Δημοσιογράφοι

Ιστορίες μαγικές από τις «Χίλιες και μία νύχτες» και παράξενα παιχνίδια της μοίρας σάς προσκαλούν να ταξιδέψετε στον χώρο και τον χρόνο μέσα από το αφιέρωμα της Ταινιοθήκης Θεσσαλονίκης «Μιγκέλ Γκόμεζ: η επιμονή της μνήμης» από τις 18 έως τις 20 Μαρτίου στην αίθουσα Σταύρος Τορνές (Αποθήκη 1, Λιμάνι).

Η αυλαία του επετειακού 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης έπεσε το βράδυ της Κυριακής 11 Μαρτίου 2018, με την τελετή λήξης και την απονομή των βραβείων που πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη αίθουσα του Ολύμπιον. Παρουσιαστές της βραδιάς, δύο σταθεροί συνεργάτες του Φεστιβάλ τα τελευταία χρόνια, ο Θάνος Ζυγουλιάνος και ο Βασίλης Τερζόπουλος.

Τα βραβεία του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Δύο νεαροί ιταλοί μελισσοκόμοι τολμούν να εκτρέψουν μέλισσες με φυσικό, οικολογικό τρόπο, χωρίς τη χρήση χημικών. Αφιερώνονται στο στόχο τους με πάθος. Προσπαθούν, πετυχαίνουν, αποτυγχάνουν, προσπαθούν ξανά. Το πείραμα αυτό δοκιμάζει τις αντοχές, τις γνώσεις, αλλά και τη φιλία τους, στο ντοκιμαντέρ Ο καιρός των μελισσών των Ροσέλα Ανιτόρι και Ντάρελ ντι Γκρεγκόριο, που προβλήθηκε το Σάββατο 10 Μαρτίου 2018 στην αίθουσα Τώνια Μαρκετάκη, στο πλαίσιο του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Η ταινία εντάσσεται στο αφιέρωμα «Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος» που πραγματοποιεί φέτος το φεστιβάλ, το οποίο υλοποιείται μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Μεταρρύθμιση του Δημοσίου Τομέα» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο), καθώς και από εθνικούς πόρους

Μετά το τέλος της προβολής, το κοινό είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με τους ιταλούς σκηνοθέτες που παρευρέθηκαν στην εκδήλωση. Σχετικά με το βαθμό χρήσης χημικών στις παραδοσιακές μεθόδους μελισσοκομίας στην Ιταλία, οι δημιουργοί απάντησαν: «Είναι πράγματι εξαιρετικά διαδεδομένη η χρήση χημικών στην ιταλική μελισσοκομία, με αποτέλεσμα πάρα πολλοί άνθρωποι να αναζητούν πλέον εναλλακτικές λύσεις. Και οι δύο προσεγγίσεις πάντως, η παραδοσιακή και η πιο εναλλακτική, αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα, καθώς είναι εξαιρετικά συχνό το φαινόμενο να αφανίζεται μια ολόκληρη αποικία μελισσών, προτού προλάβει να αποδώσει καρπούς», δήλωσε η Ροσέλα Ανιτόρι. Ακολούθως, το λόγο πήρε ο Ντάρελ ντι Γκρεγκόριο, ο οποίος αναφέρθηκε στο γεγονός ότι πάρα πολλοί ανεξάρτητοι μελισσοκόμοι επέδειξαν ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ, ενισχύοντας σημαντικά την crowd-funding καμπάνια που είχε στηθεί για την οικονομική ενίσχυση της ταινίας.

Στη συνέχεια, οι δύο σκηνοθέτες τόνισαν πως το ντοκιμαντέρ τους υπήρξε προϊόν μιας πολύ στενής επαφής με τους δυο πρωταγωνιστές, καθώς και με την αυτόνομη κοινότητα στην οποία αυτοί διέμεναν. «Καταγράφαμε τη ζωή τους για μια περίοδο τριάμισι ετών από απόσταση αναπνοής, ζούσαμε τις αντιδράσεις και τις σκέψεις τους. Η πρώτη επαφή μαζί τους ήταν εύκολη, καθώς ο Ντάρελ είχε αποτελέσει μέλος της συγκεκριμένης κοινότητας στο παρελθόν επί έξι χρόνια, ενώ εγώ έχω γράψει ένα βιβλίο με αντικείμενο αυτού του είδους τις κοινότητες, στην Ιταλία», ανέφερε η Ροσέλα Ανιτόρι. Η ίδια υπογράμμισε πως οι σπουδές της στην Ανθρωπολογία έπαιξαν ρόλο στον τρόπο με τον οποίο προσέγγισε και κινηματογράφησε τους δύο πρωταγωνιστές, διευκρινίζοντας πως το ντοκιμαντέρ στηρίχθηκε στον σεβασμό προς αυτούς και την ελάχιστη παρεμβατικότητα απέναντί τους. 

Αμέσως μετά, τον λόγο πήρε ο Ντάρελ ντι Γκρεγκόριο, ο οποίος δήλωσε πως το συνολικό υλικό ξεπερνούσε τις 70 ώρες, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά δύσκολη η διαδικασία της τελικής επιλογής. «Στην αρχή, είχαμε σκεφτεί να συμπεριλάβουμε στην τελική εκδοχή της ταινίας και συνεντεύξεις των πρωταγωνιστών, αλλά προτιμήσαμε εν τέλει να αποδώσουμε περισσότερο το συναίσθημα, παρά τις λεπτομέρειες των γεγονότων», ανέφερε σχετικά. Ο ίδιος διευκρίνισε επίσης πως η κομβική έννοια που κυριαρχεί στο ντοκιμαντέρ είναι αυτή του χρόνου, που αλλοιώνει, διαμορφώνει και πλάθει τις ανθρώπινες σχέσεις και τα σχέδια. «Όπως ίσως θα παρατηρήσατε, το ντοκιμαντέρ μας περιστρέφεται αρχικά γύρω από τις μέλισσες και την εναλλακτική μελισσοκομία, αλλά στην πορεία παίρνει διαφορετική κατεύθυνση, δίνοντας περισσότερο έμφαση στους ανθρώπους και στη μεταξύ τους δυναμική», είπε χαρακτηριστικά.

 Μια ξεχωριστή εκδήλωση αφιερωμένη στη μαγεία των βιβλίων πραγματοποιήθηκε μέσα σε ιδιαίτερα φιλικό και ζεστό κλίμα, το Σάββατο 10 Μαρτίου 2018 στην Αποθήκη Γ’, στο πλαίσιο του επετειακού 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Με αφορμή την προβολή της ταινίας του πρωτοπόρου ντοκιμαντερίστα Φρέντρικ Γουάιζμαν Ex Libris: Η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης στη φετινή διοργάνωση, το κοινό του φεστιβάλ είχε την ευκαιρία να ανταλλάξει τα αγαπημένα του βιβλία και να συμμετάσχει σε μια χαλαρή κουβέντα με τον Γιάννη Τροχόπουλο, επικεφαλής του οργανισμού «Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου».

Ο Γιάννης Τροχόπουλος μοιράστηκε με το κοινό κάποιες σκέψεις που του γέννησε το αριστουργηματικό ντοκιμαντέρ Ex Libris: Η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης, το οποίο διεισδύει σε κάθε χώρο του κτιρίου αυτού, αποκαλύπτοντας εκ των έσω έναν χώρο φιλόξενο, ανοιχτό για όλους, ένα χώρο πολιτιστικής ανταλλαγής και μάθησης. Ο κ. Τροχόπουλος τόνισε σχετικά: «Έχω σημειώσει ορισμένες σκέψεις, συναισθήματα και λέξεις που μου γεννήθηκαν από την πρώτη φορά ακόμη που είδα αυτό το φιλμ. Ξεκούραση και χαλάρωση είναι δύο από αυτές... Και μια ιδέα: ας μείνουμε σε αυτά τα συναισθήματα χωρίς να ζηλεύουμε ή να φοβόμαστε ότι δε θα φτάσουμε ποτέ στο σημείο που βρίσκεται η βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης. Επίσης, σημείωσα λέξεις που άκουσα στο ντοκιμαντέρ ή σκέφτηκα καθώς το παρακολουθούσα, οι οποίες περιγράφουν μία βιβλιοθήκη σήμερα: βιβλιοστάσιο, κόμβος ανταλλαγής πληροφοριών, πολιτιστικό κέντρο, καταφύγιο, χώρος συλλογής γνώσης. Και κάτι ακόμη, οξύμωρο, κατά την προσωπική μου άποψη: είδαμε και στο ντοκιμαντέρ πλούσιους ιδιώτες χορηγούς να βοηθούν οικονομικά τη βιβλιοθήκη, ένα δημόσιο οργανισμό, ωθούμενοι από την επιθυμία τους για έναν κόσμο ευγενή και γεμάτο ηρεμία. Κι αυτό δεν μπορεί παρά να μας δημιουργεί σκέψεις για τον τρόπο που παράγεται ο πολιτισμός».

Ο ίδιος συμπλήρωσε: «Ευχή μου είναι να ζούμε με όσο το δυνατόν λιγότερη ματαιοδοξία και βεβαιότητα έπαρσης. Μικρά βήματα προόδου είναι αυτό που πρέπει να κάνουμε, για παράδειγμα με ανταλλαγές βιβλίων, σαν αυτή που έχει διοργανωθεί σήμερα εδώ. Κι αν μου επιτρέπετε, ολοκληρώνοντας, να αναφερθώ στη δική μου εμπειρία ως διευθυντής στην Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Βέροιας όπου συνέρεαν εκατοντάδες άνθρωποι, θα επαναλάβω ότι αυτό που έχει σημασία είναι τα μικρά βήματα, μακριά από βεβαιότητες και έπαρση».

Γιορτάζοντας φέτος τα είκοσι χρόνια του, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης κοιτά πίσω στην πρώτη διοργάνωσή του το 1999, αναζητώντας τους δημιουργούς και τους ήρωες δύο ταινιών που προβλήθηκαν τότε, στο 1^ο ΦΝΘ, για να ανακαλύψει την πορεία τους μέσα στις δύο δεκαετίες που πέρασαν. Στο πλαίσιο αυτής της επετειακής δράσης, προβλήθηκε την Παρασκευή 9 Μαρτίου 2018, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, το ντοκιμαντέρ Νυχτολούλουδα του Νίκου Γραμματικού, στο πλαίσιο του 20ού Φεστιβάλ, παρουσία του σκηνοθέτη και του πρωταγωνιστή, Μανώλη Διαμαντίδη.

Πριν από την έναρξη της προβολής ο διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ορέστης Ανδρεαδάκης καλωσόρισε θερμά τους δυο προσκεκλημένους της βραδιάς, λέγοντας: «Πριν από 20 χρόνια, όταν ξεκινούσε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, είχε προβληθεί μια πολύ γλυκιά ταινία του Νίκου Γραμματικού, τα Νυχτολούλουδα, στην οποία πρωταγωνιστούσε ένα 12χρονο αγόρι, ο Μανώλης Διαμαντίδης. Είναι μεγάλη μας χαρά να τους υποδεχόμαστε και τους δύο σήμερα, μετά από τόσο καιρό».

Αμέσως μετά, τη σκυτάλη πήρε ο Νίκος Γραμματικός, ο οποίος δήλωσε συγκινημένος από την ευκαιρία που του δόθηκε να συναντήσει διάφορους αγαπημένους φίλους, κάνοντας ειδική μνεία στον εκπαιδευτή κινητικότητας και τωρινό διοικητή του Κέντρου Εκπαίδευσης και Αποκατάστασης Τυφλών (ΚΕΑΤ) κ. Μενέλαο Τσαούση, χωρίς τη βοήθεια του οποίου δεν θα μπορούσε να είχε γυριστεί το ντοκιμαντέρ. Ακολούθως, ο πρωταγωνιστής Μανώλης Διαμαντίδης ευχαρίστησε το κοινό για την παρουσία του και ευχήθηκε σε όλους μια καλή προβολή.

Μετά την προβολή της ταινίας, ακολούθησε συζήτηση με το κοινό. Ο Νίκος Γραμματικός αρχικά πραγματοποίησε μια αναδρομή στο πώς προέκυψε και γεννήθηκε η αρχική ιδέα για το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ. «Πρέπει να ταξιδέψουμε αρκετά πίσω, στον Νοέμβρη του 1996, όταν είχα φύγει από τη Θεσσαλονίκη χαρούμενος και ικανοποιημένος, καθώς η ταινία μου Απόντες είχε κερδίσει πολλά βραβεία στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου εκείνης της χρονιάς. Λίγες μέρες μετά, είδα ένα ρεπορτάζ στον τηλεοπτικό σταθμό Seven-X, που δεν εκπέμπει πια, με θέμα την εκπαίδευση των εκ γενετής τυφλών παιδιών. Με άγγιξε βαθιά το όλο θέμα, ανατρίχιασα στην κυριολεξία, πρέπει να σας πω ότι τρέμω το σκοτάδι, είναι μάλλον ο φόβος του τυφλού σκηνοθέτη όπως σε εκείνη την ταινία του Γούντι Άλεν, αν την έχετε δει (σημ: Hollywood Ending, 2002)», ανέφερε αρχικά ο κ. Γραμματικός. 

Στη συνέχεια, ο ίδιος προσέθεσε πως ήρθε σε επαφή με τον κ. Μενέλαο Τσαούση και ξεκίνησε να κινηματογραφεί την καθημερινότητα των παιδιών στο ΚΕΑΤ, με αποτέλεσμα να συγκεντρώσει 70 ώρες υλικού. «Μίλησα τότε με τον ηθοποιό Βαγγέλη Μουρίκη, με τον οποίο συνεργαζόμαστε συχνά, και αποφασίσαμε να μετατρέψουμε αυτό το υλικό σε ταινία. Ειλικρινά, δεν ξέρω αν κρατήσαμε τελικά τις καλύτερες στιγμές, αυτό που είχαμε πάντως αποφασίσει εξαρχής ήταν να επικεντρωθούμε σε ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, κι αυτό ήταν ο Μανώλης Διαμαντίδης. Δεν νομίζω πως τα Νυχτολούλουδα είναι μια ταινία για τα τυφλά παιδιά, αλλά μια ταινία για το πώς υπερπηδούμε τις δυσκολίες και τα εμπόδια στη ζωή, αντλώντας δύναμη τόσο από τα εσωτερικά μας αποθέματα όσο και από τη βοήθεια που εισπράττουμε από τον περίγυρο. Αυτό είναι και το νόημα της τελευταίας σκηνής, στην οποία ο Μανώλης σκαρφαλώνει στα κάγκελα της πόρτας του ΚΕΑΤ», κατέληξε σχετικά ο σκηνοθέτης.

Αμέσως μετά, ο πρωταγωνιστής Μανώλης Διαμαντίδης, αφότου δήλωσε πως τα γυρίσματα αποτέλεσαν μια πανέμορφη εμπειρία, παρά το ότι τον ταλαιπώρησαν αρκετά, απάντησε στο κατά πόσο είναι προτιμότερο για ένα τυφλό παιδί να ενταχθεί σε ένα σχολικό περιβάλλον με παιδιά που βλέπουν κανονικά ή να προτιμήσει ένα εξειδικευμένο σχολείο για παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα όρασης. «Νομίζω ότι όταν βρίσκεσαι σε ένα περιβάλλον με ανθρώπους που βλέπουν κανονικά, είσαι υποχρεωμένος να γνωρίσεις νέα άτομα, να αντιμετωπίσεις νέες καταστάσεις, να βρεις τρόπους να επιλύσεις ορισμένα νέα προβλήματα, γεγονός που θα σου φανεί χρήσιμο στο μέλλον. Από την άλλη, είναι μια πολύ επίπονη διαδικασία, οπότε εξαρτάται και από το πώς χειρίζεται ο καθένας τα εμπόδια και τις δυσκολίες που συναντά», εξήγησε.

Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε εκ νέου ο Νίκος Γραμματικός, δηλώνοντας πως αρνείται να αντιμετωπίσει τα εκ γενετής τυφλά παιδιά ως ανάπηρους. «Ειλικρινά, θεωρώ πως δεν υπάρχει τίποτα στο οποίο να μην μπορεί να αντεπεξέλθει ένα εκ γενετής τυφλό παιδί, μπορεί να γίνει ακόμη και Πρωθυπουργός της χώρας. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν αυτά τα παιδιά προκύπτουν σε τεράστιο βαθμό από τα εμπόδια που τους θέτει μια κοινωνία που έχει φτιαχτεί από ανθρώπους που βλέπουν για ανθρώπους που βλέπουν. Όπως προείπα εξάλλου, αυτό είναι επί της ουσίας το αντικείμενο της ταινίας, η υπερπήδηση δυσκολιών και εμποδίων στη διαδρομή της ζωής», ανέφερε ο σκηνοθέτης.

Στο φινάλε της συζήτησης, το λόγο πήρε ο Μενέλαος Τσαούσης, ο οποίος ευχαρίστησε θερμά τον Νίκο Γραμματικό όχι μόνο για το ντοκιμαντέρ, αλλά και για όλη την επίπονη προεργασία και τον κόπο που είχε καταβάλλει, πριν από την ολοκλήρωση της ταινίας. «Πρέπει να γνωρίζει ο κόσμος ότι ο Νίκος Γραμματικός φρόντισε πρώτα να περάσει περίπου 2 ολόκληρα χρόνια με τα παιδιά του ΚΕΑΤ, για να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους και να γνωρίσει σε βάθος τον κόσμο τους. Το ντοκιμαντέρ αυτό ταξίδεψε σε πάρα πολλά διεθνή φεστιβάλ, προβλήθηκε στην ελληνική τηλεόραση και έδωσε τη δυνατότητα σε πολλούς ανθρώπους, ιδίως σε παιδιά που δεν έχουν προβλήματα όρασης, να εξοικειωθούν με τον κόσμο των τυφλών παιδιών, να γνωρίσουν καλύτερα τις δυνατότητες και τις ανάγκες τους. Αυτή τη στιγμή, προσπαθούμε να κάνουμε ένα ευρύτερο άνοιγμα στην κοινωνία, διότι πιστεύω πως πρέπει να περάσουμε από το στάδιο της ευαισθητοποίησης σε αυτό της ενεργοποίησης. Ο μεγάλος μας στόχος, αυτή την περίοδο, είναι να αυξηθεί ο αριθμός των σκύλων – οδηγών κι ευελπιστώ ότι πολύ σύντομα θα βλέπετε πολλά τέτοια σκυλιά και στους δρόμους της Θεσσαλονίκης», κατέληξε σχετικά.