Το 47ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα ανοίξει φέτος την αυλαία του με την προβολή της ταινίας Η βασίλισσα / The Queen του Stephen Frears και θα αποχαιρετήσει το κοινό με την ταινία του Alain Resnais, Ιδιωτικοί φόβοι σε δημόσιους χώρους / Private Fears in Public Spaces. Οι ταινίες έναρξης και λήξης θα προβληθούν στις 17 και 26 Νοεμβρίου αντίστοιχα
ΤΑΙΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ
Η ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ / THE QUEEN
Μ.Βρετανία/Γαλλία/Ιταλία, 2006
Σκηνοθεσία: Stephen Frears / Στίβεν Φρίαρς Σενάριο: Peter Morgan Φωτογραφία: Affonso Beato Μοντάζ: Lucia Zucchetti Μουσική: Alexandre Desplat Ηθοποιοί: Helen Mirren, Michael Sheen, James Cromwell, Sylvia Syms Παραγωγοί: Andy Harries, Christine Langan, Tracey Seaward Παραγωγή: Granada Screen Διανομή στην Ελλάδα: Προοπτική
35mm Έγχρωμο/ 97’
Όταν τα νέα του θανάτου της πριγκίπισσας Νταϊάνα, αναμφισβήτητα της πιο διάσημης γυναίκας στον κόσμο, αγγίζουν το σοκαρισμένο και δύσπιστο βρετανικό κοινό, η Αυτού Μεγαλειότης Βασίλισσα Ελισάβετ η Β’, αποσύρεται στο κάστρο Μπαλμόραλ με την οικογένειά της, αδυνατώντας να κατανοήσει την αντίδραση του κοινού στην τραγωδία. Για τον Τόνι Μπλερ, τον δημοφιλή, νέο Πρωθυπουργό της χώρας, η ανάγκη του λαού για καθησύχαση και προστασία από τους ηγέτες του είναι προφανής. Καθώς το πρωτοφανές αυτό συναισθηματικό ξέσπασμα γίνεται ολοένα και πιο έντονο, ο Τόνι Μπλερ πρέπει να βρει έναν τρόπο για επανασυνδέσει τη Βασίλισσα με το λαό της Βρετανίας.
Οι Βρετανοί αγαπούν να κάνουν ταινίες για τη βασιλική οικογένειά τους, αλλά κανείς δεν περίμενε πως κάποιος θα τολμούσε να αγγίξει με τέτοια τόλμη πρόσφατα γεγονότα της Ιστορίας τους και να αναφερθεί σε ζωντανά ακόμα πρόσωπα. Πόσο μάλλον όταν το ιστορικό γεγονός αφορά στην ανοιχτή ακόμα πληγή του θανάτου της πριγκίπισσας Νταϊάνα και σκιαγραφεί τις αντιδράσεις της ίδιας της Βασίλισσας Ελισάβετ και του πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ. Ο Στίβεν Φρίαρς, ο καταξιωμένος εδώ και χρόνια Βρετανός σκηνοθέτης επιστρέφει σε πλήρη φόρμα μετά την κομεντί εποχής Η κυρία Χέντερσον παρουσιάζει με τη Βασίλισσα. Σύμμαχός του η βετεράνος ηθοποιός Έλεν Μίρεν, η οποία μονοπωλεί την προσοχή του θεατή με την συγκλονιστική ερμηνεία της στο ρόλο της βασίλισσας Ελισάβετ. Η Έλεν Μίρεν κέρδισε το βραβείο καλύτερης γυναικείας ερμηνείας στο Φεστιβάλ Βενετίας 2006, όπου η ταινία απέσπασε επιπλέον το βραβείο FIPRESCI για τη σκηνοθεσία του Στίβεν Φρίαρς, αλλά και το βραβείο καλύτερου σεναρίου Golden Osella για το σενάριο του Πίτερ Μόργκαν.
Ο Στίβεν Φρίαρς συνεργάζεται για δεύτερη φορά με τον σεναριογράφο Πίτερ Μόργκαν, μετά την επιτυχημένη πρώτη συνεργασία τους στην τηλεοπτική ταινία The Deal (2003), η οποία παρακολουθούσε τη σχέση του Τόνι Μπλερ με τον νυν Υπουργό Οικονομικών της Βρετανίας Γκόρντον Μπράουν, λίγες μέρες πριν από την άνοδο του Εργατικού Κόμματος στην εξουσία. Ο Πίτερ Μόργκαν είχε παρατηρήσει από τότε την ομοιότητα της Έλεν Μίρεν με τη Βασίλισσα Ελισάβετ, οπότε όταν του ζητήθηκε να γράψει ένα σενάριο για ταινία του Στίβεν Φρίαρς με πρωταγωνίστρια την Έλεν Μίρεν, ήξερε αμέσως τι ρόλο θα της αναθέσει!
Πέρα από την ερμηνεία της ηθοποιού (και του υπόλοιπου καστ), το σφιχτοδεμένο, καυστικό και συγκινητικό σενάριο και την προσεγμένη σκηνοθεσία του Στίβεν Φρίαρς, η Βασίλισσα αποκτά μια επιπλέον βαρύτητα που έγκειται στην επικαιρότητά της. Σε μια κρίσιμη πολιτική περίοδο για τη Βρετανία, με την αποχώρηση του Τόνι Μπλερ από την προεδρία του Εργατικού Κόμματος, την έντονη απογοήτευση του λαού από μια κυβέρνηση, στην οποία είχε εναποθέσει όλες τις ελπίδες του μετά τη μακρόχρονη εξουσία των Συντηρητικών και την αυξανόμενη ανασφάλεια στο εσωτερικό της χώρας από τα πρόσφατα τρομοκρατικά χτυπήματα, η ανάγκη των πολιτών για συμπαράσταση και καθησύχαση από τους ηγέτες τους είναι πιο επείγουσα από ποτέ. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για τη συμβολική μητρική φιγούρα της Βασίλισσας Ελισάβετ.
Σύντομο βιογραφικό Στίβεν Φρίαρς
Ο Στίβεν Φρίαρς γεννήθηκε στο Λέστερ της Αγγλίας το 1941. Αφότου σπούδασε νομική στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ εργάστηκε στο Royal Court Theatre του Λονδίνου. Η ταινία που τον έκανε γνωστό παγκοσμίως ήταν το Ωραίο μου πλυντήριο το 1985, σε σενάριο του Χανίφ Κουρέισι. Το 1987 γύρισε δυο ταινίες: το Τεντώστε τ’ αυτιά σας και το Ο Σάμι κι η Ρόζι κάνουν έρωτα. Έκανε το ντεμπούτο του στο Χόλιγουντ με τις Επικίνδυνες σχέσεις (1998), μια ταινία εποχής βασισμένη στα κείμενα του Λακλός, η οποία κέρδισε βραβείο σεναρίου στα Όσκαρ. Η πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας ήρθε το 1991 με την ταινία Οι κλέφτες. Μια από τις πιο γνωστές του επιτυχίες ήταν η κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Νικ Χόρνμπι, High Fidelity. Αργότερα, με τα Βρώμικα, όμορφα πράγματα (2002) και το πιο πρόσφατο Η κυρία Χέντερσον παρουσιάζει κέρδισε πολλά βραβεία, φτάνοντας πάλι και στις υποψηφιότητες των Όσκαρ.
«Η παράδοση και η απλότητα συγκρούονται – και ωφελούνται αμοιβαία η μία από την άλλη – στην απολαυστικά γραμμένη Βασίλισσα με τις δεξιοτεχνικές ερμηνείες του καστ. Η δραματική εκδοχή της εβδομάδας μετά το θάνατο της Πριγκίπισσας Νταϊάνα, ιδωμένη από διαφορετικές οπτικές γωνίες μέσα στη βασιλική οικογένεια, αλλά και από την πλευρά του τότε νεο-εκλεχθείσα Πρωθυπουργού Τόνι Μπλέρ, αναμιγνύει με θράσος τις ερμηνείες των ηθοποιών με ντοκιμενταρίστικο αρχειακό υλικό σε μια έξυπνη και συγκινητική ανα-κατασκευή μιας περιόδου που κλόνισε τόσο τη βασιλική οικογένεια όσο και τους πολιτικούς».
Variety
«Αν χρειάζεστε αποδείξεις για τη δήλωση του ¶λαν ¶λντα στην ταινία Απιστίες και αμαρτίες του Γούντι ¶λεν ότι “η κωμωδία είναι η τραγωδία συν τον χρόνο”, τότε πρέπει απλά να δείτε τη Βασίλισσα, την ταινία που αναπλάθει εκείνες τις ημέρες του 1997. Είναι ευφυής, εξαιρετικά αστεία, αλλά και τελικά συγκινητική».
Guardian
«Πόσο βαρύ είναι το στέμμα και πόσο ελαφρά το φοράει η Έλεν Μίρεν ως βασίλισσα... Με την διακριτική καθοδήγηση του κύριου Φρίαρς, παραδίδει μια ερμηνεία εκπληκτική στην τέχνη της και την έλλειψη συναισθηματισμού. Οι ηθοποιοί έχουν ανάγκη την αγάπη του κοινού, αλλά μια από τις δυνάμεις της Έλεν Μίρεν ήταν πάντα η υπέρτατη αυτοπεποίθησή της ότι θα αγαπήσουμε την ερμηνεία της όσο αντιπαθητικός κι είναι ο χαρακτήρας που υποδύεται. Θέλει κότσια να ρισκάρεις την αντιπάθειά μας, να μας προσκαλέσεις με την εξαιρετική τεχνική σου παρά με εκκλήσεις για συμπάθεια».
New York Times
«Το σενάριο αποφεύγει σε μεγάλο βαθμό την πολεμική και την εύκολη κριτική, και φαίνεται πως η έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί είναι εξονυχιστική: ακόμα και οι πιο κωμικές και οικείες ατάκες – ο πρίγκιπας Φίλιπ να λέει στη Βασίλισσα “πήγαινε στο πλάι, λάχανο”, καθώς ανεβαίνει στο κρεβάτι – έχουν έγκυρη βάση, ενώ η εκτενής χρήση του αρχειακού υλικού ενισχύει περισσότερο την αληθοφάνεια.
Η ερμηνεία της Έλεν Μίρεν έχει υπέροχες αποχρώσεις: το θαύμα είναι πως καταφέρνει να αποδώσει την υπεροψία και την αίσθηση του καθήκοντος του χαρακτήρα της, αλλά και την ευάλωτη πλευρά της».
Screen International
ΤΑΙΝΙΑ ΛΗΞΗΣ
ΙΔΙΩΤΙΚΟΙ ΦΟΒΟΙ ΣΕ ΔΗΜΟΣΙΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ / COEURS / PRIVATE FEARS IN PUBLIC SPACES
Γαλλία / Ιταλία, 2005
Σκηνοθεσία: Alain Resnais / Αλέν Ρενέ Σενάριο: Alan Ayckbourn, Jean-Michel Ribes Φωτογραφία: Eric Gautier Μοντάζ: Hervé de Luze Ήχος: Thomas Desjonquères Μουσική: Mark Snow Ηθοποιοί: Sabine Azéma, Lambert Wilson, André Dussollier, Pierre Arditi, Laura Morante Παραγωγός: Bruno Pésery Παραγωγή: Soudaine Compagnie
35mm Έγχρωμο, 120’
Ο Τιερί προσπαθεί να γοητεύσει την θελκτική, αν και θρήσκα, συνεργάτη του, Σαρλότ, ενώ ταυτόχρονα ψάχνει να βρει σπίτι για τους δύσκολους πελάτες του, Νικόλ και Νταν. Η Σαρλότ του δανείζει μια κασέτα με την αγαπημένη της τηλεοπτική θρησκευτική εκπομπή, η οποία κρύβει όμως μια μεγάλη έκπληξη. Στο εντωμεταξύ, η αδερφή του, Γκαέλ, ψάχνει να βρει τον έρωτα της ζωής της. Με τη βοήθεια του Λιονέλ, ενός φιλικού μπάρμαν, γνωρίζει τον Νταν και τα πάνε μια χαρά μέχρι να τον «πιάσει» η Γκαέλ με τη Νικόλ. Ο Νταν εκμυστηρεύεται την ιστορία του στον Λιονέλ, ο οποίος έχει προσλάβει τη Σαρλότ ως νοσοκόμα για τον ετοιμοθάνατο και αγενή πατέρα του, Αρθούρ. Η Σαρλότ θα κάνει το θαύμα της και θα καταφέρει τον Αρθούρ να συμπεριφερθεί κόσμια.
Όπως οι Βρετανοί απολαμβάνουν να αφιερώνουν την τέχνη τους στη βασιλική οικογένεια, έτσι και οι Γάλλοι φαίνονται ότι επιβεβαιώνουν την ύπαρξή τους μεταφέροντας όλες τις υπαρξιακές και ερωτικές τους ανησυχίες στην οθόνη. Ένας εκπρόσωπος του «υπαρξιακού» στο σινεμά, ο ακούραστος Αλέν Ρενέ, παραδίδει στα 84 του μια από τις καλύτερές του ταινίες, καθώς κόβει με νυστέρι την ψυχοσύνθεση του σύγχρονου μεσοαστού. Έχει ενδιαφέρον πως ο αγγλικός τίτλος Private Fears in Public Spaces (Ιδιωτικοί φόβοι σε δημόσιους χώρους) έχει αποδοθεί στη γαλλική του εκδοχή ως Coeurs – μια λέξη που κυριολεκτικά σημαίνει «καρδιές», αλλά είναι πολύ κοντινή ηχητικά με τη λέξη Peurs που σημαίνει «φόβοι», παραπέμποντας έτσι ευφυώς στην συναισθηματική αγωνία που βρίσκεται στο επίκεντρο της ταινίας.
Ο Αλέν Ρενέ συνεργάζεται για δεύτερη φορά με τον Βρετανό θεατρικό συγγραφέα ¶λαν Έικμπορν (η πρώτη ήταν το Smoking/No Smoking το 1993), του οποίου δηλώνει θαυμαστής εδώ και δεκαετίες. Στην περίπτωση του Ιδιωτικοί φόβοι σε δημόσιους χώρους αναφέρει πως εκείνο που του έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση ήταν η ακλόνητη αποφασιστικότητα των χαρακτήρων να απαλλαγούν από τη μοναχικότητά τους. «Δεν υπάρχει θεραπεία για την κατάσταση της μοναξιάς. Είναι η ατέρμονη αναζήτηση της ευτυχίας. Είναι εύκολο να πιστέψεις πως εξαρτάται από σένα και δύσκολο να δεχτείς πως τελικά πρόκειται για προϊόν της φαντασίας σου», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά σε μια συνέντευξη με τον Φρανσουά Τομά.
Ένας δημιουργός με τελειοποιημένη σκηνοθετική δεξιοτεχνία, ο Αλέν Ρενέ θεωρείται ένας από τους καλύτερους σκηνοθέτες των ηθοποιών. Η θεατρική ποιότητα των ταινιών του ευνοεί ακόμα περισσότερο τον ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα της ιστορίας του Ιδιωτικοί φόβοι σε δημόσιους χώρους, καθώς ο Ρενέ εστιάζει με την κάμερά του όλο και πιο βαθιά στην καρδιά της ανθρώπινης αδυναμίας. Καταξιωμένοι ηθοποιοί όπως η Σαμπίν Αζεμά, ο Λαμπέρ Γουιλσόν, ο Πιερ Αρντιτί και η Λάουρα Μοράντε τον ακολουθούν ψυχή τε και σώματι και αναδεικνύουν την ταινία με τις διακριτικές, αλλά δυνατές ερμηνείες τους.
Σύντομο βιογραφικό Αλέν Ρενέ
Γεννήθηκε στην πόλη Βαν της Γαλλίας το 1922. Το 1955 γύρισε το συγκλονιστικό ντοκιμαντέρ Νύχτα και ομίχλη, έγινε όμως παγκοσμίως γνωστός με τα καινοτομικά Χιροσίμα, αγάπη μου (1959) και Πέρυσι στο Μάριενμπαντ (1961). Από τότε έχει γυρίσει σχεδόν είκοσι ταινίες, μεταξύ των οποίων και τα La Guerre est Finie (1966), Stavinsky (1974), Mon Oncle d’ Amerique (1980), Smoking/No Smoking (1993), On Connaît la Chanson (1997) και Pas sur la Bouche (2003). Οι ταινίες του έχουν κερδίσει αμέτρητα βραβεία, ενώ το 1998 το Φεστιβάλ Βερολίνου τίμησε τον Αλέν Ρενέ με την Αργυρή ¶ρκτο για τη συνεισφορά του στην τέχνη του κινηματογράφου.
Η ταινία Ιδιωτικοί φόβοι σε δημόσιους χώρους κέρδισε τον Αργυρό Λέοντα σκηνοθεσίας και το βραβείο Pasinetti για την ερμηνεία της Λάουρα Μοράντε στο Φεστιβάλ της Βενετίας 2006.
