000, οπότε ξεκίνησε η νέα Ιντιφάντα, έχουν σημειωθεί 75 επιθέσεις αυτοκτονίας Παλαιστινίων καμικάζι. Το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στην ιστορία μιας από αυτές, τη βομβιστική επίθεση σε λεωφορείο, στην Ιερουσαλήμ τον Ιούνιο του 2002, κατά την οποία σκοτώθηκαν 20 άνθρωποι και άλλοι 50 τραυματίστηκαν. Το φιλμ συνδέει τις ιστορίες μιας ομάδας καθημερινών ανθρώπων, Εβραίων και Αράβων, που καθένας από αυτούς έχει σχέση με κάποιο από τα θύματα.
Σε όλα τα αφιερώματα τις προβολές ντοκιμαντέρ συνοδεύουν συζητήσεις ανοιχτές στο κοινό, με τη συμμετοχή σημαντικών προσωπικοτήτων απ’ όλο τον κόσμο: διανοούμενοι, εκπρόσωποι φορέων και οργανώσεων, ακαδημαϊκοί και δημοσιογράφοι έχουν κληθεί να συμμετάσχουν σε ανοιχτές συζητήσεις με τους επισκέπτες του Φεστιβάλ.
ΣΚΑΝΔΙΝΑΒΙΚΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Ακόμη, το 8ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ φέτος θα επιχειρήσει να φωτίσει την αξιόλογη παραγωγή ταινιών ντοκιμαντέρ από τις Σκανδιναβικές χώρες. Η διοργάνωση θα αποτίσει φόρο τιμής στην ενδιαφέρουσα και εντυπωσιακή παραγωγή ταινιών από μια περιοχή με πλούσια παράδοση στο ντοκιμαντέρ. Ξεχωριστά δείγματα της παραγωγής αυτής έχει ήδη παρουσιάσει το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, με δύο αφιερώματα, πέρυσι και πρόπερσι αντίστοιχα, στην πολυβραβευμένη Φινλανδή σκηνοθέτιδα, Pirjo Honkasalo και στον Σουηδό Stefan Jarl, που θεωρείται από τους μεγαλύτερους εν ζωή Ευρωπαίους δημιουργούς ντοκιμαντέρ.
Το πρόγραμμα προβολών συμπληρώνουν τα Αφιερώματα που κάθε χρόνο φωτίζουν το έργο διακεκριμένων δημιουργών, διαφορετικών κινηματογραφικών καταβολών και τάσεων αλλά με την ίδια προσήλωση στην τέχνη του ντοκιμαντέρ.
ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΑΞΟΝΕΣ
Οι υπόλοιπες ταινίες του προγράμματος εντάσσονται στους καθιερωμένους πλέον θεματικούς άξονες του Φεστιβάλ:
Όψεις του Kόσμου: Oι ταινίες που προβάλλονται σε αυτή την ενότητα αναφέρονται σε θέματα κοινωνικού και ιστορικού περιεχομένου.
H Kαταγραφή της Mνήμης: Γεγονότα και πρόσωπα που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σύγχρονης πραγματικότητας και αποτελούν ζωντανό κομμάτι της ιστορίας, καταγράφονται στις ταινίες αυτής της ενότητας.
Πορτρέτα - Aνθρώπινες Διαδρομές: O ανθρώπινος παράγοντας ως κυρίαρχο στοιχείο μιας θεματικής ενότητας όπου η ζωή, η καθημερινότητα, αλλά και οι πολλαπλές ιστορικές και πολιτισμικές διακυμάνσεις επηρεάζουν καθοριστικά την αφήγηση.
Mικρές Aφηγήσεις: Mικρές προσωπικές ιστορίες που ξεχωρίζουν από την ιδιαιτερότητα των θεμάτων και τους τρόπους καταγραφής τους.
Κοινωνία και Περιβάλλον: με θέμα το περιβάλλον και τα προβλήματά του, και Μουσικά Ντοκιμαντέρ.
WORKSHOP PETER WINTONICK
Μεταξύ των παράλληλων εκδηλώσεων που προγραμματίζονται, θα πραγματοποιηθούν ένα εργαστήριο με θέμα την ψηφιακή παραγωγή και σειρά συζητήσεων για τη διανομή και προώθηση του ντοκιμαντέρ. Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται το τριήμερο εργαστήριο για την ψηφιακή παραγωγή που θα πραγματοποιήσει ο Καναδός σκηνοθέτης, παραγωγός ντοκιμαντέρ και πολιτικός ακτιβιστής Peter Wintonick, δημιουργός του ντοκιμαντέρ για τον Τσόμσκι: Manufacturing Consent: Noam Chomsky and the Media και του Cinéma Verité: defining the moment. Εκεί θα εξεταστεί η διαδικασία δημιουργίας ενός ντοκιμαντέρ σε όλα τα στάδια παραγωγής, από την έρευνα του θέματος, το γύρισμα και το μοντάζ μέχρι το marketing και την προώθησή του. Βασικός παρονομαστής του εργαστηρίου θα είναι η ψηφιακή τεχνολογία και οι νέες δυνατότητες παραγωγής που ανοίγονται στους δημιουργούς. Επιπλέον θα πραγματοποιηθεί περιορισμένος αριθμός κατ’ ιδίαν συμβουλευτικών συναντήσεων με τους συμμετέχοντες.
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ
Το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στο ελληνικό ντοκιμαντέρ, δίνει την ευκαιρία για πρώτη φορά φέτος σε όλα τα ελληνικά ντοκιμαντέρ πρόσφατης παραγωγής (που έχουν ολοκληρωθεί 18 μήνες πριν από την έναρξη του Φεστιβάλ) και για τα οποία θα κατατεθεί σχετική αίτηση, να προβληθούν σε ένα από τα τμήματά του. Η επιλογή των ελληνικών ταινιών και η κατάταξή τους στα αντίστοιχα τμήματα γίνεται από τον Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, ο οποίος υποβοηθείται από τετραμελή Γνωμοδοτική Eπιτροπή.
Στο πλαίσιο αυτό, στα Τμήματα του Προγράμματος μαζί με ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο, επιλέγονται όπως κάθε χρόνο να προβληθούν ελληνικά ντοκιμαντέρ που δεν έχουν πραγματοποιήσει πριν από τη διεξαγωγή του Φεστιβάλ δημόσια προβολή στην Eλλάδα και την Kύπρο.
Στο Ελληνικό Πανόραμα συμμετέχουν, επίσης κατόπιν επιλογής, ελληνικά ντοκιμαντέρ, τα οποία όμως έχουν ήδη προβληθεί σε άλλες διοργανώσεις ή έχουν διανεμηθεί εμπορικά.
Τέλος, στην Ανοιχτή Οθόνη, στο νέο Τμήμα του Φεστιβάλ που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στην ελληνική παραγωγή, προβάλλονται τα υπόλοιπα ελληνικά ντοκιμαντέρ που έχουν υποβάλει αίτηση στο Φεστιβάλ.
Από τα ελληνικά ντοκιμαντέρ που συμμετέχουν στα παραπάνω τμήματα, εκείνα που έχουν διάρκεια άνω των 60’, αποκτούν το δικαίωμα συμμετοχής στη διαδικασία απονομής Κρατικών Βραβείων της ίδιας χρονιάς.
Επί πλέον, το Φεστιβάλ διοργανώνει ειδικά αφιερώματα σε ελληνικά ντοκιμαντέρ, εκδηλώσεις και συζητήσεις με θέμα την ελληνική παραγωγή ντοκιμαντέρ, ενώ παράλληλα δημιουργεί και παρέχει στους έλληνες ντοκιμαντερίστες την υποδομή για τη δικτύωσή τους με συναδέλφους τους από το εξωτερικό, καθώς και ευκαιρίες για την προβολή και την προώθηση του έργου τους στη διεθνή αγορά.
ΑΓΟΡΑ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
Έμφαση και φέτος θα δοθεί στην Αγορά Ντοκιμαντέρ, την πρωτοβουλία του Φεστιβάλ που επί επτά χρόνια αγκαλιάζουν οι επαγγελματίες, όπως δείχνουν τα στατιστικά στοιχεία. Χαρακτηριστικό είναι ότι πέρυσι φιλοξενήθηκαν 45 αγοραστές από το εξωτερικό, και αγοράστηκε από ξένα δίκτυα περίπου το 20% των ταινιών που συμμετείχαν στην Αγορά, γεγονός που αποδεικνύει έμπρακτα την αναγκαιότητα λειτουργίας του τμήματος. Η Αγορά προσφέρει τη δυνατότητα όχι μόνον ενημέρωσης και ανταλλαγής απόψεων πάνω στην τρέχουσα παραγωγή των ταινιών τεκμηρίωσης, αλλά και ανίχνευσης των δυνατοτήτων απορρόφησης αυτού του είδους κινηματογράφου από την τηλεοπτική αγορά. Στη διάθεση των υποψήφιων αγοραστών θα υπάρχουν 25 θάλαμοι με όλο τον απαιτούμενο τεχνικό εξοπλισμό για ιδιωτική θέαση των ντοκιμαντέρ στη βιντεοθήκη της Αγοράς.
PITCHING FORUM
Ξεχωριστή θέση στη διοργάνωση έχει και το Pitching Forum, το ετήσιο «διεθνές ραντεβού», που δίνει την ευκαιρία στους Έλληνες επαγγελματίες του οπτικοακουστικού χώρου, να παρουσιάσουν και να προωθήσουν το έργο τους, σε τηλεοπτικούς σταθμούς της χώρας μας, αλλά και του εξωτερικού. Οι συμμετέχοντες ενημερώνονται για την κίνηση των ντοκιμαντέρ στην αγορά της Δυτικής Ευρώπης και εκπαιδεύονται από επαγγελματίες του χώρου στην ανάπτυξη και σωστή παρουσίαση των project τους στη διεθνή αγορά, ανάλογα με τις δυνατότητες κάθε ταινίας. Με δεδομένη την εμπειρία των προηγούμενων ετών, η συνάντηση κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη συνεργασιών στον οπτικοακουστικό τομέα.
