Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με το Γραφείο Τύπου και Επικοινωνίας.
Το απροσδόκητο, αντισυμβατικό σινεμά των καλλιτεχνών Βερενά Παραβέλ και Λουσιάν Καστέν-Τέιλορ, προσκεκλημένων του επετειακού 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, ήταν το επίκεντρο της συζήτησης «Στο περίεργο σύμπαν των Βερενά Παραβέλ και Λουσιάν Καστέν-Τέιλορ», που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 9 Μαρτίου 2018 στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης. Την εκδήλωση συντόνισε η σκηνοθέτιδα Αθηνά Ραχήλ Τσαγγάρη.
Για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη φιλοξενείται το εξαιρετικά σημαντικό πρόγραμμα Moving Docs, στο πλαίσιο της Αγοράς Ντοκιμαντέρ του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, από την Πέμπτη έως το Σάββατο 10 Μαρτίου 2018, στην Αποθήκη Γ’ και την αίθουσα «Τάκης Κανελλόπουλος», εντός του Μουσείου Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Μέσα από ένα δίκτυο 19 Ευρωπαίων εταίρων, η πλατφόρμα Moving Docs επιτρέπει σε μια επιλογή από τα καλύτερα ευρωπαϊκά ντοκιμαντέρ να περάσουν τα σύνορα των χωρών παραγωγής τους και να βρουν το κοινό τους σε περισσότερες από 20 επικράτειες.
Η πρώτη μέρα του workshop του Moving Docs περιελάμβανε τρεις παρουσιάσεις. Τους συμμετέχοντες καλωσόρισε στη δράση η Cecilie Bolvinkel, EDN Network and Partnerships Manager στο Moving Docs, δίνοντας αρχικά τη σκυτάλη στους Andrea Arvidsson και Maja Lindquist, που διευθύνουν την εταιρεία Doc Lounge με έδρα το Μάλμε της Σουηδίας. Ο φορέας δραστηριοποιείται σε 19 σκανδιναβικές πόλεις και έχει ως αντικείμενο τόσο τη διανομή σκανδιναβικών ντοκιμαντέρ όσο και τη διεξαγωγή προωθητικών παράλληλων εκδηλώσεων. Τα κυριότερα σημεία που έθιξαν οι δύο ομιλήτριες, με βάση την εμπειρία τους από τις δραστηριότητες της εταιρίας Doc Lounge ήταν τα εξής:
Στη συνέχεια, πήρε τον λόγο ο Ben Kempas, ιθύνων νους της εταιρίας Film & Campaign, που εδρεύει στο Εδιμβούργο και αναλαμβάνει την εκπόνηση προωθητικών εκστρατειών, με τομέα εξειδίκευσης τα ντοκιμαντέρ, ο οποίος έδωσε έμφαση στα ακόλουθα σημεία:
Ακολούθως, οι συμμετέχοντες στο workshop χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες εργασίας, με την καθεμία από αυτές να επικεντρώνεται σε ένα ξεχωριστό case study, με κεντρικό θέμα τα ντοκιμαντέρ Over the Limit, Golden Dawn Girls και Silvana, τα οποία προβάλλονται στο φετινό φεστιβάλ. Η ομάδα εργασίας με αντικείμενο το ντοκιμαντέρ Over the Limit της Marta Prus, που έχει στο επίκεντρό του τη ζωή της ρωσίδας αθλήτριας της ρυθμικής γυμναστικής Margarita Mamun, είχε ως συντονίστρια τη Johanna Solecka, υπεύθυνη στον τομέα του Facebook marketing για λογαριασμό διεθνών φεστιβάλ, και κατέληξε στις εξής διαπιστώσεις:
Προσδοκώμενο κοινό του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ:
Φορείς με τους οποίους θα μπορούσε να δομηθεί μια συνεργασία για την προώθηση του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ:
Ενέργειες που θα μπορούσαν να συνδράμουν στην προώθηση του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ:
Στο φινάλε της διαδικασίας του brainstorming, τον λόγο πήρε η Amilie Leenahardt του τηλεοπτικού δικτύου ARTE, η οποία ανέφερε πως το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ θα κάνει πρεμιέρα τον Οκτώβριο του 2018 στους γαλλικούς και γερμανικούς τηλεοπτικούς δέκτες, στην prime time ζώνη, ενώ στην πλατφόρμα του ARTE θα κυκλοφορήσει σε τέσσερις ακόμη γλωσσικές εκδοχές: αγγλικά, ιταλικά, ισπανικά, πολωνικά. Αμέσως μετά, τη συζήτηση έκλεισε η συντονίστρια κα. Solecka, η οποία υπογράμμισε τη σημασία της δημιουργίας μιας βασικής σελίδας στο Facebook, παγκόσμιας εμβέλειας, ξέχωρα από τις επιμέρους σελίδες σε κάθε χώρα όπου θα κυκλοφορεί το εκάστοτε ντοκιμαντέρ, ενώ διευκρίνισε πως τα προωθητικά βίντεο στο Facebook θα ήταν προτιμότερο να μην προέρχονται από το YouTube, καθώς, σε μια τέτοια περίπτωση, ο αλγόριθμος του facebook θα τα «εξαφάνιζε».
Η τρίτη και τελευταία παρουσίαση της πρώτης ημέρας του workshop στο πλαίσιο του Moving Docs ήταν η εισήγηση του Ben Johnson, Διευθύνοντα Συμβούλου στην εταιρεία τεχνολογίας μέσων Gruvi, που βοηθά επιχειρήσεις ψυχαγωγίας να προσεγγίσουν και να αποκτήσουν ένα σταθερό διαδικτυακό κοινό. O κ. Johnson μοιράστηκε πολύτιμες πληροφορίες που μπορούν να βοηθήσουν στο ψηφιακό μάρκετινγκ των ταινιών, ενώ παράλληλα μίλησε για τις δυνατότητες προσέγγισης και επικοινωνίας με το κοινό, καθώς και για τα νέα εργαλεία και τις πρακτικές του μάρκετινγκ:
Ποιοι είναι οι παράγοντες που δεν λαμβάνει υπόψη της η κινηματογραφική βιομηχανία στην εποχή μας;
Ποια στοιχεία πρέπει να εξεταστούν προσεκτικά προκειμένου να διαμορφωθεί μια ξεκάθαρη εικόνα του σύγχρονου τοπίου όσον αφορά τις ταινίες που βγαίνουν στις αίθουσες, αλλά και τον τομέα του home entertainment;
Ποια είναι τα σημεία στα οποία πρέπει να διαφοροποιηθούν οι δημιουργοί από τις συνήθεις πρακτικές των εταιρειών διανομής;
Γιορτάζοντας φέτος τα είκοσι χρόνια του, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης κοιτά πίσω στην πρώτη διοργάνωσή του το 1999, αναζητώντας τους δημιουργούς και τους ήρωες δύο ταινιών που προβλήθηκαν τότε, στο 1ο ΦΝΘ, για να ανακαλύψει την πορεία τους μέσα στις δύο δεκαετίες που πέρασαν. Στο πλαίσιο αυτής της επετειακής δράσης, προβλήθηκε την Πέμπτη 8 Μαρτίου 2018 το ντοκιμαντέρ Στο σπίτι του πατέρα μου της Φάτιμα Τζέμπλι Ουαζάνι στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, στο πλαίσιο του 20ού Φεστιβάλ, παρουσία της σκηνοθέτιδας.
Η ταινία Στο σπίτι του πατέρα μου, η οποία είχε παρουσιαστεί για πρώτη φορά στο 1ο ΦΝΘ, μιλά για τη θέση της γυναίκας στη μαροκινή κοινωνία μέσα από την προσωπική ιστορία της σκηνοθέτιδας και την άρνησή της να αποδεχτεί έναν καταπιεστικό γάμο, αλλά και μέσα από την ιστορία μιας άλλης γυναίκας, της Ναϊμά Σεντίκις, που επέλεξε μια διαφορετική διαδρομή. Το φιλμ θίγει θέματα όπως η παρθενία στην ισλαμική παράδοση, η κυριαρχία του συζύγου και του πατέρα και η ανισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.
Στη συζήτηση με το κοινό που ακολούθησε μετά την προβολή, η σκηνοθέτιδα μίλησε για την εμπειρία του να παρακολουθεί την ταινία της δύο δεκαετίες μετά την πρώτη παρουσίασή της στο φεστιβάλ. Η ίδια δεν έκρυψε την απογοήτευσή της για το πόσο λίγα πράγματα άλλαξαν από τότε όσον αφορά στο ρόλο των γυναικών σε σχέση με την ισλαμική παράδοση: «Είχα την ελπίδα ότι με τα γεγονότα της Αραβικής Άνοιξης θα βελτιωνόταν η θέση της γυναίκας, θα γίνονταν κάποια βήματα προς την ισότητα. Όχι μόνο δε συνέβη κάτι τέτοιο, αλλά η κατάσταση επιδεινώθηκε σε Αίγυπτο και Λιβύη. Η μόνη αραβική χώρα στην οποία γυναίκες και άνδρες έχουν ισότητα απέναντι στο νόμο είναι η Τυνησία. Σε όλες τις υπόλοιπες χώρες οι άνδρες είναι οι 'προστάτες' των γυναικών. Καταλαβαίνω ότι οι παραδόσεις είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν, αγκιστρώνονται στα κορίτσια από πολύ μικρή ηλικία. Αυτό φαίνεται στην ταινία. Όμως, ο νόμος μπορεί και πρέπει να αλλάξει. Και θέλω να βρίσκομαι στη ζωή όταν θα γίνει αυτό. Άλλωστε, γι’ αυτό έκανα το ντοκιμαντέρ. Για να βοηθήσω να αλλάξει η κατάσταση».
Η σκηνοθέτιδα αναφέρθηκε και στη δύσκολη σχέση με τον πατέρα της, την οποία επίσης πραγματεύεται το φιλμ, υπογραμμίζοντας: «Επέλεξα να ζήσω τη δική μου ζωή γιατί πιστεύω ότι το κορμί μου μού ανήκει. Ανήκει σε μένα, ούτε στον άνδρα μου, ούτε στον αδερφό μου, ούτε σε κανέναν αφέντη. Όμως μου έλειπε ο πατέρας μου. Δεν μπορούσα να κλείσω αυτήν την πόρτα. Είχα ημικρανίες, κατάθλιψη εξ αιτίας αυτής της κατάστασης. Έτσι αποφάσισα να αντιμετωπίσω τους δαίμονές μου και να προχωρήσω κάνοντας την ταινία. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι το φιλμ ήταν η 'δικαιολογία' για να προσεγγίσω τον πατέρα μου. Βέβαια, το ντοκιμαντέρ ήμουν αποφασισμένη να το γυρίσω είτε ο πατέρας μου δεχόταν να με δει είτε όχι. Και στην περίπτωση που δεν δεχόταν, κι αυτό θα το έδειχνα στην ταινία».
Ένα εγχείρημα όπως είναι αυτό το ντοκιμαντέρ, που καταπιάνεται με τόσο βιωματικό, αυτοβιογραφικό υλικό πάνω σε ένα ευαίσθητο θέμα-ταμπού για ορισμένες κοινωνίες, δε θα μπορούσε να μη συναντήσει εμπόδια ή δυσκολίες στην ολοκλήρωσή του. «Ήθελα να κάνω μια ταινία για την παράδοση της παρθενίας και φυσικά δεν ήθελα να παντρευτώ σύμφωνα με αυτήν την παράδοση. Όμως όλες οι ιστορίες της οικογένειας μου, τόσο της μητέρας μου όσο και η δική μου όταν ήμουν παιδί και άρχιζα να καταλαβαίνω τι σημαίνει παρθενία, συνέβησαν στο παρελθόν. Για να αφηγηθώ, λοιπόν, εκείνα τα πραγματικά γεγονότα χρειάστηκα τους ηθοποιούς και τη δραματοποίηση που υπάρχει στην ταινία, ώστε να οπτικοποιήσω την αφήγηση. Η ιστορίας της νεαρής Ναϊμά, που τη βλέπουμε στο ντοκιμαντέρ να επιλέγει μόνη της να ακολουθήσει την παράδοση της παρθενίας και να κάνει ένα τέτοιο γάμο, είναι αληθινή, δεν είναι δραματοποιημένη. Η ίδια σήμερα παραμένει παντρεμένη με τον άνδρα της και έχουν αποκτήσει δύο αγόρια. Το πιο δύσκολο ήταν να βρω ένα χαρακτήρα σαν εκείνη που θα μου έδινε τη συγκατάθεση να κινηματογραφήσω την ιστορία και το γάμο της. Μου πήρε δύο χρόνια να την εντοπίσω», υπογράμμισε η σκηνοθέτιδα.
Ένα άλλο θέμα που αγγίζει βαθιά την κινηματογραφίστρια είναι η μετανάστευση, καθώς με την οικογένειά της μετανάστευσε στην Ολλανδία στην ηλικία των 7 ετών, κι από τότε ζει εκεί. «Είμαι μετανάστρια και χάρη σε αυτό μπόρεσα να αλλάξω τη ζωή μου. Πήγα από το Μαρόκο στην Ολλανδία και χρειάστηκε μόλις μία γενιά για να φτάσουμε στο σήμερα, όπου μια Μαροκινή γυναίκα μπορεί φεύγει από το σπίτι της χωρίς να έχει παντρευτεί και να κάνει ντοκιμαντέρ με αυτό το θέμα», επισήμανε η δημιουργός. Και πρόσθεσε σχετικά: «Πιστεύω ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συμπεριφέρεται έτσι όπως οφείλει στην Ελλάδα και στην Ιταλία, που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο πρόβλημα μετανάστευσης. Η φτώχεια είναι αυτή που κάνει την κατάσταση εκρηκτική και οξύνει το μεταναστευτικό. Δε λέω ότι συμφωνώ με αυτό, αλλά έτσι είναι τα πράγματα. Πιστεύω ότι οι Έλληνες πρέπει να αγωνιστείτε, να διεκδικήσετε πρώτα από τους πολιτικούς την αλλαγή της κατάστασης». Η σκηνοθέτιδα κατέληξε: «Ερχόμενη από το Άμστερνταμ στο αεροπλάνο άκουγα παντού ελληνικά. Πολλές οικογένειες Ελλήνων επέστρεφαν στη χώρα τους. Κι ένιωσα κι εγώ κομμάτι αυτών των ανθρώπων που άφησαν τη δική τους χώρα για την Ολλανδία, όπως κι εγώ, μια μετανάστρια ανάμεσά τους».
Η ταινία δεν έχει προβληθεί ποτέ σε αίθουσα ισλαμικής χώρας μέχρι σήμερα, αλλά η δημιουργός ελπίζει ότι αυτό θα αλλάξει το ερχόμενο καλοκαίρι. «Το 1998 η ταινία κέρδισε το Κρατικό Βραβείο στην Καζαμπλάνκα και βρήκα δύο διανομείς για να προβληθεί και στο Μαρόκο. Ο παραγωγός μου, όμως, που είχε και τα αποκλειστικά δικαιώματα διανομής, δε θέλησε να προχωρήσουμε με αυτό, γιατί φοβόταν ότι η κόπια θα μπορούσε να κλαπεί. Είχε μια αντίστοιχη εμπειρία στη Ρωσία και δεν ήθελε να ρισκάρει να χάσει χρήματα. Ίσως όμως φέτος, επιτέλους έπειτα από 20 χρόνια, καταφέρω το καλοκαίρι να πάω στο Μαρόκο και γίνει μια τέτοια προβολή. Θα το παλέψω με όλες τις δυνάμεις μου» τόνισε η σκηνοθέτιδα.
Πώς πραγματοποιείται μια διεθνής συμπαραγωγή; Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να ενδιαφέρει το κοινό διαφορετικών χωρών; Γιατί ένας κινηματογραφιστής να επιδιώξει να βρει εταίρους εκτός συνόρων και τι έχει να κερδίσει από αυτή την εξωστρέφεια; Αυτά είναι ορισμένα από τα ερωτήματα που απάντησε η Μαντλέν Αβραμούση, commissioning director του γαλλικού καναλιού Arte France, στην ενημερωτική συνάντηση με θέμα «Πώς να κάνετε μια διεθνή συμπαραγωγή», που πραγματοποιήθηκε με μέλη της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, την Τετάρτη 7 Μαρτίου 2018 στην αίθουσα Τάκης Κανελλόπουλος του Μουσείου Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Να σημειωθεί ότι πρόσφατα το Φεστιβάλ τίμησε την κ. Αβραμούση για την προσφορά της στον χώρο και την τέχνη του ντοκιμαντέρ, και ιδιαίτερα για την πολύτιμη στήριξή της στο θεσμό του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης εδώ και πολλά χρόνια.
Αντλώντας παραδείγματα από την πολυετή εμπειρία της στο χώρο των διεθνών συμπαραγωγών, η κ. Αβραμούση ανέλυσε τα διαφορετικά στάδια που χρειάζονται για την ολοκλήρωση μια διεθνούς συμπαραγωγής ντοκιμαντέρ, παρέχοντας παράλληλα στους παρευρισκόμενους πολύτιμες συμβουλές.
Γιατί ένας δημιουργός ντοκιμαντέρ να επιδιώξει το δρόμο της διεθνούς συμπαραγωγής;
«Στη διεθνή αγορά κανείς δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει ντοκιμαντέρ μόνος του. Συνεπώς, υπάρχουν δύο δρόμοι: Ο ένας αφορά δημιουργούς που αποφασίζουν να μείνουν στην εγχώρια αγορά, παράγοντας ντοκιμαντέρ μόνο γι’ αυτή και είναι ικανοποιημένοι με αυτό. Τον άλλο δρόμο επιλέγουν οι δημιουργοί που αισθάνονται ότι υπάρχει ευαισθησία, ταλέντο, ποίηση στην Ελλάδα και διακατέχονται από την ανάγκη να μοιραστούν όλα αυτά με όσο δυνατόν περισσότερους ανθρώπους εκεί έξω. Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε το δικό μας λόγο, τη δική μας φωνή μέσα από τα ντοκιμαντέρ. Πιστεύω ακράδαντα ότι η τέχνη είναι όπλο πολιτικό και αισθάνομαι τυχερή που ανατράφηκα στη Γαλλία, σε μια χώρα που δε βλέπει την τέχνη ως προϊόν. Ειδικά στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον με όλους τους κινδύνους που μας απειλούν και τη μετατόπιση των δυνάμεων, θεωρώ ότι είναι πιο επιτακτική από ποτέ η ανάγκη να αφηγηθούμε τις δικές μας ιστορίες», σημείωσε η κ. Αβραμούση.
Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που καλείται να κάνει ο σκηνοθέτης ο οποίος ενδιαφέρεται να ακολουθήσει το δρόμο της διεθνούς συμπαραγωγής;
«Αρχικά, γράφει την ιστορία του σε μία περιεκτική σελίδα που να περιλαμβάνει την ουσία της και τους λόγους που πιστεύει ότι πρέπει να ειπωθεί. Δεν αρκεί ένας τίτλος ή μια ιδέα. Ιδέες υπάρχουν παντού. Έπειτα, με την ιστορία καταγεγραμμένη σε αυτήν τη σελίδα προσεγγίζει τον κατάλληλο παραγωγό. Πολλοί κάνουν το λάθος σε αυτό το στάδιο και προσεγγίζουν εμένα, δηλαδή commissioning editors. Αυτό είναι εσφαλμένο βήμα γιατί οι commissioning editors είναι εξειδικευμένοι ως προς τη θεματολογία ανάλογα με τη ζώνη τηλεθέασης στην οποία είναι υπεύθυνοι. Είναι χάσιμο χρόνου το να έρχεται κάποιος σε μένα, που ειδικεύομαι στα πορτρέτα, για παράδειγμα, με ένα ντοκιμαντέρ για την επιστήμη. Συνεπώς, ο δημιουργός πρέπει πρώτα να εντοπίσει τον κατάλληλο παραγωγό που θα είναι ενημερωμένος ως προς τις ζώνες τηλεθέασης, τις περιγραφές τους ως προς το κοινό όπου απευθύνονται και τους εξειδικευμένους commissioning editors».
Ποιος είναι ο ρόλος του παραγωγού;
«Καταρχήν, είναι αυτός που θα εξασφαλίσει τη χρηματοδότηση για την ανάπτυξη της ιδέας. Πρόκειται για ένα βασικό στάδιο, όπου πραγματοποιείται η έρευνα και η συλλογή του υλικού. Αποφασίζεται η δομή της ιστορίας και αρχίζει το χτίσιμό της. Είναι πολύ σημαντικό να συγκροτούνται ομάδες με παραγωγούς άλλων χωρών που έχουν δυνατότητα χρηματοδότησης, όπως οι Γάλλοι, οι Γερμανοί, οι Σκανδιναβοί, οι Δανοί. Αυτές οι χώρες είναι ‘ανοιχτές’ και οι παραγωγοί τους έχουν τη γνώση για να προσανατολίσουν τους σκηνοθέτες στους κατάλληλους χρηματοδότες ή άλλους επαγγελματίες. Μια από τις βασικές πτυχές του ρόλου του παραγωγού είναι να βοηθήσει τον σκηνοθέτη να αναγνωρίσει σε ποια ζώνη τηλεθέασης ανήκει θεματικά το ντοκιμαντέρ του και συνεπώς ποιον άνθρωπο πρέπει να πλησιάσει. Μετά την επεξεργασία της ιστορίας, ο παραγωγός είναι αυτός που θα αναλάβει τη διεκπεραίωση του συμβατικού μέρους με το δίκτυο που θα κάνει τη συμπαραγωγή και θα χρηματοδοτήσει το πρότζεκτ. Ο παραγωγός είναι αυτός που θα συνδιαλεχθεί με τη διεύθυνση του καναλιού για το οικονομικό σκέλος της συνεργασίας. Γι΄ αυτό είναι σημαντικό να έχει οικονομικές γνώσεις, να ξέρει πως να προϋπολογίζει έξοδα και να συντάσσει οικονομικό πλάνο».
Με ποιον τρόπο εντοπίζει και προσεγγίζει κανείς τον παραγωγό, ειδικά αν πρόκειται για παραγωγό άλλης χώρας που έχει τη δυνατότητα χρηματοδότησης;
«Καταρχήν σε φεστιβάλ όπως αυτό εδώ. Ειδικά το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης είναι τόσο ανθρώπινο που είναι εύκολο μέσα από αυτό να κάνεις γνωριμίες, να χτίσεις επαγγελματικές σχέσεις και να επενδύσεις με τον καιρό σε αυτές. Είναι σπουδαία επίσης η συμβολή εκπαιδευτικών προγραμμάτων και σχολών, όπως το EuroDoc και το Documentary Campus. Αφενός, οι συμμετέχοντες σε αυτά μαθαίνουν να μιλάνε την ίδια 'γλώσσα'. Αφετέρου, οι επαγγελματίες του κινηματογράφου δικτυώνονται μέσα από αυτά, καθώς γνωρίζουν και δημιουργούν σχέσεις με ομόλογους τους σε πολλές διαφορετικές χώρες. Έτσι αργότερα, όταν αποφασίσουν να κάνουν ένα ντοκιμαντέρ, θα μπορούν να ανατρέξουν σε αυτούς τους ανθρώπους για συστάσεις για παραγωγούς άλλων χωρών».
Με ποιον τρόπο εξασφαλίζεται και η υπόλοιπη χρηματοδότηση ούτως ώστε να ολοκληρωθεί η δημιουργία του ντοκιμαντέρ;
«Όσον αφορά στη χρηματοδότηση, αυτό που συμβαίνει στη Γαλλία, για παράδειγμα, είναι ότι το τηλεοπτικό δίκτυο που κάνει μια συμπαραγωγή παρέχει το ένα τρίτο του συνολικού προϋπολογισμού. Το επόμενο βήμα είναι να αναζητηθεί και ο επόμενος χρηματοδότης. Σε αυτό το στάδιο αποδεικνύεται η σπουδαιότητα της δικτύωσης κυρίως των παραγωγών, αλλά και των σκηνοθετών. Αυτό που θα κάνει ο ξένος συμπαραγωγός είναι να παρουσιάσει το πρότζεκτ στην αντίστοιχη δημόσια επιτροπή χρηματοδότησης της χώρας του. Πιθανότατα να πετύχει μία χρηματοδότηση της τάξεως των 40.000 ή 50.000 ευρώ. Αυτό το ποσό συνήθως συνοδεύεται με τη δέσμευση να αξιοποιηθούν στην παραγωγή επαγγελματίες της βιομηχανίας της εν λόγω χώρας, για παράδειγμα για τη μουσική επένδυση της ταινίας ή το μοντάζ. Αυτό συμβαίνει στη Γαλλία. Αυτός ο δημιουργικός διάλογος ανάμεσα σε επαγγελματίες διαφορετικής ιδιοσυγκρασίας μόνο να ευνοήσει μπορεί το τελικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Το επόμενο και τελικό στάδιο χρηματοδότησης αφορά στον ίδιο τον παραγωγό και τον commissioning editor οι οποίοι αναλαμβάνουν το pitching σε άλλες αγορές και τηλεοράσεις».
Ποιος ακριβώς είναι ο ρόλος του commissioning editor και γιατί έχει τόση σημασία οι παραγωγοί να γνωρίζουν το αντικείμενο του κάθε commissioning editor;
«H δυτική τηλεόραση είναι οργανωμένη σε (slots) χρονικές ζώνες τηλεθέασης. Αυτές οι ζώνες έχουν τις προδιαγραφές τους και είναι σημαντικό να γνωρίζει ο επαγγελματίας – οπωσδήποτε ο παραγωγός - τι είδους ταινίες προβάλλονται σε ποια ζώνη. Κάθε ζώνη έχει τους commissioning editors της και μάλιστα, με απόλυτη θεματική εξειδίκευση. Αυτοί θα επιλέξουν ανάμεσα στα εκατοντάδες πρότζεκτ που φτάνουν στο γραφείο τους και ζητούν συμπαραγωγή, ποια θεωρούν ενδιαφέροντα για να χρηματοδοτήσουν. Ο ρόλος τους δεν είναι να αγοράσουν μία ταινία, αλλά να επιλέξουν την ταινία που θα φτιάξουν κι έπειτα θα την προβάλλουν στη ζώνη τους. Ο παραγωγός είναι πλήρως ενημερωμένος για τις ζώνες τηλεθέασης του κάθε δικτύου, για την ταυτότητα της κάθε ζώνης τηλεθέασης κι έτσι προσεγγίζουν τον κατάλληλο άνθρωπο ανάλογα με το τι είδους ντοκιμαντέρ έχουν στα χέρια τους».
Τι είναι αυτό που κάνει μια ιστορία να είναι διεθνούς ενδιαφέροντος;
«Πάνω από όλα σημασία έχει η ιστορία, η αφήγηση. Συχνά είναι απαραίτητο να δίνεται ένα πλαίσιο αναφοράς, μια περιγραφή που να αφορά ένα πρόσωπο γνωστό στη χώρα του για παράδειγμα αλλά όχι ιδιαίτερα γνωστό σε κάποια άλλη χώρα. Ακόμη, χρειάζεται να ‘εξηγήσεις’ με κάποιον τρόπο ορισμένα στοιχεία της κουλτούρας ενός λαού που διαφέρουν από μία άλλη κουλτούρα. Χρειάζεται διακριτικότητα για όλα αυτά, καθώς δε θέλουμε να ‘βαρύνει’ η ιστορία. Σε αυτό το σημείο είναι που αποδεικνύεται πολύτιμος ο δημιουργικός διάλογος. Παραγωγοί και επαγγελματίες της ίδιας παραγωγής σε άλλες χώρες, με τη διαφορετική οπτική τους, εντοπίζουν αυτά τα σημεία, προτείνουν λύσεις και δίνουν στην ιστορία τη δυνατότητα να κρατήσει καθηλωμένο στη θέση του και να εμπλέξει συναισθηματικά ένα όσο το δυνατόν ευρύτερο και πιο ποικιλόμορφο κοινό, ένα κοινό πολλών διαφορετικών χωρών. Με την ολοκλήρωση του ντοκιμαντέρ ακολουθούν οι διαφορετικές εκδοχές του για την κάθε διαφορετική χώρα παραγωγής, ενώ υπάρχουν και προγράμματα υποτιτλισμού, ούτως ώστε το ντοκιμαντέρ να είναι έτοιμο για όσο το δυνατόν περισσότερες αγορές».
Ποιο είναι το τελικό στάδιο της συμπαραγωγής; Πότε το ντοκιμαντέρ είναι έτοιμο;
«Ειδικά στις μέρες μας γίνεται όλο και πιο σημαντική η προώθηση και η διάχυση της πληροφορίας για το ντοκιμαντέρ στις διάφορες ψηφιακές πλατφόρμες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Έτσι, τα τελευταία χρόνια ανακαλύπτω ότι πλέον περίπου το 40% της δουλειάς μου πραγματοποιείται μετά την παραγωγή του ντοκιμαντέρ και αφορά στην αναζήτηση των κατάλληλων ανθρώπων που θα κάνουν το outreach. Ποια είναι η διαδικτυακή κοινότητα – στόχος του συγκεκριμένου ντοκιμαντέρ; Ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης για ένα ντοκιμαντέρ καθώς και ένα μεγάλο μέρος της προώθησης του πλέον πραγματοποιείται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι άνθρωποι δικτυώνονται μέσω facebook και twitter και προσκαλούν ο ένας τον άλλον στην προβολή ενός ντοκιμαντέρ. Τα ντοκιμαντέρ έχουν δύο ‘ζωές’. Προβάλλονται πρώτα στην τηλεόραση κι έπειτα έχουν μια χρονική περίοδο συνήθως ενός μήνα που μπορεί κανείς να τα δει σε ψηφιακή πλατφόρμα (πχ. catch up tv). Έχουν ένα συγκεκριμένο κοινό τη μέρα της τηλεοπτικής τους προβολής και ένα εν δυνάμει τελείως διαφορετικό κοινό που θα τα παρακολουθήσει στο διαδίκτυο. Δεδομένου ότι ο στόχος παραμένει ένας για όλους τους εμπλεκόμενους, δηλαδή να υπάρξει ένα όσο δυνατόν μεγαλύτερο κοινό για το ντοκιμαντέρ, είναι σημαντικό ο παραγωγός να σκεφτεί από την αρχή σε τι είδους διαδικτυακές κοινότητες μπορεί να απευθυνθεί».
Έχει επηρεάσει την παραγωγή ντοκιμαντέρ το on line streaming και η κυριαρχία του διαδικτύου;
«Το τηλεοπτικό δίκτυο είναι η σημαία, η άγκυρα της παραγωγής. Υπάρχουν πράγματι πολλές ψηφιακές πλατφόρμες που δημιουργούνται κατά περιόδους, αλλά ποια είναι η ταυτότητά τους; Στα 25 χρόνια του Arte έχουμε διαμορφώσει μια ταυτότητα με προγράμματα εκπαιδευτικά και δημιουργικά. Τα τελευταία χρόνια που κάνουμε κι εμείς βήματα σε διαδικτυακές εφαρμογές, έχουμε ανακαλύψει ότι το ποιοτικό περιεχόμενο των προγραμμάτων μας είναι αυτό που δίνει το χαρακτήρα σε αυτές και όχι το αντίθετο. Αυτό που έχει επηρεαστεί είναι η προώθηση και η προσέγγιση του κάθε κοινού – στόχου με τη δημιουργία τρέιλερ ανάλογα με αυτό το κοινό και ανάλογα την ψηφιακή πλατφόρμα ή το μέσο κοινωνικής δικτύωσης».
Ποια συμβουλή θα δίνατε στους Έλληνες δημιουργούς ντοκιμαντέρ;
«Να τολμήσουν να οραματιστούν νέα πράγματα, να ανοιχτούν σε νέους ανθρώπους και νέες ιδέες. Γνωρίζω ότι έχουν συνηθίσει να δουλεύουν μόνοι τους αλλά το ντοκιμαντέρ θέλει συλλογική δουλειά, με αυτοπεποίθηση, εμπιστοσύνη και σεβασμό. Σε επίπεδο θεσμικό, αναμένουμε ακόμη από την ελληνική Πολιτεία το αν θα θελήσει να συμμετάσχει στη συνεργασία μας για τις συμπαραγωγές ντοκιμαντέρ. Έχουμε μια πολύ καλή σχέση με πολλές ευρωπαϊκές τηλεοράσεις, την τσεχική, την αυστριακή, την ελβετική, τη φινλανδική, η οποία βασίζεται στην αμοιβαία συμφωνία μας να συνεργαζόμαστε σε ετήσια βάση. Η κάθε χώρα συμφωνεί να συμμετέχει με ένα ποσό από 50.000 έως 350.000 ευρώ. Έτσι έχουμε ένα μικρό ‘θησαυρό’ με τον οποίον να μπορούμε να κάνουμε ένα ή δυο ταινίες το χρόνο, σε σταθερή συχνότητα. Με αυτό τον τρόπο κάναμε τα τελευταία 10 χρόνια 27 ταινίες με Έλληνες δημιουργούς».
Τι κάνει ένα ντοκιμαντέρ καλό;
«Το περιεχόμενο είναι το κλειδί. Αν τα πρώτα τρία λεπτά της ταινίας σου δε δημιουργούν κάποιο δεσμό με το θεατή, δεν τον συγκινούν ή κερδίζουν την προσοχή του, κατά πάσα πιθανότητα είναι ήδη αργά, τον έχεις 'χάσει'. Η αρχή μιας ταινίας, είναι το σημείο που συνεχώς δουλεύουμε και επεξεργαζόμαστε μέχρι να βεβαιωθούμε ότι βρήκαμε το σωστό ύφος, την κατάλληλη ατμόσφαιρα, τη μουσική που 'δένει' με το θέμα μας. Τα τελευταία 30 χρόνια η δημοσιογραφία μας έχει επηρεάσει πάρα πολύ, το ντοκιμαντέρ έχει χάσει την κινηματογραφική του δύναμη. Προσωπικά είμαι υπέρμαχος της κινηματογραφικής γλώσσας, της πρωτότυπης μουσικής, του ιδιαίτερου ρυθμού. Θεωρώ ότι το ντοκιμαντέρ πρέπει να απομακρυνθεί από τη δημοσιογραφία και το σχολιασμό και να ανακαλύψει ξανά το συναίσθημα. Το ντοκιμαντέρ αποκαλύπτει πράγματα που με το μάτι δεν μπορούμε να δούμε. Ζούμε σε μια εποχή που τα πράγματα και οι σχέσεις έχουν χάσει την ιερότητά τους. Πιστεύω ότι το ντοκιμαντέρ μπορεί να την ανακαλύψει εκ νέου. Είναι μια σπουδή στο τώρα, στο πραγματικό, στη συνειδητότητα».
Η απονομή των βραβείων της Αγοράς Ντοκιμαντέρ του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, για το τμήμα των Docs in Progress, πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 7 Μαρτίου 2018, στην Αποθήκη Γ’, σε μια χαλαρή και φιλική ατμόσφαιρα, με τους δημιουργούς να ανταλλάζουν απόψεις και προσωπικές ιστορίες.
Την εκδήλωση προλόγισε η γενική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ελίζ Ζαλαντό, ενώ η υπεύθυνη της Αγοράς Γιάννα Σαρρή καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους στην απονομή. Τα Docs in Progress φιλοξενήθηκαν για έβδομη συνεχή χρονιά από την Αγορά Ντοκιμαντέρ του φεστιβάλ. Πρόκειται για 10 ταινίες από Κεντρική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο, οι οποίες παρουσιάστηκαν στους παραγωγούς, εκπροσώπους πωλήσεων (sales agents), διανομείς και εκπροσώπους φεστιβάλ που είναι παρόντες στη φετινή διοργάνωση.
Η κριτική επιτροπή των φετινών Docs in Progress αποτελούνταν από τους Laia Abuia (υπεύθυνη διανομής, DocsBarcelona, Ισπανία), Charlotte Madsen (αγοράστρια προγράμματος, SVT, Σουηδία) και Τάκη Βερέμη (διανομέας, StraDa Films, Ελλάδα).
Το πρώτο βραβείο για υπηρεσίες post-production αξίας 15.000 ευρώ, που χορηγείται από την ελληνική εταιρία post-production 2|35 Inc, απονεμήθηκε στην ταινία Seeds of Columbus σε σκηνοθεσία Μαριάννας Οικονόμου – Ελλάδα (Παραγωγή: Stefi/Lynx Productions, Σπύρος Μαυρογένης, Συμπαραγωγή: Ρέα Αποστολίδη - Anemon Productions). «Ευχαριστώ θερμά το Φεστιβάλ, ό,τι έχω μάθει για το ντοκιμαντέρ, το έχω μάθει εδώ στη Θεσσαλονίκη», ανέφερε συγκινημένη η σκηνοθέτιδα της ταινίας.
Το δεύτερο βραβείο MuSou σε υπηρεσίες ήχου και μουσικής, αξίας έως και 6.500 ευρώ, απονεμήθηκε στην ταινία Staring at the Sun σε σκηνοθεσία των Atieh Attarzadeh και Hesam Eslami – Γαλλία, Ιράν (Παραγωγή: Etienne de Ricaud, Caractères Productions, Συμπαραγωγή: Hesam Eslami, Atieh Attarzadeh). «Θα ενημερώσω τους σκηνοθέτες της ταινίας, είμαι σίγουρος ότι θα ξετρελαθούν με τα ευχάριστα νέα. Ευχαριστούμε το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και τους κριτές», δήλωσε περιχαρής ο παραγωγός της ταινίας. Παράλληλα, ειδική μνεία απέσπασε η ταινία Gentle Warriors της Marija Stonyte – Λιθουανία, Εσθονία (Παραγωγή: Giedre Zickyte, Moonmakers, Συμπαραγωγή: Riho Vastrik).
Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο διευθυντής της Hellas Film Promotion του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου Κώστας Αϊβαλιώτης, ο οποίος παρουσίασε το νέο βραβείο ύψους 3.000 ευρώ, το οποίο απονέμεται από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου σε υποστήριξη του 20ού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και της Αγοράς Ντοκιμαντέρ. Το βραβείο απέσπασε η ταινία Tiny Souls, σε σκηνοθεσία Dina Naser – Ιορδανία, Λίβανος, Κατάρ, Ολλανδία, Γαλλία (Παραγωγή: Dina Naser και Ruba Ghazi Hannun - Mad Moshawash, Συμπαραγωγή: Khaled Haddad - Jordan Prioneers, Palmyre Badinier- Urban Factory). Η σκηνοθέτιδα ευχαρίστησε θερμά το Φεστιβάλ για την ευκαιρία να συμμετάσχει στα Docs in Progress.
Τα Docs in Progress της Αγοράς Ντοκιμαντέρ / Doc Market του 20ού επετειακού Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης παρουσιάστηκαν την Τετάρτη 7 Μαρτίου 2018 στην αίθουσα «Παύλος Ζάννας». Τα Docs in Progress φιλοξενούνται για έβδομη συνεχή χρονιά από την Αγορά Ντοκιμαντέρ του ΦΝΘ. Φέτος είναι 10 ταινίες από τη Κεντρική Ευρώπη, τα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο που παρουσιάζονται στους παραγωγούς, εκπροσώπους πωλήσεων (sales agents), διανομείς και εκπροσώπους φεστιβάλ οι οποίοι είναι παρόντες στη φετινή διοργάνωση.
Στην εκδήλωση το λόγο πήρε αρχικά ο διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης Ορέστης Ανδρεαδάκης ο οποίος καλωσόρισε θερμά τους συμμετέχοντες, αναφέροντας χαρακτηριστικά ότι «η δράση Docs in Progress είναι εδώ για να σας ενθαρρύνει να συνεχίσετε να κάνετε σινεμά».
Φέτος, για τέταρτη χρονιά στα Docs in Progress η ελληνική εταιρία post-production 2|35 Inc προσφέρει βραβείο σε υπηρεσίες post-production αξίας 15.000 ευρώ, ενώ για δεύτερη φορά απονέμεται το βραβείο MuSou σε υπηρεσίες ήχου και μουσικής, αξίας έως και 6.500 ευρώ. Επίσης, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου προσφέρει βραβείο που αντιστοιχεί σε χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ.
Η διεθνής επιτροπή των Docs in Progress αποτελείται από τους:
Laia Aubia, υπεύθυνη διανομής, DocsBarcelona, Ισπανία
Charlotte Madsen, αγορά ταινιών, SVT, Σουηδία
Τάκης Βερέμης, διανομέας, StraDa Films, Ελλάδα
Οι ταινίες που συμμετέχουν στο τμήμα Docs in Progress είναι οι:
1. 1.000 τ.μ. χρόνου, Σκηνοθεσία: Μάρω Αναστοπούλου, Παραγωγή: Λιλετ Μπόταση - Inkas Film Productions, Συμπαραγωγή: Pangaia Pictures, Ελλάδα
2. Body Struggles, Σκηνοθεσία: Francesco Corona, Παραγωγή: Lorenzo Cioffi – Ladoc, Ιταλία
3. Figures, Σκηνοθεσία: Eugenio Canevari, Παραγωγή: Eugenio Canevari, Melina Pereyra, Waking Films, Συμπαραγωγή: Felipe Yaryura - Mamá Húngara Cine, Ισπανία-Αργεντινή
4. Λιτή Αφθονία, Σκηνοθεσία: Γιώργος Σαβόγλου & Φραντζέσκα Ρωμανού, Παραγωγή: Αμάντα Λιβανού - Neda Film, Ελλάδα
5. Gentle Warriors, Σκηνοθεσία: Marija Stonyte, Παραγωγή: Giedre Zickyte – Moonmakers, Συμπαραγωγή: Riho Vastrik, Λιθουανία-Εσθονία
6. Janitou, Σκηνοθεσία: Amine Hattou, Παραγωγή: Boualem Ziani - Libre image Production, Συμπαραγωγή: Thomas Kaske - Kaske Film, Αλγερία-Γερμανία-Γαλλία-Κατάρ
7. KAT People (Θάλαμος 317), Σκηνοθεσία: Μάρκος Γκαστίν, Παραγωγή: Ελένη Χανδρινού, Μάρκος Γκαστίν - MINIMAL FILMS, Συμπαραγωγή: Alexandre Cornu - Les films du tambour de soie, Ελλάδα-Γαλλία
8. Seeds of Columbus, Σκηνοθεσία: Μαριάννα Οικονόμου, Παραγωγή: Σπύρος Μαυρογένης -Stefi/ Lynx Productions, Συμπαραγωγή: Ρέα Αποστολίδη – Anemon Productions, Ελλάδα
9. Staring at the Sun, Σκηνοθεσία: Atieh Attarzadeh & Hesam Eslami, Παραγωγή: Etienne de Ricaud - Caractères Productions, Συμπαραγωγή: Hesam Eslami, Atieh Attarzadeh, Γαλλία-Ιράν
10. Tiny Souls, Σκηνοθεσία: Dina Naser, Παραγωγή: Dina Naser - Mad Moshawash, Συμπαραγωγή: Khaled Haddad - Jordan Prioneers, Palmyre Badinier- Urban Factory, Ιορδανία-Λίβανος-Κατάρ-Ολλανδία-Γαλλία
Σημειώνεται ότι η Αγορά Ντοκιμαντέρ του 20ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης πραγματοποιείται από 4 έως 10 Μαρτίου 2018, καθημερινά 10:00-20:00, στην Αποθήκη Γ΄ (Λιμάνι Θεσσαλονίκης).
Ακέραιο και πολύτιμο κομμάτι του Φεστιβάλ, με την υποστήριξη του ευρωπαϊκού προγράμματος Creative Europe MEDIA, η Αγορά έχει πλέον καθιερωθεί ως ένας τόπος όπου δημιουργοί από όλον τον κόσμο συναντούν εκπροσώπους τηλεοπτικών σταθμών (κυρίως ευρωπαϊκών), με απώτερο σκοπό την προώθηση και πώληση των ταινιών τους. Η προσέλευση χρόνο με τον χρόνο αυξάνεται και αποδεικνύει πως η Θεσσαλονίκη έχει πλέον κατοχυρώσει τη θέση της ως ένα σταυροδρόμι παγκόσμιας πολιτιστικής και εμπορικής συναλλαγής.
